Edukira joan

Genero arrakala Wikipedian: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
Hurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
«Wikipedia:Genero oreka» orrira birbideratua
Etiketa: Birbideratze berria
 
Mototsa (eztabaida | ekarpenak)
3.876 edits
«Brecha de género en Wikipedia» orriaren itzulpena eginez sortua
Etiketak: Birbideratzea ezabatu da EdukiItzulpena ContentTranslation2
1. lerroa: 1. lerroa:
[[Fitxategi:Sue_Gardner_Feb_2013_portrait_crop_2.jpg|eskuinera|thumb|200x200px|[[Sue Gardner]], [[Wikimedia Fundazioa|Wikimedia Fundazioaren]] zuzendari ohia.]]
#BIRZUZENDU[[Wikipedia:Genero oreka]]
'''Wikipediaren''' '''genero arrakala''' [[Genero-desparekotasun|genero-desparekotasunaren]] ondorioz sortzen den [[Isuri kognitibo|isuri]] kognitibo edo alborapenari esaten zaio. [[Emakume|Emakumeak]] munduko populazioaren erdia osatzen badute ere Wikipediako biografien ehuneko txiki bat baino ez dute suposatzen. Arrazoi sozial, historiko eta ekonomikoen ondorioz emakumeen gainean gutxiago idatzi da eta ondorioz, haien ekarpenei buruzko bibliografia eta erreferentzia gutxiago dago. Bestetik ere, Wikipedia editatzen duten pertsonen %84-91a gizonezkoak dira, eta horrek ere eragin handia du.<ref name="can-wikipedia-survive">{{Cite web|izenburua=Can Wikipedia Survive?|egilea1=Andrew Lih|data=20 de junio de 2015|url=/proxy/https://www.nytimes.com/2015/06/21/opinion/can-wikipedia-survive.html|lana=The New York Times|argitaratze-lekua=Washington|accessdate=21 de junio de 2015}}</ref><ref name="editor-surveys">Statistics based on Wikimedia Foundation Wikipedia editor surveys [http://wikimediafoundation.org/w/index.php?title=File%3AEditor_Survey_Report_-_April_2011.pdf&page=1 2011] (Nov. 2010-April 2011) and [[metawiki:Research:Wikipedia_Editors_Survey_November_2011|November 2011]] (April - October 2011)</ref><ref name="define-gender-gap">{{Cite news|izena=Noam|abizena=Cohen|izenburua=Define Gender Gap? Look Up Wikipedia's Contributor List|argitaletxea=|data=30 de enero de 2011|url=/proxy/https://www.nytimes.com/2011/01/31/business/media/31link.html|egunkaria=The New York Times|argitaratze-lekua=|accessdate=31 de enero de 2011}}</ref><ref>{{Cite web|izena=Emma|abizena=Paling|izenburua=Wikipedia's Hostility to Women|data=2015-10-21|url=/proxy/https://www.theatlantic.com/technology/archive/2015/10/how-wikipedia-is-hostile-to-women/411619/|lana=The Atlantic|accessdate=2023-05-13}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=(Re)triggering Backlash: Responses to News About Wikipedia’s Gender Gap|orrialdeak=284–303|abizena1=Eckert|abizena2=Steiner|izena1=Stine|izena2=Linda|data=2013-10|url=/proxy/http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0196859913505618|kazeta=Journal of Communication Inquiry|liburukia=37|alea=4|issn=0196-8599|doi=10.1177/0196859913505618|accessdate=2023-05-13}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=Who Gets To Be Notable And Who Doesn't: Gender Bias On Wiki|url=/proxy/https://www.npr.org/2021/07/13/1015754856/who-gets-to-be-notable-and-who-doesnt-gender-bias-on-wiki}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Conflict, criticism, or confidence: an empirical examination of the gender gap in wikipedia contributions|argitaletxea=Association for Computing Machinery|orrialdeak=383–392|abizena1=Collier|abizena2=Bear|izena1=Benjamin|izena2=Julia|data=2012-02-11|url=/proxy/https://doi.org/10.1145/2145204.2145265|kazeta=Proceedings of the ACM 2012 conference on Computer Supported Cooperative Work|isbn=978-1-4503-1086-4|doi=10.1145/2145204.2145265|serie=CSCW '12|accessdate=2023-05-13}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=Gender Differences in Wikipedia Editing|url=/proxy/https://people.ischool.berkeley.edu/~coye/Pubs/Articles/GenderWikiSym2011.pdf}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=First Women, Second Sex: Gender Bias in Wikipedia|orrialdeak=165–174|abizena1=Graells-Garrido|abizena2=Lalmas|abizena3=Menczer|izena1=Eduardo|izena2=Mounia|izena3=Filippo|data=2015|url=/proxy/http://arxiv.org/abs/1502.02341|kazeta=Proceedings of the 26th ACM Conference on Hypertext & Social Media - HT '15|doi=10.1145/2700171.2791036|accessdate=2023-05-13}}</ref>

