Jerzy Jedlicki

Jerzy Jedlicki

Data i miejsce urodzenia	14 czerwca 1930 Warszawa
Data i miejsce śmierci	31 stycznia 2018 Warszawa
Zawód, zajęcie	historyk idei
Tytuł naukowy	profesor nauk humanistycznych
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Odznaczenia

{{Biogram infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = Nieznane pola: "imię przy narodzeniu" oraz "podpis".

Jerzy Andrzej Jedlicki (ur. 14 czerwca 1930 w Warszawie jako Jerzy Grossman, zm. 31 stycznia 2018 w Warszawie) – polski historyk idei, profesor nauk humanistycznych, działacz opozycji w okresie PRL.

Życiorys

Grób Jerzego Jedlickiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. W 1935 wraz z bratem został ochrzczony w obrządku ewangelicko-reformowanym. W 1940 jego rodzina nie podporządkowała się zaleceniom niemieckim i nie przeprowadziła się na teren warszawskiego getta. Od tego czasu żył na tzw. aryjskich dokumentach jako Jerzy Jedlicki; nie powrócił do swojego poprzedniego nazwiska.

W 1952 ukończył studia socjologiczne na Uniwersytecie Warszawskim. Uzyskiwał następnie stopnie doktora i doktora habilitowanego. W 1989 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych. Zawodowo związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Specjalizował się w historii kultury wieków od XVIII do XX i w historii społecznej. Był także członkiem Collegium Invisibile.

Od 1948 należał do Związku Walki Młodych, a następnie do Związku Młodzieży Polskiej. W latach 1952–1968 był członkiem PZPR, którą opuścił w ramach protestu wobec wydarzeń marcowych. Był jedynym pracownikiem Instytutu Historii PAN, który wówczas zrezygnował z członkostwa w partii. Brał udział w dyskusjach w ramach Klubu Krzywego Koła. Był sygnatariuszem Memoriału 101, będącego wystąpieniem polskich intelektualistów przeciwko zmianom Konstytucji PRL. Od 1977 zajmował się organizacją Uniwersytetu Latającego, był członkiem założycielem, wykładowcą i członkiem rady programowej Towarzystwa Kursów Naukowych. Jako wykładowca klubu dyskusyjnego współpracował ze Studenckim Komitetem Solidarności, uczestniczył w Konwersatorium „Doświadczenie i Przyszłość”.

W okresie wydarzeń sierpniowych w 1980 był sygnatariuszem skierowanego do władz komunistycznych apelu 64 naukowców, literatów i publicystów o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami. Wstąpił następnie do „Solidarności”. Po wprowadzeniu stanu wojennego internowano go na okres od grudnia 1981 do lipca 1982. Po zwolnieniu publikował w pismach drugiego obiegu, m.in. w „Tygodniku Mazowsze”.

W III RP zaangażował się w działalność m.in. Pen Clubu. Był członkiem rady nadzorczej Polskiej Agencji Informacyjnej oraz przewodniczącym rady programowej Stowarzyszenia Przeciwko Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita.

Pochowany został w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A38–1–28).

Odznaczenia i wyróżnienia

W 2011 prezydent Bronisław Komorowski odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

W 2009 otrzymał Nagrodę im. Jerzego Giedroycia (za książkę Dzieje inteligencji polskiej do roku 1918 napisaną wspólnie z Maciejem Janowskim i Magdaleną Micińską). W 2012 został laureatem przyznawanej przez Polski PEN Club Nagrody im. Jana Parandowskiego. W 2015 wyróżniony Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (w kategorii nauki humanistyczne i społeczne).

Publikacje

• Klejnot i bariery społeczne: przeobrażenia szlachectwa polskiego w schyłkowym okresie feudalizmu, Warszawa 1968
• Błędne koło 1832–1864, Instytut Historii PAN, Warszawa 2008 – w pracy zbiorowej Dzieje inteligencji polskiej do roku 1918
• Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują: studia z dziejów idei i wyobraźni XIX wieku, PWN, Warszawa 1988
• Źle urodzeni, czyli o doświadczeniu historycznym, Aneks, Londyn 1993
• Świat zwyrodniały. Lęki i wyroki krytyków nowoczesności, Sic!, Warszawa 2000

Linki zewnętrzne

• Jerzy Jedlicki – wykaz publikacji w Litdok – Europa Środkowo-Wschodnia, Instytut Herdera w Marburgu. [dostęp 2012-04-06].
• Kolekcja prof. Jerzego Jedlickiego. Ośrodek Karta. [dostęp 2019-12-09].