Haro

Haro

Localización
42°34′37″N 2°50′46″O
Estado	España
Comunidade autónoma	A Rioxa
Capital	Haro (en)
Poboación
Poboación	11.763 (2023) (290,23 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Q107556293
Superficie	40,53 km²
Altitude	479 m
Comparte fronteira con	Miranda de Ebro Zarratón (pt) Casalarreina (pt) Anguciana (pt) Cihuri (pt) Rodezno (pt) Gimileo (pt) Ollauri (pt) Labastida Briñas (pt) Villalba de Rioja (pt)
Organización política
• Alcaldesa	Laura Rivado Casas (en) (2015–)
Identificador descritivo
Código postal	26200
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	26071
Páxina web	haro.org

Haro é unha cidade e un municipio de Rioxa (España), cabeza da comarca de Haro. No ano 2021 tiña 11 633 habitantes. É a poboación máis importante da denominada Rioxa Alta. O seu concello linda coa provincia de Burgos polos Montes Obarenes ao norte, e con Áraba, río Ebro por medio, polo leste.

Haro é etapa do Camiño de Santiago, e o seu núcleo antigo ten a declaración de conxunto histórico-artístico desde 1975.

Xeografía

Vista parcial de Haro, coa igrexa de Santo Tomás

Haro está situada á unha altura duns 479 msnm, cerca da desembocadura do río Tirón no Ebro. A cidade está a 19 km ao sueste de Miranda de Ebro. As cidades importantes máis próximas son Vitoria (43 km ao norte) e Logroño (44 km ao sueste), capital da comunidade autónoma.

Historia

Hai diversas teorías sobre a fundación de Haro, coidándose como a máis realista a de Domingo Hergueta, que argumentaba sobre a existencia dun vilacho que cuidaba o faro da peneda da Mota, que iluminaba a desembocadura do río Tirón no Ebro, xa que esta zona era navegábel. A vila recibiría nome deste faro, que evolucionaría, co castelán, transformándose en Haro.

A zona estivo poboada polos beróns en época protistórica. Durante a Hispania romana, nos riscos de Bilibio, construíuse un castro de defensa que era denominado Castrum Bilibium.

A primeira alusión rexistrada a Haro data de 1040, nun documento do rei navarro García IV Sánchez III de Navarra, o de Nájera, no cal doaba a súa esposa Estefanía de Foix, cumprindo a carta de arras, Bilibium cum Faro.

De 1063 data o primeiro documento en que se cita a presenza de xudeus na vila. Pertence a unha doazón de Sancho IV de Navarra ao bispo de Áraba, don Nuño, na cal lle libraba a herdade do xudeu Marlahim, situada en termos do Viano.

29 de xullo:Batalla do Viño

Economía

A actividade económica está ligada, tradicionalmente, ás viñas e o viño. O pulo do viño de Haro iniciouse no século XIX, cando viñateiros franceses se estabeleceron na localidade, e comezaron a almacenar e enviar vi�o para Francia. A construci�n da li�a do ferrocarril ao longo do val do Ebro, impulsou a instalaci�n de industrias. T�xtil e calzado foron as manufacturas desenvoltas na cidade e localizadas dentro ou no contorno do seu casar�o. Posterior foi o desenvolvemento da industria qu�mica que se sit�a perifericamente.

Adegas

Moitas das bodegas de Haro son famosas polo seu excelente vi�o tinto. Entre as m�is co�ecidas destas c�ntanse:

• Bodegas Bilbainas.
• Bodegas Carlos Serres.
• CVNE (Compa��a Vin�cola del Norte de Espa�a).
• Bodegas Rioja Santiago.
• Federico Paternina.
• Bodegas Mart�nez Lacuesta.
• Bodegas Muga.
• L�pez Heredia - Vi�a Tondonia.
• Bodegas Ram�n Bilbao.
• La Rioja Alta.

Patrimonio monumental

Praza Maior de Haro

• Praza Maior ou Plaza de la Paz, � o centro da cidade. En 1842 era denaminada praza da Constituci�n, e en 1896 pasou � denominaci�ns actual. Nela ub�canse o Pazo Municipal, a Porta de San Bernardo e m�is o Pazo de Benda�a.
• Pazo do Concello, praza de la Paz, n�1. Constru�do no s�culo XVIII, en estilo neocl�sico, so a supervisi�n do arquitecto Ventura Rodr�guez e Jos� de Itu�o. O reloxo colocouse no XIX.
• Igrexa parroquial de Santo Tom�s Ap�stol, ao p� do outeiro de "La Mota" (ou "La Atalaya"), n�cleo primitivo de Haro. Comezada no s�culo XVi, rematouse no s�culo XVII por Pedro de Origoitia e Andr�s de Venea. As obras do buque e torre duraron m�is de douscentos anos (1512 - 1725).
• Bas�lica de Nosa Se�ora de la Vega, edificaci�n de varias �pocas, a �ltima barroca. A destacar o altar-maior barroco, obra de Santiago del Amo.
• Ermida de San Felizes de Bilibio, sita nos Riscos de Bilibio a 4,5 km de Haro, sobre as chamadas Conchas de Haro, dende onde o r�o Ebro inicia o seu curso medio.
• Ex-Convento de Santo Agosti�o, fundado en 1373.
• Teatro Bret�n de los Herreros, inaugurado en 1841, pero do concento anterior.
• Torre�n Medieval, do s�culo XIV. Est� situado na zona antiga xunto do arco de San Bernardo, no n� 9 da praza de la Paz. Foi restaurado en 2007. Cont�n na actualidade un museo de arte contempor�nea.
• Porta de San Bernardo, situada na praza de la Paz, obra dos s�culos XV-XVI, serv�a de acceso a intramuros.
• Porta de Santa B�rbara, na r�a Siervas de Jes�s. Foi rehabilitada.
• Pazo de Benda�a ou Paternina, r�a San Mart�n n�1, constru�do no s�culo XVI � de estilo plateresco. Conta cunha galer�a mud�xar do s�culo XV.
• Pazo dos Salazar, r�a da Paz n�4 e r�a Siervas de Jes�s n�3. Do s�culo XVIII.
• Pazo dos Condes de Haro, praza da Igrexa, n�3. Do s�culo XVII. Rehabilitado no 2006 acolle hoxe unha escola-taller de canter�a.
• Palacio de Tejada, r�a Lucrecia Arana. Do XVIII e estilo rococ�.
• Pazo dos Condestables, na r�a San Roque.
• Pazo das Bezaras, r�a da Vega. Do s�culo XVII, hoxe sucursal de Caja Rioja e centro cultural.
• Pazo da Praza da Cruz, sito na praza que lle d� nome. Do XVIII.
• Ponte de Bri�as, sobre o r�o Ebro a 2 km do centro urbano en direcci�n Vitoria. De estilo g�tico, feito en canter�a. Dat�bel no s�culo XIII, sufriu diversas restauraci�ns ao longo dos s�culos.

Museos

• Museo de Arte Contempor�nea, no torre�n medieval da praza de la Paz.
• Centro de Interpretaci�n do Vi�o de Rioxa, dito tam�n Museo do Vi�o, localizado na Estaci�n Enol�xica.
• Museo da Virxe de la Vega, na bas�lica hom�nima.

Festas

• San Pedro: 29 de xu�o, coa famosa "Batalla do Vi�o".

V�xase tam�n

Ligaz�ns externas

• Concello de Haro (en castel�n)
• Oficina de Turismo de Haro (en castel�n)