[[Wikilari|Wikipediako komunitateak]] genero arrakalak arazo larria suposatzen duela onartu eta zenbait ekimen jarri ditu martxan berau murrizte aldera. [[Jimmy Wales|Jimmy Walesek]], Wikipediaren sortzaileetako batek adierazi zuenez, erakundeak ikerketarako diru gehiago erabiliko du, baita [[softwarea]] aldatu ere.<ref name="BBC">[https://www.bbc.com/news/av/business-28701772/wikipedia-completely-failed-to-fix-gender-imbalance Wikipedia 'completely failed' to fix gender imbalance], [[BBC]] interview with [[Jimmy Wales]], August 8, 2014; starting at 45 seconds. (en inglés)</ref>

Emakume eta gizon wikilarien taldeak sortu dira ere arrakala horri aurre egiteko, besteak beste, [[Wikiproiektu:WikiEmakumeok|Wikiemakumeok]], [[Women in Red]] [[Wikiproiektu|wikiproiektuaren]] parte dena.

== Wikilariak sexuaren arabera ==


Inkestek adierazten dutenez, wikilarien %8,5 eta %16a artean baino ez dira emakumeak.<ref name="editor-surveys">Statistics based on Wikimedia Foundation Wikipedia editor surveys [http://wikimediafoundation.org/w/index.php?title=File%3AEditor_Survey_Report_-_April_2011.pdf&page=1 2011] (Nov. 2010-April 2011) and [[metawiki:Research:Wikipedia_Editors_Survey_November_2011|November 2011]] (April - October 2011)</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=The Wikipedia Gender Gap Revisited: Characterizing Survey Response Bias with Propensity Score Estimation|orrialdeak=e65782|abizena1=Hill|abizena2=Shaw|abizena3=Sánchez|izena1=Benjamin Mako|izena2=Aaron|izena3=Angel|data=26 de junio de 2013|url=/proxy/http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0065782|kazeta=PLoS ONE|liburukia=8|alea=6|doi=10.1371/journal.pone.0065782}}</ref> Genero-arrakalak kritikak eragin ditu wikipedisten, akademikoen eta kazetarien aldetik, eta nabarmendu egiten dira, halaber, emakumeei buruzko artikuluen laburtasuna eta ordezkaritza txikia. ''[[The New York Times|New York Times]]''<ref name="NYTparticipation">{{Cite web|izenburua=Wikipedia Ponders Its Gender-Skewed Contributions - NYTimes.com|url=/proxy/http://www.nytimes.com/2011/01/31/business/media/31link.html}}</ref>eta [[The Times|The Timesek]] emakumeak Wikipedian duten ikusezintasunari buruzko kritikak agertu dituzte ere.<ref name="WhereAretheWomen">{{Cite news|izenburua=Where Are the Women in Wikipedia?|argitaletxea=|egilea=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|data=2 de febrero de 2011|url=/proxy/http://www.nytimes.com/roomfordebate/2011/02/02/where-are-the-women-in-wikipedia|egunkaria=New York Times|argitaratze-lekua=|accessdate=9 de agosto de 2014}}</ref><ref name="Herring110204">{{Cite news|izena=Susan C.|abizena=Herring|izenburua=Communication Styles Make a Difference|argitaletxea=|data=4 de febrero de 2011|url=/proxy/http://www.nytimes.com/roomfordebate/2011/02/02/where-are-the-women-in-wikipedia/communication-styles-make-a-difference|egunkaria=New York Times|argitaratze-lekua=|accessdate=11 de agosto de 2014}}</ref><ref name="Reagle110204">{{Cite news|izena=Joseph M.|abizena=Reagle|izenburua='Open' Doesn't Include Everyone|argitaletxea=|data=4 de febrero de 2011|url=/proxy/http://www.nytimes.com/roomfordebate/2011/02/02/where-are-the-women-in-wikipedia/open-doesnt-include-everyone|egunkaria=New York Times|argitaratze-lekua=|accessdate=11 de agosto de 2014}}</ref><ref name="Cassell110204">{{Cite news|izena=Justine|abizena=Cassell|izenburua=Editing Wars Behind the Scenes|data=4 de febrero de 2011|url=/proxy/http://www.nytimes.com/roomfordebate/2011/02/02/where-are-the-women-in-wikipedia/a-culture-of-editing-wars|egunkaria=New York Times|accessdate=}}</ref> 2009an, [[Minnesotako Unibertsitatea|Minnesotako Unibertsitateak]] eta [[Universidad de Nankai|Nankaiko Unibertsitateak]] aurkeztu zutenez, editoreen desoreka horrek entziklopediaren kalitatean dituen ondorioen artean genero-desberdintasuna legoke. Gainera, arrakala handitu egingo litzateke erabiltzaileak 500 ediziotik gora egitean, hau da, 500 ekarpenetatik gora egiten dituztenen artean soilik %6a da emakumezkoa eta beraz, emakumeek gizonak baino arinago uzten dute wikipedian editatzeari.<ref name="Clubhouse">{{Cite web|izenburua=WP:Clubhouse? An Exploration of Wikipedia’s Gender Imbalance|url=/proxy/http://www-users.cs.umn.edu/~lam/papers/wp-gender-wikisym2011.pdf}}</ref> 2.000 ediziotik gorako wikilarien artean ere, % 6a baino ez zen emakumezkoa. Datu horiek iradokitzen zutenez, emakumeek zailtasun handiagoak zituzten Wikipedian integratzeko eta irauteko, emakumeen parte-hartzea oztopatzen duen kultura azaleratuz.<ref name="Clubhouse" /> Bestalde, emakume hasiberrien argitalpenak gizonezkoenak baino maizago ezabatzen zirela aurkitu zuten ere, emakumezkoen edizioen fede ona zalantzan jartzen zelarik. Ikerketak ondorioztatzen duenez, generoarekin lotutako desorekak artikuluen eta entziklopediaren kalitateari eragiten dio.<ref name="Clubhouse" /><ref name="WPSurvey2010">{{Cite web|izenburua=Wikipedia Survey: Overview Results|argitaletxea=|abizena1=Glott|abizena2=Schmidt|abizena3=Ghosh|izena1=Ruediger|izena2=Philipp|izena3=Rishab|data=March 2010|url=/proxy/http://www.wikipediasurvey.org/docs/Wikipedia_Overview_15March2010-FINAL.pdf|lana=|accessdate=11 de agosto de 2014}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=The Wikipedia Gender Gap Revisited: Characterizing Survey Response Bias with Propensity Score Estimation|data=26 de junio de 2013|url=/proxy/http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0065782|lana=PLOS ONE}}</ref>



