Xosé I de España
Xos� Bonaparte, co�ecido tam�n como Xos� I Bonaparte ou Xos� Napole�n I,[1][2][3][4][5] nado o 7 de xaneiro de 1768 en Corte (C�rsega, daquela na Rep�blica de X�nova) e finado o 28 de xullo de 1844 en Florencia (Gran Ducado de Toscana), foi un pol�tico, diplom�tico e avogado franc�s, irm�n m�is vello de Napole�n Bonaparte, deputado por C�rsega no Consello dos Cincocentos (1797-1799) e secretario do mesmo, e novamente no Corpo Lexislativo (1799-1800), ministro plenipotenciario e membro do Consello de Estado (1800-1804), Pr�ncipe e Gran Elector do Primeiro Imperio Franc�s (1804-1806), rei de N�poles e Siclia entre o 30 de marzo de 1806 e o 5 de xullo de 1808 co nome de Xos� I e rei de Espa�a e das Indias entre o 6 de xu�o de 1808 e o 11 de decembro de 1813 co nome de Xos� I, e tenente xeneral do Imperio franc�s (1814).
En Espa�a, a s�a proclamaci�n como monarca foi precipitada polo incremento da violencia que seguiu ao episodio do Levantamento do 2 de maio e culminou nun per�odo de convulsi�ns e intrigas pol�ticas instigadas pola estratexia do emperador Napole�n I para obter a abdicaci�n do trono da dinast�a reinante de Carlos IV de Espa�a asegurando a influencia e a primac�a do Primeiro Imperio Franc�s e incrementando a dependencia espa�ola para cos intereses pol�ticos, econ�micos e militares bonapartistas, en detrimento das s�as naci�ns inimigas, principalmente Portugal e Gran Breta�a. Por�n, lonxe de obter unha lexitimaci�n ante a maior�a da opini�n p�blica e de frear a din�mica do enfrontamento armado, esta proclamaci�n foi rexeitada polos �rganos de poder aut�ctonos como o Consello de Castela e a Xunta Suprema Central e, m�is adiante, polas Cortes reunidas en C�diz, decidindo a xeneralizaci�n do conflito da guerra da Independencia espa�ola. Neste contexto, o goberno de Xos� I Bonaparte, que deb�a distinguirse polo seu car�cter reformista xurdido da Carta de Baiona, s� puido exercerse nas zonas baixo o control militar do Ex�rcito imperial e, a�nda que a maior parte das s�as acci�ns non puideron concretarse ante a continua hostilidade, ou foron derrogadas durante o reinado de Fernando VII de Espa�a, outras perduraron, como as melloras do urbanismo en varias cidades.
Xos� Bonaparte fundou a Gran Loxa Nacional de Espa�a e foi Gran Mestre do Grande Oriente de Francia,[6][7][8] e do Grande Oriente de Italia.[C�mpre referencia].
Foi distinguido coa Grande Aguia da Lexi�n de Honor.[9]
En Espa�a foi alcumado despectivamente como Pepe Botella e Pepe Plazuelas.
Primeiros anos
[editar | editar a fonte].jpg)
Xos� Bonaparte naceu en Corte, na illa de C�rsega, o 7 de xaneiro de 1768, sendo bautizado co nome de Giuseppe Napoleone Buonaparte.
Era fillo de Carlo Buonaparte e Mar�a Letizia Ramolino e irm�n m�is vello do futuro emperador Napole�n Bonaparte. Estudou leis en Pisa (Italia).
