سیروس شفقی
سیروس شفقی (زاده ۱ تیر ۱۳۱۲[۱] – درگذشته ۶ آبان ۱۴۰۱) استاد بازنشسته جغرافیای دانشگاه اصفهان[۲][۳] و بنیانگذار گروه جغرافیای آن دانشگاه،[۴][۵][۶][۷] اصفهانشناس،[۸][۹] عضو و از مؤسسین انجمن جغرافیدانان ایران[۱۰]، رئیس انجمن دوستداران اصفهان[۱۱][۱۲] و عضو هیئت علمی پژوهشگاه شاخص پژوه[۱۳] بود. اغلب استادان جغرافیای دانشگاه اصفهان از شاگردان او بهشمار میروند.[۱۴]
سیروس شفقی | |
---|---|
زادهٔ | ۱ تیر ۱۳۱۲ خورشیدی - ارومیه |
درگذشت | ۶ آبان ۱۴۰۱ (۸۹ سال) |
پیشه | استاد دانشگاه |
همسر | شهین مهاجری |
زندگی و تحصیلات
ویرایشدکتر سیروس شفقی یکم تیر سال ۱۳۱۲ در ارومیه متولد شد. وی پس از تحصیلات مقدماتی، دوران دبیرستان را در تبریز گذراند[۶] و در سال ۱۳۳۷ از دانشگاه تبریز به اخذ لیسانس در رشته تاریخ و جغرافیا و علوم تربیتی با احتراز رتبه اول نائل آمد.[۱۵] در سال ۱۳۳۸ به منظور ادامه تحصیل و اخذ درجه دکتری عازم آلمان شد و تحصیلات عالی را در دانشگاه کلن با استفاده از بورس تحصیلی آن دانشگاه در رشته جغرافیا با تخصص جغرافیای شهری به پایان رساند.[۱۶][۱۴][۱۷]
آقای دکتر سیروس شفقی روز جمعه ششم آبان ۱۴۰۱ بعد از یک عمر تلاش مستمر و مثمر علمی درگذشت در حالی که کتاب و عینک مطالعه در کنارش جلب توجه میکرد.
فعالیت
ویرایشپس از اخذ درجه دکتری در سال ۱۳۴۴ برای تدریس دروس نقشهکشی و کوچ نشینی در دانشگاه کلن دعوت شد و به عنوان استادیار علمی و رسمی به مدت ۲۰ ماه مشغول به کار گردید.[۱۵] دکتر شفقی از آذرماه ۱۳۴۵ به دانشگاه اصفهان منتقل و به استخدام دانشگاه اصفهان درآمد و گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان را بنیان نهاد.[۱۶][۱۴] او در این باره میگوید:
"در آلمان که بودم، پس از اتمام تحصیل، در دانشگاه مشغول به کار شده بودم که از طرف دولت ایران نامهای آمد ودر آن از تمام ایرانیان تحصیلکردهای که در دانشگاه مشغول بودند دعوت به کار شده بود. یک هفته از دانشگاهی که کار میکردم مرخصی گرفتم و آمدم ایران. از بین شهرهایی که میشد بروم من اصفهان و شیراز را کاندید کردم؛ ۳ روز رفتم شیراز و ۳ روز هم آمدم اصفهان که اینجا را ترجیح دادم. برگشتم به کلن و استعفایم را نوشتم. اما استادم قبول نمیکرد و نامه نوشت که ایشان آسیستان من است و با من قرارداد بستهاست … و بعد هم گفت به شاه شکایت میکنم. آنزمان سال ۴۵ بود… تا آذر ماه ماندم که البته باید مهر به ایران برمیگشتم. وقتی آمدم اصفهان، آذر ماه بود و سه ماه از سال تحصیلی گذشته بود. دیدم ۱۲۰ دانشجو برای رشته جغرافیای انسانی-اقتصادی و جغرافیای طبیعی ثبت نام شده ولی معلم نداشتیم. مجبور شدیم از دبیران مجرب شهر اصفهان کمک بگیریم و خودمان هم مثل یک معلم مدرسهای ۲۵ ساعت در هفته درس بدهیم. تا به مرور فارغالتحصیل پیدا کردیم و به کادرمان اضافه شد …"[۱۸]