[[Reagle]] eta [[Lauren Rhue|Lauren Rhue-ren]] ikerketa betek ere, ingelesezko Wikipedia eta [[Encyclopædia Britannica|Encyclopaedia Britannicaren]] arteko alderapen batean, nonestaldura, genero-ordezkaritza eta artikuluen luzeera aztertzen zen, Wikipediako biografietan genero isuriak topatu zituzten.<ref name="Reagle-Rhue">{{Cite aldizkari|urtea=2011|izenburua=Gender Bias in Wikipedia and ''Britannica''|argitaletxea=Joseph Reagle & Lauren Rhue|orrialdeak=1138–1158|abizena1=Reagle|abizena2=Rhue|izena1=Joseph|izena2=Lauren|url=/proxy/http://ijoc.org/index.php/ijoc/article/viewFile/777/631|kazeta=International Journal of Communication|liburukia=5|accessdate=}}</ref>

2011ko apirilean, [[Wikimedia Fundazioa|Wikimedia Fundazioak]] Wikipediari buruzko lehen seihileko inkesta antolatu zuen. Horren arabera, Wikipedian argitaratzen dutenen % 9a baino ez dira emakumeak. Halaber, jakinarazi zuenez gutxi batzuk baino ez zuten jazarpena salatu, ez eta inguru sexualizatua dela adierazi.<ref name="WES2011">{{Cite web|izenburua=Wikipedia Editors Study: Results From ''The Editor Survey, April 2011''|data=April 2011|url=/proxy/https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/76/Editor_Survey_Report_-_April_2011.pdf|lana=[[Wikipedia]]|accessdate=18 de mayo de 2014}}</ref> Hala ere, urte horretako urrian egindako ikerketa batean emakumeen parte-hartzea uxatzen duen kultura egon daitekela adierazi zen.