Xos� Bonaparte co�eceu � que ser�a a s�a esposa, Xulia Clary, grazas � princesa Desideria, irm� m�is nova de Xulia. Desideria era a noiva do futuro emperador, chegando incluso a comprometerse en 1795, pero coa que Napole�n rompeu o compromiso para casar con Xosefina de Beauharnais.[10]
Xulia e Xos� casaron o 1 de agosto de 1794 na localidade de Cuges-les-Pins, no departamento de Bocas do R�dano.[10][11]
Tras o casamento a parella instalouse en X�nova, onde Xos� Bonaparte, xurista de profesi�n, traballou como avogado. A s�a vida tranquila en Italia, que tanto agradaba a Xulia, ser�a breve, xa que Napole�n se apoiar�a no seu irm�n para a realizaci�n das s�as ambici�ns pol�ticas. Durante as Guerras napole�nicas a responsabilidade de Xos� Bonaparte acrecentouse. En 1796 tomou parte na campa�a de Napole�n en Italia. Ao ano seguinte, durante a Primeira Rep�blica francesa, actuou como diplom�tico, primeiro na corte de Parma e despois en Roma.[10][11][12] Foi membro do Consello dos Cincocentos, o �rgano lexislativo inferior na �poca do Directorio, en 1798.
Mentres que a carreira pol�tica de Xos� alcanzaba cotas cada vez m�is altas, Xulia esforz�base en crear unha familia afastada do poder e da pol�tica internacional. En 1796 nacer�a a primeira filla do matrimonio, Xulia, que falecer�a aos poucos meses do parto. Cinco anos despois, en 1801, naceu a s�a segunda filla, Zenaida, que chegar�a a ser infanta de Espa�a e incluso, segundo alg�ns historiadores, princesa de Asturias, ao ser a filla m�is vella dos reis. En 1802 Xulia Clary dar�a a luz a s�a terceira e �ltima filla, Carlota, que chegar�a a ser, a�nda que por pouco tempo, ra��a de Holanda, xa que casou co seu primo o pr�ncipe Napole�n Lois Bonaparte, fillo de Lois Bonaparte.[10][13]
Xulia era, segundo parece, moi capaz de comportarse de acordo coa etiqueta da corte, pero prefer�a vivir unha vida privada rodeada da s�a familia no seu castelo de Mortefontaine, no departamento de Oise (que comprara en 1800), afastada da corte, as� como do seu ad�ltero c�nxuxe.[14]
En 1804, cando se proclamou emperador, fixo ao seu irm�n Xos� Pr�ncipe Imperial, polo que Xulia foi Princesa Imperial. Durante a coroaci�n do emperador, Xulia foi encargada, coas s�as cu�adas, de termar da cola da emperatriz Xosefina.[14]
Durante as Guerras Napole�nicas actuou como enviado do seu irm�n e firmou tratados cos Estados Unidos, Austria, Gran Breta�a e os Estados Pontificios. Desde 1806 at� 1808, Xos� Bonaparte gobernou o reino de N�poles por nomeamento do seu irm�n.
Reinado en N�poles
[editar | editar a fonte]Napole�n nomeou a Xos� en 1806 rei de N�poles (reino daquela denominado de N�poles e Sicilia), funci�n que desempe�ar�a durante dous anos,[10][11] Xulia prefiriu permanecer separada do rei, xaque prefer�a vivir unha vida privada rodeada da s�a familia no seu castelo de Mortefontaine, no departamento de Oise (que comprara en 1800), afastada da corte, as� como do seu ad�ltero c�nxuxe, a�nda que cerimoniosamente foi tratada como ra��a na corte imperial de Par�s.[14]
Finalmente a ra��a reuniuse con Xos� en N�poles antes de abril de 1808, cando foi enviada al� por Napole�n para que o apoiase, xa que nese momento Xos� enfront�nase a unha rebeli�n. Cando abandonaron o reino, os napolitanos estaban convencidos de que levaran con eles moitos obxectos de valor e comentaban: "o rei chegou como un soberano e sa�u como un bandido. A ra��a chegou vestida con farrapos e sa�u como unha soberana".[14]
Pese a que sempre se afirmou que a raz�n das reticencias da ra��a a viaxar a N�poles se deb�a ao seu mal estado de sa�de, actualmente crese que � ra��a Xulia lle chegaran rumores da existencia dunha amante do seu marido. Sexa como for, a estancia en N�poles ser�a breve, xa que aos poucos meses Xos� Bonaparte ser�a nomeado por Napole�n rei de Espa�a.[10]
Reinado en Espa�a
[editar | editar a fonte]Nomeamento e primeiras medidas de goberno
[editar | editar a fonte]- V�xase tam�n: Abdicaci�ns de Baiona.