پس از طی مراحل استادیاری و دانشیاری وی در سال ۱۳۵۶ به مقام استادی نائل آمد.[۱۵] علاوه بر تأسیس و مدیریت گروه جغرافیا و علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان، تصدی ریاست دانشکده اقتصاد و علوم اداری و دورههای شبانه را بر عهده داشتهاست و چندین دوره عضویت هیئت ممیزه دانشگاه را داشتهاست.[۱۴] نخستین نقشه جغرافیایی شهر اصفهان به کمک عکس هوایی توسط ایشان تهیه و ترسیم گردید.[۱۹] شفقی در مهرماه سال ۱۳۸۱ به افتخار بازنشستگی نائل آمد.[۱۴]
از فعالیتهای علمی-خدماتی وی تأسیس کتابخانه گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان بدون کمکهای مالی دانشگاه، راهاندازی و تأسیس ایستگاه هواشناسی در دانشگاه اصفهان، نماینده گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان در کمیته برنامهریزی دروس در شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو شورای شهرسازی و اسم گذاری اماکن و معابر عمومی شهرداری اصفهان، عضو کمیته جغرافیایی مرکز گفتگوهای تمدنها، عضو و مؤسس انجمن جغرافیدانان ایران و دبیر بخش جغرافیای شهری و برنامهریزی شهری فصلنامه تحقیقات جغرافیایی[۱۶] و محقق علمی مرکز دانشنامه جهان اسلام میباشند.[۱۴]
وی دبیر ششمین کنگره جغرافیدانان ایران که در دانشگاه اصفهان برگزار گردید بود. علاوه بر عضویت در انجمن جغرافیدانان ایران و آلمان، عضو انجمن جغرافیدانان جهان (I.G.U.) نیز میباشند.[۱۴]
مطالعه و تحقیق در زمینه جغرافیای اصفهان، تأثیر جغرافیایی وقف در اصفهان و مطالعات طرح تغییر محور مجتمع فولاد مبارکه مهمترین زمینههای علمی و تحقیقاتی وی بودهاند.[۱۵] همچنین، بخشی از تلاشهای او در این سه دهه اخیر متمرکز بر تعریفی از شهر اسلامی شد، آنچه خود پیشنهادش را برای ایجاد یک ردیف درسی دانشگاهی به شورای انقلاب داده بود. تدریس درس شهرهای اسلامی و نبود منبع فارسی مناسب، شفقی را به سمت تألیف کتابی در این موضوع سوق داد.[۶]
نکوداشت
ویرایشدر ۱۷ اسفند ۱۳۹۴ آیین نکوداشتی برای وی از سوی گروه جغرافیای خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.[۲۰] وی در ۲۷ تیر ۱۳۹۷ میهمان برنامه زندهرود سیمای اصفهان بود.[۲۱] دانشگاه پیام نور واحد شاهینشهر کتابخانهاش را به نام وی عنوان نهاد. مرکز اصفهانشناسی و خانه ملل وابسته به سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان، ۲۲ دیماه ۱۳۹۸ در نشستی با عنوان «اصفهان از فراز نقشهها» از وی تجلیل به عمل آورد.[۲۲] روزنامه اصفهان زیبا در شماره ۹ تیر ۱۴۰۰ صفحاتی را به وی اختصاص داد.[۲۳][۲۴][۲۵][۷] پس از درگذشت وی، حلقه ادبی دانشوران اصفهان جلسه هفتگی چهارشنبه ۱۸ آبان را تقدیم به وی کرد و اشعاری در رثای وی خواندند.