Gaztelaniazko Wikipediaren gaineko azterlan baten arabera, 2017. urteko urrian, emakumeak wikilarien % 11,6a suposatzen zuten.<ref>{{Cite web|izenburua=Are women present, absent or in disguise? Analyzing gender bias in the Spanish Wikipedia|egilea=Minguillón, Julià; Meneses, Julio; Fàbregues, Sergi; Aibar, Eduard; Ferran-Ferrer, Núria|data=5 de diciembre de 2018|url=/proxy/http://hdl.handle.net/10609/86166}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Exploring the gender gap in the Spanish Wikipedia: Differences in engagement and editing practices|abizena2=Meneses|abizena3=Aibar|abizena4=Ferran-Ferrer|abizena5=Fàbregues|izena1=Julià|izena2=Julio|izena3=Eduard|izena4=Núria|izena5=Sergi|data=02/2021|kazeta=PLoS One|liburukia=16|alea=2|doi=10.1371/journal.pone.0246702}}</ref>

== Isurien zergatiak ==
Hainbat arrazoi proposatu dira genero-ezberdintasuna azaltzerakoan. 2010eko azterlan baten arabera, Wikipedian emakumeen parte-hartzearen indizea %13koa da, bestelako foro publikoetan, berriz, %15ekoa.<ref name="NYTparticipation">{{Cite web|izenburua=Wikipedia Ponders Its Gender-Skewed Contributions - NYTimes.com|url=/proxy/http://www.nytimes.com/2011/01/31/business/media/31link.html}}</ref><ref name="Signpost-2013-07-31">{{Cite web|izena=Taha|abizena=Yasseri|izenburua=Recent research&nbsp;— Napoleon, Michael Jackson and Srebrenica across cultures, 90% of Wikipedia better than Britannica, WikiSym preview|argitaletxea=[[Wikipedia]]|abizena2=Liao|abizena3=Konieczny|abizena4=Morgan|abizena5=Bayer|izena2=Han-Teng|izena3=Piotr|izena4=Jonathan|izena5=Tilman|data=31 de julio de 2013|url=/proxy/https://eu.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Wikipedia_Signpost/2013-07-31/Recent_research%7Clana=[[Wikipedia:Wikipedia?__proxy_cookies_to=https%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2Fwiki%2FWikipedia%3AWikipedia_Signpost%2F2013-07-31%2FRecent_research%7Clana%3D%5B%5BWikipedia%3AWikipedia Signpost|The Signpost]]}}</ref> [[Sarah Stierch]] ikertzaileak gogoratu zuenez ohikoa da Wikipedian parte hartzen dutenek haien generoa ez adieraztea.<ref name="DailyDotStierch">{{Cite web|izenburua=The women of Wikipedia: Closing the site&#39;s giant gender gap|url=/proxy/http://www.dailydot.com/society/wikipedia-gender-gap-sarah-stierch/}}</ref> Kultura bortitzarekiko tolerantziak genero-isurien atzean egon daitezke ere.<ref name="CSM-misogyny">{{Cite web|izenburua=In UK, rising chorus of outrage over online misogyny|url=/proxy/http://www.csmonitor.com/World/Security-Watch/Backchannels/2013/0801/In-UK-rising-chorus-of-outrage-over-online-misogyny|lana=CSMonitor.com}}</ref>

2013ko azterketa baten arabera, Wikipedian dauden genero arrakalak kuantitatiboek emakumeak hurbilarazteko oztopo izan daitezke.<ref name=":0">{{Cite web|izenburua=Tea & Sympathy: Crafting Positive New User Experiences on Wikipedia|argitaletxea=Wikimedia Foundation|egilea=Jonathan T. Morgan|egilea2=Siko Bouterse|egilea3=Sarah Stierch|egilea4=Heather Walls|url=/proxy/http://dub.washington.edu/djangosite/media/papers/morgan_cscw2013_final.pdf|accessdate=3 de julio de 2015}}</ref>

[[Sue Gardner]] Wikimedia Fundazioko zuzendari ohiak, emakumezko wikilariekin hitz egin eta gero, bederatzi arrazoi eman zituen emakumeen parte-hartze eza azaltzeko:<ref name="sue-gardner">{{Cite web|izena=Sue|abizena=Gardner|izenburua=Nine Reasons Why Women Don't Edit Wikipedia, In Their Own Words|argitaletxea=|data=19 de febrero de 2011|url=/proxy/https://suegardner.org/2011/02/19/nine-reasons-why-women-dont-edit-wikipedia-in-their-own-words/|lana=suegardner.org|accessdate=}}</ref>

* Wikipedia editatzeko interfazerean [[Erabilgarritasun|adeitasun]] eza erabiltzailearekiko.
* [[Aisia|Aisialdirako]] ordu gutxi izatea.
* Autokonfiantza gutxi.
* Gatazka saihestea eta edizio-borroketatik ihes egitea.
* Norberaren ekarpenak ezabatuak izango direlaren ustea.
* Giro [[Misoginia|misogenoa]] antzematen dute Wikipediako globalean.
* Wikipediaren kultura sexual, modu desatseginean, antzematen dute.
* [[Lehen hizkuntza|Ama-hizkuntzean]] genero gramatikala duten emakumeentzat desatsegina da gizonezkoak balira bezala zuzentzen direnean.
* Emakumeek beste leku batzuetan baino aukera gutxiago ikusten dituzte gizarte-harremanak sortzeko eta tonu atsegina aurkitzeko.


