Balí
Bali (id)  | |||||
| |||||
| Localizaci�n | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Estado | Indonesia | ||||
| Provincia | Bali | ||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 4.225.384 (2014) (750,13 hab./km²) | ||||
| Xeografía | |||||
| Parte de | |||||
| Superficie | 5.632,86 km² | ||||
| Medición | 80 ( ) × 150 ( ) km | ||||
| Bañado por | Océano Índico e Mar de Balí | ||||
| Altitude | 3.031 m | ||||
| Punto máis alto | Monte Agung (pt)  (3.031 m) | ||||
| Identificador descritivo | |||||
| Fuso horario | |||||
 | |||||
Balí[1] é unha illa de Indonesia. Atópase situada nunha cadea, con Xava ao oeste e Lombok cara ao leste. A illa é un popular destino turístico e é coñecida, do mesmo xeito que Xava, polo seu individual estilo musical, especialmente o interpretado durante o gamelan.
Xeografía
[editar | editar a fonte]Balí é parte das Illas menores da Sonda, 145 km de longo e 80 km de ancho, 3,2 km ao leste de Xava. Está situada aproximadamente a oito graos ao sur da liña do Ecuador. A súa superficie é de 5 700 km². A zona montañosa esténdese desde o centro da illa cara ao seu lado leste. O punto máis alto da illa é o Monte Agung con 3 142 m de altura, un volcán en actividade, que entrou en erupción por última vez en marzo de 1963.
As cidades principais son o porto de Singaraja ao norte e a capital, Denpasar, preto da costa sur. O pobo de Ubud (ao norte de Denpasar), co seu mercado de arte, museos e galer�as � co�ecido como o centro cultural de Bal�.
No sur aparece unha chaira aluvial, regada por r�os pouco profundos, seca nas estaci�ns secas e alagada durante per�odos de fortes choivas.
A s�a poboaci�n de 3 mill�ns de habitantes at�pase composta principalmente de hind�s, pero unha moi pequena porci�n � musulm� (os pescadores na costa).
As principais puntos tur�sticos son o pobo de Kuta (xunto coa s�a praia), Sanur, Jimbaran e o recente desenvolvemento de Nusa Dua. O aeroporto internacional de Ngurah Rai at�pase situado preto de Jimbaran, sobre o istmo que une a parte sur da illa co seu parte central.
Non existen li�as de ferrocarril na illa. Existen estradas costeiras importantes � vez que estradas que cruzan a illa, principalmente de norte a sur.
A illa at�pase rodeada por arrecifes de coral. As praias no sur son de area branca mentres que as do norte son de area negra.
A maior�a dos habitantes de Bal� ded�canse � agricultura, principalmente ao cultivo de arroz. Cult�vanse outros produtos, como froitas e verduras, a�nda que en menor medida. Unha importante cantidade de balineses son tam�n pescadores. Bal� � tam�n famosa polos seus artes�ns, que producen teas e vestimentas batik e ikat, tallas en madeira e pedra e obxectos de ourivar�a.
Historia
[editar | editar a fonte]O pobo balin�s � descendente dunha raza prehist�rica que emigrou a trav�s de Asia cental continental ao arquip�lago de Indonesia, probablemente establec�ndose ao redor do 2500 adC. O final da era prehist�rica en Indonesia estivo marcado pola chegada do pobo hind�, ao redor do 100 adC, segundo o determinan as inscrici�ns Brahmi sobre fragmentos de vasillas. Os balineses cultural e ling�isticamente est�n estreitamente relacionados cos pobos do arquip�lago indonesio, Malaisia, Filipinas e Ocean�a. As ferramentas de pedra que datan deste tempo atop�ronse preto da aldea de Cekik no oeste da illa.