تألیفات
ویرایشکتب
ویرایش- جغرافیای اصفهان، به ضمیمه یکصد و پنجاه قطعه نقشه، نمودار و عکس، انتشارات دانشگاه اصفهان[۲۶][۲۷][۲۳]
- بازار بزرگ اصفهان، نشر سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری مرکز اصفهانشناسی وخانه ملل[۲۳]
- درآمدی بر شناخت شهر اسلامی-ایرانی: نمونههایی ازشهرهای جهان اسلام، ایران، اصفهان[۶]
- بررسی مناطق خشک و کویرهای ایران، انتشارات دانشگاه اصفهان
- Die Stadt Täbriz und ihr Hinterland, Dissertation Universitat zu Koln, Koln 1965.
- Nomaden in heutigen Iran, Zeitschtift fur Auslandische Lanwirtschaft. Heft 4/1974. Berlin.
- Religion der Naturvolker und Nomaden, “Religion der Kurden”, Universitat zu Koln 1965.
- Ariaschahr, Die neue Eisenhuttenstadt bei Esfahan/Iran, Wirtschafts-geographie, Heft 6/1975.
- Die Qaschgai in Sudiran, Ein Nomadenvolk in der Umstellung auf die Neuzeit, Heft/1977.
- Bildung von Stadtvirteln in Esfahan, Interdiziplinere IRAN-Forschung.wisbaden 1976
- Ali Moschee. II International Congress on the History of Turkish and Islamic Scince and Technology. 28 April-2 May Istanbul 1986.
- Hausing: The Development of old Residential Areas in Iranian Citties .The XXVIII World Congress on Hausing, April 15-19, 2000. Abu Dhabi.
منابع
ویرایش- اسامی و مشخصات اعضای هیئت علمی کشور در سال ۱۳۷۳. گروه آمار و کامپیوتر موسسۀ پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی، ۱۳۷۳، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
- ↑ https://www.isna.ir/news/1401080704318/پدر-دوستداران-اصفهان-به-دیار-باقی-شتافت
- ↑ «اساتید بازنشسته فعال گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری». دانشکده علوم جغرافیایی و برنامهریزی دانشگاه اصفهان. بایگانیشده از اصلی در ۸ دسامبر ۲۰۱۸. دریافتشده در ۲۹ ژانویه ۲۰۲۲.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «اعضای هیئت علمی گروه جغرافیا: سیروس شفقی». دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. ۳۱ شهریور ۱۳۸۷. بایگانیشده از اصلی در ۲۱ سپتامبر ۲۰۰۸. دریافتشده در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۲.
- ↑ «دکتر سیروس شفقی». صدا و سیمای مرکز اصفهان. بایگانیشده از اصلی در ۲۸ اکتبر ۲۰۲۰. دریافتشده در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۷.
- ↑ «مراسم گرامیداشت و تجلیل فرهیخته و چهره ماندگار پروفسور سیروس شفقی در پژوهشگاه شاخص پژوه». بایگانیشده از اصلی در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۷. دریافتشده در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۷.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ «سیروس شفقی، در جستجوی شهر اسلامی». اصفهان امروز. ۱۵ دی ۱۳۹۵. بایگانیشده از اصلی در ۸ مه ۲۰۲۱. دریافتشده در ۸ مه ۲۰۲۱.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ سیدابوالفضل مسعودیان (۹ تیر ۱۴۰۰). «خون آذری در رگ اصفهان». روزنامه اصفهان زیبا. بایگانیشده از اصلی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۲. دریافتشده در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۲.
- ↑ «شفقی: زنده رود روح هنر را به اصفهان بازمیگرداند». خبرگزاری ایسنا. ۱۵ آذر ۱۳۹۲.
- ↑ «چهره | سیروس شفقی؛ جغرافیدان و اصفهانشناس». روزنامه اصفهان زیبا. بایگانیشده از اصلی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۲. دریافتشده در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۲.
- ↑ «اخبار». زبان و ادب فارسی (۱۱۰): ۲۴۸. تابستان ۱۳۵۳.
- ↑ «تجلیل از مردِ نقشهها». خبرگزاری ایسنا. ۲۳ دی ۱۳۹۸.