2014ko uztailean, ''[[National Science Foundation]]-ek'' 200.000 dolarreko inbertsioa iragarri zuen Wikipedian genero-alborapenak modu sistematikoan aztertzeko. [[Julia Adams|Julia Adamsek]] eta [[Hannah Brueckner]]-ek zuzendurik.<ref>{{Cite web|izenburua=Government-Funded Study: Why Is Wikipedia Sexist?|egilea=Harrington, Elizabeth|data=30 de julio de 2014|url=/proxy/http://freebeacon.com/issues/government-funded-study-why-is-wikipedia-sexist/|lana=[[Washington Free Beacon]]|accessdate=31 de julio de 2014}}</ref>

=== Wikipediako genero-alborapena murrizteko aukerak ===

* Gai feministako editatoiak antolatzea.<ref>{{Cite news|izenburua=Las 'Editatonas' luchan por una mayor presencia de la mujer en Wikipedia|abizena1=MATA|izena1=HELENA MORENO|data=2018-04-06|url=/proxy/https://elpais.com/elpais/2018/04/05/tentaciones/1522922021_036290.html|issn=1134-6582|accessdate=2022-04-20}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|izenburua=Categoría:Wikipedia:Editatonas|data=2019-02-23|url=/proxy/https://eu.wikipedia.org/w/index.php?__proxy_cookies_to=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DCategor%25C3%25ADa%3AWikipedia%3AEditatonas%26amp%3Boldid%3D114161734%7Ckazeta%3DWikipedia%2C la enciclopedia libre|accessdate=2022-04-20}}</ref><ref>{{Cite web|izenburua=Closing Wikipedia’s Gender Gap — Reluctantly|egilea=Stoeffel|data=11 de febrero de 2014|url=/proxy/http://nymag.com/thecut/2014/02/closing-wikipedias-gender-gap-reluctantly.html|lana=[[New York Magazine]]|accessdate=27 de agosto de 2014}}</ref><ref>[http://www.newstatesman.com/lifestyle/2015/05/wikipedia-has-colossal-problem-women-dont-edit-it (en inglés)]</ref>
* Wikimedia Fundazioaren ikusizko editorea genero-isuri hori murrizteko sortu da.<ref name="ElReg-WMF">{{Cite web|izenburua=Class war! Wikipedia's workers revolt again • The Register|argitaletxea=[[El Reg]]|data=18 de agosto de 2014|url=/proxy/http://www.theregister.co.uk/2014/08/18/class_war_wikipedias_workers_revolt_after_bourgeois_papershufflers_suspend_democracy/|accessdate=4 de diciembre de 2014}}</ref><ref name="Slate Middleton">{{Cite web|izenburua=Kate Middleton's wedding gown and Wikipedia's gender gap.|data=13 de julio de 2012|url=/proxy/http://www.slate.com/blogs/future_tense/2012/07/13/kate_middleton_s_wedding_gown_and_wikipedia_s_gender_gap_.html|accessdate=4 de diciembre de 2014}}</ref>
* ''[[Systers]]'', emakume programatzaileei laguntza teknikoa ematen dien erakundeak, artikulu bat argitaratu du emakumeen parte-hartzea sustatzeko. Editoreentzako segurtasun-aholkuak ere ematen ditu.<ref>{{Cite web|izena=Dawn Leonard|abizena=Tripp|izenburua=How to Edit Wikipedia: Lessons from a Female Contributor|url=/proxy/http://anitaborg.org/news/blog/how-to-edit-wikipedia-lessons-from-a-female-contributor/|lana=Anita Borg Institute|accessdate=6 de febrero de 2015}}</ref>
* Morgan eta Walls-ek argitaratutako dokumentu batek [[wikipedia:Txokoa|Txokoa]] modu eraginkorrean nola erabiltzen den aztertu zuen (ingelesez, ''Teahouse''), ingurune atsegina aurkezteko.<ref>{{Cite web|urtea=2013|izenburua=Tea & Sympathy: Crafting Positive New User Experiences on Wikipedia|url=/proxy/https://dub.washington.edu/djangosite/media/papers/morgan_cscw2013_final.pdf|lana=washington.edu|accessdate=21 de diciembre de 2016}}</ref>

