خواندنیها

روی جلد شماره ۸۱ سال سی‌ودوم منتشره در مورخه ۳ تیرماه ۱۳۵۱

مجله خواندنیها یکی از قدیمی‌ترین مجلات ایرانی بود که از انتشار آن از ۱۳۱۹ آغاز شد و تا تابستان ۱۳۵۸ و حدود یک سال و نیم پیش از اعدام صاحب‌امتیاز و مدیر مسئول آن علی‌اصغر امیرانی پیوسته انتشار می‌یافت.

انتشار

امیرانی در سال ۱۳۱۹ موفق شد تا اتاقی اجاره کند و با جمع‌آوری خواندنی‌ترین و جالب‌ترین مطالب چاپ شده در نشریات روز، جزوه خواندنیها را چاپ نماید. در سال اول انتشار، خواندنیها بیشتر شبیه به جزوه بود تا مجله. دوره این سال آنچنان نایاب است که خود امیرانی تنها در اواسط دهه چهل موفق به یافتن مجدد آن شد.

نویسندگان

در سالهای نخست، خواندنیها نویسنده‌ای بجز امیرانی نداشت. اما بعدها با رونق کار مجله، روز به روز بر تعداد نویسندگان و سردبیران و پرسنل مجله افزوده شد. افرادی چون امیر هوشنگ عسگری، نصرالله شیفته، ایرج نبوی، محمود طلوعی، ذبیح الله منصوری، مسعود برزین، حسین مکی، خسرو شاهانی و کریم رشتی زاده مطلب می‌نوشتند.

موضوعات

کیفیت مطالب خواندنیها، بارها حرکت سینوسی داشته‌است. از چاپ خاطرات دختران اغفال شده و داستان‌های عامه‌پسند، تا چاپ انتقادات و مقالات صریح و بی‌پرده از دولت، دادگستری، خانواده پهلوی و حتی شخص محمدرضا پهلوی.

نوشته‌های امیرانی در باب تحلیل اوضاع روز، عمدتا پس از وقایع آذربایجان و ترور شاه در دانشگاه تهران آغاز شده‌است. با وقوع انقلاب سفید، امیرانی شروع به تخطئه آن در قالب حمایت پرداخت. بدین معنی که ابتدا در مقالات، از کلیت آن دفاع می‌نمود و سپس ایرادهای آن را بند به بند بر می‌شمرد.

علامت

صفحه آخر مجله خواندنیها

در سالهای اولیه، شکل ظاهری مجله چنین بود که در کادری ۱۱ سانتیمتری کلمه خواندنیها به شکلی درشت چاپ شده بود. در بالای جلد نیز عبارت «آنچه خوبان همه دارند تو تنها داری» (که بعدها شعار سالهای طولانی مجله شد) به چشم می‌خورد. بعدها تصویر هلال ماه و چند ستاره در قاب دایره، لوزی و یا بیضی (بسته به سال انتشار) جای این شعار را گرفت.

توقیف

خواندنیها، در طول دوره انتشار پیش از انقلاب، بارها از سوی ساواک مورد توقیف قرار گرفت. توقیف سال ۱۳۲۱ و ۱۳۴۸ از طولانی‌ترین دوره‌های توقیف مجله بود.

خواندنیها برای آخرین بار در مرداد ۱۳۵۸ چاپ شد. توقیف نهایی خواندنیها به خواست خود امیرانی صورت گرفت. با اعدام امیرانی در سال ۱۳۶۰، موسسه خواندنیها به حکم دادگاه به مالکیت بنیاد مستضعفان رسید و مصادره شد. تتمه ماشین آلات این موسسه در سال ۱۳۶۸ به «شرکت چاپ و نشر سپه» وابسته به بانک سپه فروخته شد و امتیاز خواندنیها برای بنیاد مستضعفان باقی ماند.

منابع

اميراني در آيينه خواندنيها منبع:نويسنده مجله درسال 1348 اشغال گرديد وتا سال 1349 ادامه داشت.

در 1358 ،مرداد ماه آقاي اميراني در خواندنيهانبود ،ومجله چنانكه در كتاب آمده به علت دخالتهاي نا بجا توسط مسؤول تحريريه{زبيده جهانگيري}

ونوشتن نامه به آقاي رسولي نماينده دادستاني انقلاب تعطيل شد. زبيده جهانگيري