Na antiga Bal�, exist�an nove seitas hind�s, a saber Pasupata, Bhairawa, Siwa Shidanta, Waisnawa, Bodha, Brahma, Resi, Sora e Ganapatya. Cada seita veneraba a unha deidad espec�fica como o seu Deus persoal.[2]
Escritos do 896 e 911 non mencionan un rei, ata 914, cando menci�nase a Sri Kesarivarma. Tam�n revelan un Bal� independente, cun dialecto distinto, onde o budismo e o shiva�smo foron practicados simultaneamente. A bisneta de Mpu Sindok, Mahendradatta (Gunapriyadharmapatni), casou co rei de Bal� Udayana Warmadewa (Dharmodayanavarmadeva) ao redor do 989, dando a luz a Airlangga ao redor de 1001. Este matrimonio Tam�n trouxo m�is hindu�smo e a cultura xavanesa a Bal�. A princesa Sakalendukirana apareceu en 1098. Suradhipa reinou de 1115 a 1119, e Jayasakti de 1146 ata 1150. Jayapangus aparece en inscrici�ns entre 1178 e 1181, mentres que Adikuntiketana e o seu fillo Paramesvara en 1204.[3]:129,144,168,180 A cultura balinesa estivo fortemente influenciada pola cultura india, chinesa e particularmente hind�, comezando ao redor do s�culo I dC. O nome Bali dwipa ("illa de Bali") foi descuberto a partir de varias inscrici�ns, inclu�ndo a inscrici�n na column de Blanjong escrita por Sri Kesari Warmadewa no 914 DC e mencionando "Walidwipa". Foi durante este tempo que os habitantes desenvolveron o seu complexo sistema de rego (subak) para cultivar arroz noa arrozais. Algunhas tradici�ns relixiosas e culturais que a�nda se practican hoxe en d�a p�dense remontar a este per�odo.
O Imperio Majapahit hind� (1293-1520) sobre Xava oriental fundou unha colonia balinesa en 1343. O t�o de Hayam Wuruk menci�nase nas cartas de 1384- 86. Unha inmigraci�n masiva de xavaneses a Bal� ocorreu no s�culo seguinte cando o Imperio Majapahit caeu en 1520. O goberno de Bal� ent�n converteuse nunha serie de reinos hind�s independentes que levaron a unha identidade nacional balinesa e grandes melloras na cultura, as artes e a econom�a. A naci�n con diversos reinos f�xose independente por 386 anos ata 1906, cando os holandeses subxugaron e rexeitaron aos nativos para asumir o control econ�mico.
Contactos portugueses
[editar | editar a fonte]Crese que o primeiro contacto dos europeos con Bal� f�xose en 1512, cando unha expedici�n portuguesa dirixida por Antonio Abreu e Francisco Serr�o avistou as s�as costas do norte. Foi a primeira expedici�n dunha serie de frotas semestrais �s Molucas, que ao longo do s�culo XVI polo xeral viaxaban ao longo das costas das illas da Sonda. Bal� tam�n foi cartografada en 1512, na carta de Francisco Rodrigues, a bordo da expedici�n.[4] En 1585, un barco naufragoua na pen�nsula Bukit e deixou alg�ns portugueses ao servizo de Dewa Agung.[5]
Indias Orientais Holandesas
[editar | editar a fonte]
En 1597 o explorador holand�s Cornelis Houtman chegou a Bal�, e a Compa��a Holandesa das Indias Orientais estableceuse en 1602. O goberno holand�s expandi� o seu control a trav�s do arquip�lago indonesio durante a segunda metade do s�culo XIX (Ver Indias Orientais holandesas). O control pol�tico e econ�mico holand�s sobre Bal� reafirmouse tras unha serie de guerras coloniais (1846-1849), cando os holandeses enfrontaron a varios reinos balineses competidores uns contra outros. A finais da d�cada de 1890, as loitas entre os reinos balineses na illa Sur foron explotados polos holandeses para aumentar o seu control. Estas guerras foron tan feroces que os gobernantes holandeses logo exerceron un control indulxente, protexendo e mostrando gran respecto pola relixi�n e cultura locais.
En xu�o de 1860 o famoso naturalista gales, Alfred Russel Wallace, viaxou a Bal� desde Singapur, desembarcando en Buleleng na costa norte da illa. A viaxe de Wallace a Bal� foi fundamental para axudalo a idear a s�a teor�a de Wallace. A li�a de Wallace � un l�mite de fauna que atravesa o estreito entre Bal� e Lombok. Atopouse que � un l�mite entre especies. Nas s�as memorias do viaxe ao arquip�lago malaio, Wallace escribiu sobre a s�a experiencia en Bal�, nos que menciona os m�todos de rego �nicos de Bal�.
O turismo internacional comezou nos anos 1920. As praias de Bal� son famosas en todo o mundo. A s�a arte e traballos de artesan�a son tam�n populares. Unha forma popular de arte balin�s � a s�a danza folcl�rica. Legong � unha das moitas danzas balinesas.