Tras as abdicaci�ns de Baiona os dereitos sobre a corona espa�ola recaeeron sobre o emperador, quen, o 6 de xu�o publicou o decreto de nomeamento do seu irm�no maior como rei de Espa�a e das Indias.
Por�n, o reinado efectivo de Xos� I, premier et dernier ("primeiro e �ltimo") como o chamou nas sus M�moires o zeneral Thi�bault, comezou o 7 de xullo de 1808, despois de xurar a nova Constituci�n e de recibir, acto seguido, o xuramento de fidelidade dos compo�entes da Xunta Espa�ola de Baiona.
A s�a chegada a Madrid ocorreu en plena guerra da Independencia espa�ola, tras a sublevanci�n popular do 2 de maio contra as tropas napole�nicas, co�ecida como o levantamento do 2 de maio.
Promulgou a Constituci�n de Baiona nun intento de ga�ar o apoio dos ilustrados espa�ois (os chamados afrancesados), sen lograr facer triunfar o programa reformista do seu goberno. O feito de que fose imposto polo invasor, as� como as s�as medidas liberais e ilustradas, toparon coa hostilidade popular e alle�ronlle o apoio do pobo espa�ol, incluso de moitos dos propios ilustrados.
En 1808 creou o Ministerio de Polic�a, antecedente hist�rico do actual Ministerio do Interior de Espa�a. Tam�n publicou (decembro de 1809) o anuncio da fundaci�n dun museo de Belas Artes, baixo a denominaci�n de Museo Xosefino. A s�a pretensi�n era equiparar Madrid a outras capitais europeas que xa contaban con museos reais abertos ao p�blico. Por outro lado, con dita instituci�n pretend�a reter as obras de arte que o seu irm�n Napole�n e certos militares franceses estaban levando a Francia.
O museo como tal non chegou a fundarse; ser�a o seu sucesor no trono espa�ol, Fernando VII, quen abordou a s�a creaci�n, inaugur�ndoo en 1819, como Museo do Prado.
Durante o seu reinado co�eceuse polo alcume despectivo de Pepe Botella, en referencia a un suposto alcoholismo, que parece seguro que non era certo.[15]
O pobo de Madrid tam�n o alcumou como Pepe plazuelas, xa que abriu moitas prazas na capital, principalmente derribando igrexas e conventos. A m�is importante foi a plaza de Oriente, diante do Palacio Real.
Derrota
[editar | editar a fonte]Xos� tivo que fuxir ante a derrota das tropas francesas na batalla de Bail�n. A intervenci�n do propio emperador Bonaparte, xunto co groso do seu ex�rcito, conseguiu que puidera establecer o seu goberno na capital. Pero a situaci�n en Espa�a chegou a ser insost�bel. Finalmente, en 1813, tras a derrota na batalla de Arapiles, o 22 de xullo de 1812, Xos� abandonou Madrid para fuxir a Francia. Ao seu paso por Vitoria, foi alcanzado polas tropas do duque de Wellington que derrotaron ao seu ex�rcito. Sa�u definitivamente de Espa�a o 13 de xu�o de 1813 sen o seu valioso "equipaxe", que consist�a nas xoias da coroa espa�ola e obras de arte, para refuxiarse en Francia, onde permaneceu at� a ca�da de Napole�n. A derrota de Arapiles forzou a Napole�n a devolver a coroa do pa�s a Fernando VII, mediante o tratado de Valen�ay, finalizando as� a guerra da Independencia espa�ola.[16][17][18][19]
Vida privada
[editar | editar a fonte]
Durante a s�a primeira fuxida da capital volve a encontrarse en Vitoria con Mar�a del Pilar Acedo y Sarri�, condesa del Vado e de Echauz, esposa do marqu�s de Montehermoso, Ortu�o Aguirre del Corral, un nobre afrancesado que formou parte dos deputados que aprobaron a constituci�n de Baiona. Xos� fai ao marqu�s Grande de Espa�a, xentilhome de c�mara e lle outorga a Real Orde de Espa�a. Ademais c�mpralle por 300.000 reais o Palacio de Montehermoso en Vitoria, que converte no seu moment�neo Palacio Real.