== Ikus, gainera ==

* [[Wikiproiektu:WikiEmakumeok]]
* [[Feminismo|Feminismoa]]
* [[Genero arrakala digitala]]

== Erreferentziak ==
<references group=""></references>

== Kanpo estekak ==

* [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c8/C%C3%B3mo_crear_o_editar_un_art%C3%ADculo_desde_una_perspectiva_de_g%C3%A9nero.pdf Nola sortu edo editatu artikulu bat genero-ikuspegitik]
* [https://www.wikiesfera.org/wikinvisibles/ WikInvisibles 2023]
[[Kategoria:Wikipedia]]
[[Kategoria:Isuriak]]
[[Kategoria:Genero ikasketak]]

19:02, 1 abendua 2023ko berrikusketa

Sue Gardner, Wikimedia Fundazioaren zuzendari ohia.

Wikipediaren genero arrakala genero-desparekotasunaren ondorioz sortzen den isuri kognitibo edo alborapenari esaten zaio. Emakumeak munduko populazioaren erdia osatzen badute ere Wikipediako biografien ehuneko txiki bat baino ez dute suposatzen. Arrazoi sozial, historiko eta ekonomikoen ondorioz emakumeen gainean gutxiago idatzi da eta ondorioz, haien ekarpenei buruzko bibliografia eta erreferentzia gutxiago dago. Bestetik ere, Wikipedia editatzen duten pertsonen %84-91a gizonezkoak dira, eta horrek ere eragin handia du.[1][2][3][4][5][6][7][8][9]

Wikipediako komunitateak genero arrakalak arazo larria suposatzen duela onartu eta zenbait ekimen jarri ditu martxan berau murrizte aldera. Jimmy Walesek, Wikipediaren sortzaileetako batek adierazi zuenez, erakundeak ikerketarako diru gehiago erabiliko du, baita softwarea aldatu ere.[10]

Emakume eta gizon wikilarien taldeak sortu dira ere arrakala horri aurre egiteko, besteak beste, Wikiemakumeok, Women in Red wikiproiektuaren parte dena.

Wikilariak sexuaren arabera

Inkestek adierazten dutenez, wikilarien %8,5 eta %16a artean baino ez dira emakumeak.[2][11] Genero-arrakalak kritikak eragin ditu wikipedisten, akademikoen eta kazetarien aldetik, eta nabarmendu egiten dira, halaber, emakumeei buruzko artikuluen laburtasuna eta ordezkaritza txikia. New York Times[12]eta The Timesek emakumeak Wikipedian duten ikusezintasunari buruzko kritikak agertu dituzte ere.[13][14][15][16] 2009an, Minnesotako Unibertsitateak eta Nankaiko Unibertsitateak aurkeztu zutenez, editoreen desoreka horrek entziklopediaren kalitatean dituen ondorioen artean genero-desberdintasuna legoke. Gainera, arrakala handitu egingo litzateke erabiltzaileak 500 ediziotik gora egitean, hau da, 500 ekarpenetatik gora egiten dituztenen artean soilik %6a da emakumezkoa eta beraz, emakumeek gizonak baino arinago uzten dute wikipedian editatzeari.[17] 2.000 ediziotik gorako wikilarien artean ere, % 6a baino ez zen emakumezkoa. Datu horiek iradokitzen zutenez, emakumeek zailtasun handiagoak zituzten Wikipedian integratzeko eta irauteko, emakumeen parte-hartzea oztopatzen duen kultura azaleratuz.[17] Bestalde, emakume hasiberrien argitalpenak gizonezkoenak baino maizago ezabatzen zirela aurkitu zuten ere, emakumezkoen edizioen fede ona zalantzan jartzen zelarik. Ikerketak ondorioztatzen duenez, generoarekin lotutako desorekak artikuluen eta entziklopediaren kalitateari eragiten dio.[17][18][19]


Reagle eta Lauren Rhue-ren ikerketa betek ere, ingelesezko Wikipedia eta Encyclopaedia Britannicaren arteko alderapen batean, nonestaldura, genero-ordezkaritza eta artikuluen luzeera aztertzen zen, Wikipediako biografietan genero isuriak topatu zituzten.[20]

2011ko apirilean, Wikimedia Fundazioak Wikipediari buruzko lehen seihileko inkesta antolatu zuen. Horren arabera, Wikipedian argitaratzen dutenen % 9a baino ez dira emakumeak. Halaber, jakinarazi zuenez gutxi batzuk baino ez zuten jazarpena salatu, ez eta inguru sexualizatua dela adierazi.[21] Hala ere, urte horretako urrian egindako ikerketa batean emakumeen parte-hartzea uxatzen duen kultura egon daitekela adierazi zen.