Independencia dos holandeses
[editar | editar a fonte]Bal� foi ocupada polo ex�rcito xapon�s e liberada polas forzas aliadas en 1945. En 1946, os holandeses ocuparon de novo a illa co prop�sito de restablecer a s�a administraci�n colonial, pero chocaron co ex�rcito de liberaci�n do coronel Gusti Ngurah Rai ao que derrotaron a finais do mesmo ano na batalla de Marga.
Nun intento de manter parte do seu antigo imperio colonial, os holandeses crearon ent�n o Estado de Indonesia Oriental que inclu�a Bal�, as Illas menores da Sonda, as illas C�lebes e o arquip�lago das Molucas. Logo de catro anos de conflitos coa recentemente creada Rep�blica de Indonesia de Sukarno, os holandeses traspasaron finalmente os seus dominios coloniais a Indonesia o 27 de decembro de 1949, na Conferencia da Mesa Redonda da Haya.
Divisi�ns administrativas
[editar | editar a fonte]A provincia está dividida en oito rexencias (kabupaten) e unha cidade (kota). son:
| Nome | Capital | Superficie en km2 |
Poboación Censo 2000 |
Poboación Censo 2010 |
Poboación estimada 2014 |
IDH[6] estimado 2014 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Denpasar Cidade | Denpasar | 127,78 | 532.440 | 788.589 | 856.412 | 0.816 (moi alto) |
| Badung Regency | Mangupura | 418,52 | 345.863 | 543.332 | 590.062 | 0.779 (alto) |
| Bangli Regency | Bangli | 490,71 | 193.776 | 215.353 | 233.875 | 0.657 (medio) |
| Buleleng Regency | Singaraja | 1.364,73 | 558.181 | 624.125 | 677.803 | 0.691 (medio) |
| Gianyar Regency | Gianyar | 368,00 | 393.155 | 469.777 | 510.180 | 0.742 (alto) |
| Jembrana Regency | Negara | 841,80 | 231.806 | 261.638 | 284.140 | 0.686 (medio) |
| Karangasem Regency | Amlapura | 839,54 | 360.486 | 396.487 | 430.587 | 0.640 (medio) |
| Klungkung Regency | Semarapura | 315,00 | 155.262 | 170.543 | 185.211 | 0.683 (medio) |
| Tabanan Regency | Tabanan | 839,30 | 376.030 | 420.913 | 457.114 | 0.726 (alto) |
| Totais | 5.780,06 | 3.146.999 | 3.890.757 | 4.225.384 | 0.724 (alto) |
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para balinés.
- ↑ "The birthplace of Balinese Hinduism". The Jakarta Post. 28 de abril de 2011. Consultado o 30 de decembro de 2012.
- ↑ Cœdès, George (1968). The Indianized states of Southeast Asia. University of Hawaii Press. ISBN 9780824803681.
- ↑ Cortesão, Jaime (1975). Esparsos, Volume III. Coimbra: Universidade de Coimbra Biblioteca Geral. p. 288. "...passing the island of 'Balle', on whose heights the nau Sabaia, of Francisco Serrão, was lost" – from Antonio de Abreu, and in João de Barros and Antonio Galvão's chronicles. [1]
- ↑ Hanna, Willard A. (2004) Bali Chronicles. Periplus, Singapore, ISBN 0-7946-0272-X, p. 32
- ↑ "Indeks-Pembangunan-Manusia-2014". Arquivado dende o orixinal o 10 de novembro de 2016. Consultado o 04 de agosto de 2017.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Balí  |
Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Haer, Debbie Guthrie; Morillot, Juliette & Toh, Irene (2001). Bali, a traveller's companion. Editions Didier Millet. ISBN 978-981-4217-35-4.
- Gold, Lisa (2005). Music in Bali: Experiencing Music, Expressing Culture. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-514149-0.
- Taylor, Jean Gelman (2003). Indonesia: Peoples and Histories. New Haven e Londres: Yale University Press. ISBN 0-300-10518-5.
- Pringle, Robert (2004). Bali: Indonesia's Hindu Realm; A short history of. Short History of Asia Series. Allen & Unwin. ISBN 1-86508-863-3.
Outros artigos
[editar | editar a fonte]Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- The Island of Bali (en inglés)
- La isla de Bali (en castelán)