- ↑ انتخابی، حشمتالله (تابستان ۱۳۸۶). «محیط زیست را با تلاش جمعی حفظ کنیم (آشنایی با جمعیت دوستداران محیط زیست، طبیعت یاران)». جستارهای شهرسازی (۲۱): ۷۲–۷۵.
- ↑ «اعضاء هیئت علمی تمام وقت، نیمه وقت پژوهشکده جغرافیا». پژوهشگاه شاخص پژوه. بایگانیشده از اصلی در ۱۸ ژوئن ۲۰۱۵. دریافتشده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۷.
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ ۱۴٫۴ ۱۴٫۵ ۱۴٫۶ علامتساز، محمّدحسین (۱۳۸۲). گنجینههای علمی دانشگاه اصفهان. اصفهان: دانشگاه اصفهان. صص. ۳۲۹.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ ۱۵٫۲ ۱۵٫۳ تهرانیزاده، محسن (۱۳۷۳). «شرح حال تخصصی استادان و دانشیاران گروه علوم انسانی». شرح حال تخصصی استادان و دانشیاران کشور. تهران: دفتر شورای جذب نخبگان (موسسۀ چاپ و انتشارات علمی و فرهنگی). ص. ۱۱۷۲-۱۱۷۳.
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ «مصاحبه اختصاصی با پروفسور سیروس شفقی، استاد نمونه و چهره ماندگار کشور». خبرنامه داخلی شاخص پژوه. پژوهشگاه شاخص پژوه. اردیبهشت ۱۳۹۶.
- ↑ راهنمای دانشکده ادبیات و علوم انسانی (55-1354). اصفهان: دانشگاه اصفهان. ۱۳۵۴. ص. ۱-۲.
- ↑ «گفتگو با سیروس شفقی، بنیانگذار گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان». انسانشناسی و فرهنگ. بایگانیشده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۷. دریافتشده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۷.
- ↑ «مصاحبه اختصاصی با پروفسور سیروس شفقی، استاد نمونه و چهره ماندگار کشور». خبرنامه داخلی شاخص پژوه. پژوهشگاه شاخص پژوه. اردیبهشت ۱۳۸۶.
- ↑ عملکرد خانه اندیشمندان علوم انسانی سالهای 1394-1390 (PDF). تهران: خانه اندیشمندان علوم انسانی. ص. ۶۴.
- ↑ «دکتر سیروس شفقی مهمان زندهرود». تلوبیون.
- ↑ «"اصفهان بر فراز نقشهها" با حضور دکتر سیروس شفقی». روزنامه اصفهان زیبا. ۲۵ دی ۱۳۹۸. بایگانیشده از اصلی در ۲۵ اکتبر ۲۰۲۰. دریافتشده در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۲.
- ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ ۲۳٫۲ عبدالمهدی رجایی (۹ تیر ۱۴۰۰). «میوههای اصفهانپژوهی استاد: کتب دکتر سیروس شفقی چه چهرهای از اصفهان ترسیم کردهاند؟». روزنامه اصفهان زیبا.[پیوند مرده]
- ↑ «یک استاد تمام برای دانشگاه!». روزنامه اصفهان زیبا. ۹ تیر ۱۴۰۰. بایگانیشده از اصلی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۲. دریافتشده در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۲.
- ↑ حسین صرامی (۹ تیر ۱۴۰۰). «گنجایش بحر در سبو ممکن نیست». روزنامه اصفهان زیبا. بایگانیشده از اصلی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۲. دریافتشده در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۲.
- ↑ شفقی، سیروس: جغرافیای اصفهان. اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان (شماره ۳۲۴). ویرایش دوم، ۱۳۸۱ خورشیدی.
- ↑ عبدالمهدی رجایی (۲۸ فروردین ۱۴۰۰). «خوانش اصفهان: اصفهانپژوهی معاصر چگونه است؟». روزنامه اصفهان زیبا. بایگانیشده از اصلی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۲. دریافتشده در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۲.