Gaztelaniazko Wikipediaren gaineko azterlan baten arabera, 2017. urteko urrian, emakumeak wikilarien % 11,6a suposatzen zuten.[22][23]

Isurien zergatiak

Hainbat arrazoi proposatu dira genero-ezberdintasuna azaltzerakoan. 2010eko azterlan baten arabera, Wikipedian emakumeen parte-hartzearen indizea %13koa da, bestelako foro publikoetan, berriz, %15ekoa.[12][24] Sarah Stierch ikertzaileak gogoratu zuenez ohikoa da Wikipedian parte hartzen dutenek haien generoa ez adieraztea.[25] Kultura bortitzarekiko tolerantziak genero-isurien atzean egon daitezke ere.[26]

2013ko azterketa baten arabera, Wikipedian dauden genero arrakalak kuantitatiboek emakumeak hurbilarazteko oztopo izan daitezke.[27]

Sue Gardner Wikimedia Fundazioko zuzendari ohiak, emakumezko wikilariekin hitz egin eta gero, bederatzi arrazoi eman zituen emakumeen parte-hartze eza azaltzeko:[28]

  • Wikipedia editatzeko interfazerean adeitasun eza erabiltzailearekiko.
  • Aisialdirako ordu gutxi izatea.
  • Autokonfiantza gutxi.
  • Gatazka saihestea eta edizio-borroketatik ihes egitea.
  • Norberaren ekarpenak ezabatuak izango direlaren ustea.
  • Giro misogenoa antzematen dute Wikipediako globalean.
  • Wikipediaren kultura sexual, modu desatseginean, antzematen dute.
  • Ama-hizkuntzean genero gramatikala duten emakumeentzat desatsegina da gizonezkoak balira bezala zuzentzen direnean.
  • Emakumeek beste leku batzuetan baino aukera gutxiago ikusten dituzte gizarte-harremanak sortzeko eta tonu atsegina aurkitzeko.


2014ko uztailean, National Science Foundation-ek 200.000 dolarreko inbertsioa iragarri zuen Wikipedian genero-alborapenak modu sistematikoan aztertzeko. Julia Adamsek eta Hannah Brueckner-ek zuzendurik.[29]

Wikipediako genero-alborapena murrizteko aukerak

  • Gai feministako editatoiak antolatzea.[30][31][32][33]
  • Wikimedia Fundazioaren ikusizko editorea genero-isuri hori murrizteko sortu da.[34][35]
  • Systers, emakume programatzaileei laguntza teknikoa ematen dien erakundeak, artikulu bat argitaratu du emakumeen parte-hartzea sustatzeko. Editoreentzako segurtasun-aholkuak ere ematen ditu.[36]
  • Morgan eta Walls-ek argitaratutako dokumentu batek Txokoa modu eraginkorrean nola erabiltzen den aztertu zuen (ingelesez, Teahouse), ingurune atsegina aurkezteko.[37]