Ambos acomp��ano na s�a viaxe a Par�s en 1811 para o bautizo de Napole�n II de Francia, pero Ortu�o falece en Par�s. Mar�a del Pilar permanecer� ao lado de Xos� at� a s�a fuxida definitiva Francia onde, perdido o trono, perdido o interese.
Ademais mantivo relaci�ns coa condesa de Jaruco, un romance que lle custou cinco mill�ns de reais. Mar�a Teresa Montalvo y O'Farril casara moi nova con ent�n hombre m�is rico de Cuba, a�nda que o seu marido se arruinou na corte de Carlos IV. O seu t�o materno era Ministro da Guerra de Xos� I. Ao falecer, encaprichar�ase da s�a filla Mar�a de las Mercedes, esposa do Capit�n Xeneral da s�a Guardia, Christophe-Antoine Merlin. Xos� I nom�ao conde de Merlin en 1810,[20] e manteno constantemente en misi�ns f�ra de Madrid. Referente a isto corr�a a copla popular:
La se�ora condesa
tiene un tintero
donde moja la pluma
Jos� primero.
A cantante italiana de �pera Fineschi, a francesa Nancy Derjeux (cuxo marido fixo ping�es negocios de subministraci�n �s tropas francesas en Espa�a) e a baronesa Burke, esposa do embaixador de Dinamarca, completan as conquistas amorosas de Xos�.
�ltimos anos: o exilio americano (1813-1844)
[editar | editar a fonte]
_-_Facade.jpg)
Tras a s�a sa�da de Espa�a, Xos� Bonaparte trasladouse aos Estados Unidos onde, grazas � venda das xoias da coroa espa�ola, constru�u unha mansi�n en Point Breeze (Filadelfia) luxosamente amoblada e cunha impresionante colecci�n de libros raros e obras de arte; rodeouna ademais dun gran parque cun estanque artificial. Al� tratou con personalidades como o senador e xurista Joseph Hopkinson, que viv�a tam�n en Bordentown e representaba no Congreso a Pensilvania; o banquiero Nicholas Biddle, cuxa propiedade, Andalusia, estaba xusto ao outro lado do r�o Delaware; a escritora Frances Wright, o banqueiro e fil�ntropo de orixe francesa Stephen Girard, durante alg�n tempo a maior fortuna estadounidense; o presidente John Quincy Adams e o seu Secretario de Estado Henry Clay; o pol�tico Daniel Webster ou o marqu�s de La Fayette.
Nos Estados Unidos, Bonaparte residiu sen a compa�a da s�a muller, que coidaba das s�as fillas en Europa. Xulia, durante a guerra da Independencia espa�ola, deu refuxio � s�a irm� Desideria Clary que, polo seu matrimonio co pr�ncipe Carlos, herdeiro de Suecia, que era en realidade un cidad�n enimigo, as� como � s�a cu�ada Catarina de W�rttemberg, na s�a casa de Mortefontaine e, cando as tropas aliadas tomaron Par�s en 1814, Xulia refuxiouse na casa de Desideria nesa cidade.[11] Despois da deposici�n de Napole�n, Xulia comprou o castelo de Prangins, en Su�za, cerca do lago L�man.
En 1815, durante os Cen D�as, Xulia foi a darlle a benvida a Napole�n no Palacio de Par�s, co vestido da corte imperial, xunto � s�a antiga fillastra Hortensia de Beauharnais, a esposa de Lois Bonaparte.[14]
Despois da batalla de Waterloo e a segunda e definitiva ca�da de Napole�n, Xos� comprou unha propiedad no estado de Nova Jersey, cerca do r�o Delaware, co produto da venda de pintura espa�ola roubada no Palacio Real de Madrid, e en varios castelos, mosteiros e casas de concellos. En 1816, Desideria, que era princesa de Suecia, quixo levar a Xulia con ela ao seu regreso a Suecia; o seu marido Carlos, por�n, pensou que isto era imprudente, porque Xulia era membro da familia Bonaparte e a s�a presenza no pa�s poder�a ser tomada como un signo de que el se puxera ao lado do deposto Napole�n e, ao final, non foi.