Ikus, gainera

Erreferentziak

  1. ↑ Andrew Lih. (20 de junio de 2015). «Can Wikipedia Survive?» The New York Times (Washington).
  2. ↑ a b Statistics based on Wikimedia Foundation Wikipedia editor surveys 2011 (Nov. 2010-April 2011) and November 2011 (April - October 2011)
  3. ↑ Cohen, Noam. (30 de enero de 2011). «Define Gender Gap? Look Up Wikipedia's Contributor List» The New York Times.
  4. ↑ Paling, Emma. (2015-10-21). «Wikipedia's Hostility to Women» The Atlantic.
  5. ↑ Eckert, Stine; Steiner, Linda. (2013-10). «(Re)triggering Backlash: Responses to News About Wikipedia’s Gender Gap» Journal of Communication Inquiry 37 (4): 284–303.  doi:10.1177/0196859913505618. ISSN 0196-8599..
  6. ↑ Who Gets To Be Notable And Who Doesn't: Gender Bias On Wiki. .
  7. ↑ Collier, Benjamin; Bear, Julia. (2012-02-11). «Conflict, criticism, or confidence: an empirical examination of the gender gap in wikipedia contributions» Proceedings of the ACM 2012 conference on Computer Supported Cooperative Work (Association for Computing Machinery): 383–392.  doi:10.1145/2145204.2145265. ISBN 978-1-4503-1086-4..
  8. ↑ Gender Differences in Wikipedia Editing. .
  9. ↑ Graells-Garrido, Eduardo; Lalmas, Mounia; Menczer, Filippo. (2015). «First Women, Second Sex: Gender Bias in Wikipedia» Proceedings of the 26th ACM Conference on Hypertext & Social Media - HT '15: 165–174.  doi:10.1145/2700171.2791036..
  10. ↑ Wikipedia 'completely failed' to fix gender imbalance, BBC interview with Jimmy Wales, August 8, 2014; starting at 45 seconds. (en inglés)
  11. ↑ Hill, Benjamin Mako; Shaw, Aaron; Sánchez, Angel. (26 de junio de 2013). «The Wikipedia Gender Gap Revisited: Characterizing Survey Response Bias with Propensity Score Estimation» PLoS ONE 8 (6): e65782.  doi:10.1371/journal.pone.0065782..
  12. ↑ a b Wikipedia Ponders Its Gender-Skewed Contributions - NYTimes.com. .
  13. ↑ «Where Are the Women in Wikipedia?» New York Times 2 de febrero de 2011.
  14. ↑ Herring, Susan C.. (4 de febrero de 2011). «Communication Styles Make a Difference» New York Times.
  15. ↑ Reagle, Joseph M.. (4 de febrero de 2011). «'Open' Doesn't Include Everyone» New York Times.
  16. ↑ Cassell, Justine. (4 de febrero de 2011). «Editing Wars Behind the Scenes» New York Times.
  17. ↑ a b c WP:Clubhouse? An Exploration of Wikipedia’s Gender Imbalance. .
  18. ↑ Glott, Ruediger; Schmidt, Philipp; Ghosh, Rishab. (March 2010). Wikipedia Survey: Overview Results. .
  19. ↑ «The Wikipedia Gender Gap Revisited: Characterizing Survey Response Bias with Propensity Score Estimation» PLOS ONE 26 de junio de 2013.
  20. ↑ Reagle, Joseph; Rhue, Lauren. (2011). «Gender Bias in Wikipedia and Britannica» International Journal of Communication (Joseph Reagle & Lauren Rhue) 5: 1138–1158..
  21. ↑ «Wikipedia Editors Study: Results From The Editor Survey, April 2011» Wikipedia April 2011.
  22. ↑ Minguillón, Julià; Meneses, Julio; Fàbregues, Sergi; Aibar, Eduard; Ferran-Ferrer, Núria. (5 de diciembre de 2018). Are women present, absent or in disguise? Analyzing gender bias in the Spanish Wikipedia. .
  23. ↑ «Exploring the gender gap in the Spanish Wikipedia: Differences in engagement and editing practices» PLoS One 16 (2) 02/2021  doi:10.1371/journal.pone.0246702..
  24. ↑ Yasseri, Taha; Liao, Han-Teng; Konieczny, Piotr; Morgan, Jonathan; Bayer, Tilman. (31 de julio de 2013). «Recent research — Napoleon, Michael Jackson and Srebrenica across cultures, 90% of Wikipedia better than Britannica, WikiSym preview» The Signpost (Wikipedia).
  25. ↑ The women of Wikipedia: Closing the site's giant gender gap. .
  26. ↑ «In UK, rising chorus of outrage over online misogyny» CSMonitor.com.
  27. ↑ Jonathan T. Morgan; Siko Bouterse; Sarah Stierch; Heather Walls. Tea & Sympathy: Crafting Positive New User Experiences on Wikipedia. Wikimedia Foundation.
  28. ↑ Gardner, Sue. (19 de febrero de 2011). «Nine Reasons Why Women Don't Edit Wikipedia, In Their Own Words» suegardner.org.
  29. ↑ Harrington, Elizabeth. (30 de julio de 2014). «Government-Funded Study: Why Is Wikipedia Sexist?» Washington Free Beacon.
  30. ↑ MATA, HELENA MORENO. (2018-04-06). Las 'Editatonas' luchan por una mayor presencia de la mujer en Wikipedia. ISSN 1134-6582..
  31. ↑ «Categoría:Wikipedia:Editatonas» Wikipedia, la enciclopedia libre 2019-02-23.
  32. ↑ Stoeffel. (11 de febrero de 2014). «Closing Wikipedia’s Gender Gap — Reluctantly» New York Magazine.
  33. ↑ (en inglés)
  34. ↑ Class war! Wikipedia's workers revolt again • The Register. El Reg 18 de agosto de 2014.
  35. ↑ Kate Middleton's wedding gown and Wikipedia's gender gap.. 13 de julio de 2012.
  36. ↑ Tripp, Dawn Leonard. «How to Edit Wikipedia: Lessons from a Female Contributor» Anita Borg Institute.
  37. ↑ «Tea & Sympathy: Crafting Positive New User Experiences on Wikipedia» washington.edu.

Kanpo estekak

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Genero_arrakala_Wikipedian&oldid=9474003"(e)tik eskuratuta