Xos� estaba, pois, sen esposa, pero viv�a cunha amante estadounidense, e usaba o t�tulo de conde de Survilliers, entregado a obras de beneficencia e a protexer aos bonapartistas emigrados por medio da masoner�a at� 1841, cando recibiu autorizaci�n para instalarse en Florencia. Xulia foi coas s�as d�as fillas a vivir a Frankfurt, onde permaneceu durante seis anos, separada do seu esposo franco-americano, onde intentou, malvendendo en non poucas ocasi�ns o patrimonio que o seu marido furtara en Espa�a, refacer a s�a vida co apoio das s�as fillas, xa adultas.[10] M�is tarde instalouse en Bruxelas e logo en Florencia, no Palacio Serristori. En 1823, foi a Suecia canda a s�a irm� Desideria, xa ra��a de Suecia.
Fonalmente, en 1840, Xos� reuniuse con Xulia en Florencia. Xos� Bonaparte morreu o 28 de xullo de 1844 en Florencia, aos 76 anos de idade. Xulia faleceu na mesma cidade oito meses m�is tarde, o 7 de abril de 1845, � idade de 73 anos. Foron enterrados xuntos na Bas�lica da Santa Cruz de Florencia.
Pero 17 anos m�is tarde, en 1862, o autoproclamado emperador Napole�n III levou o restos de Xos� Bonaparte a Francia, e inhumounos nos Inv�lidos � dereita do seu irm�n, o emperador Napole�n I.[21]
Os restos de Xulia a�nda est�n na Bas�lica da Santa Cruz, ao lado dos da s�a filla, Carlota, que morreu de parto en Lucca o 3 de marzo de 1839, aos 37 anos de idade.
Descendencia
[editar | editar a fonte]Xos� Bonaparte e Xulia Clary tiveron tres fillas:[13]
- Xulia Xosefina Bonaparte (marzo de 1796).
- Zenaide Leticia Xulia Bonaparte (Par�s, 8 de xullo de 1801 - N�poles, 8 de agosto de 1854). Casou co seu primo o pr�ncipe Carlos Luciano Buonaparte, fillo de Luciano Bonaparte.
- Carlota Napoleona Bonaparte (París, 31 de outubro de 1802 - Sarzana, Liguria, Italia, 2 de marzo de 1839). Casou co seu primo o príncipe Napoleón Lois Bonaparte, fillo de Lois Bonaparte, que foi rei de Holanda en 1810.
Adenais, Xosé Bonaparte tivo varios fillos extramatrimoniais coas súas diferentes amantes:[22]
- Con Giula Colonna, condesa de Stigliano:
- Giulo (1807)
- Teresa (1808), ambos mortos de pouca idade.
- Con Annette Savage, nada en Filadelfia dunha familia de cuáqueros descendentes da princesa indienne Pocahontas:
- Dúas fillas, entre elas Caroline (1822). Annette casou con Charles Lafolie, que recoñecereu a Caroline. Caroline Lafolie casou co coronel Zébulon Howell Benton.
- Con Émilie Hémart:
- Félix-Joseph-François Lacoste (1825) [23]
- Émilie Hémart.
Na ficción
[editar | editar a fonte]Novelas
[editar | editar a fonte]- O rei Xosé I é o personaxe principal da novela de Benito Pérez Galdós El equipaje del rey José. Episodios Nacionales, 1ª serie, nº 11, publicada en 1875. Hai varias reimpresións recentes, entre elas a publicada en 1976 por Alianza Editorial. ISBN 978-84-206-5011-0.
- Tamén aparece en dúas novelas do escritor Juan Antonio Vallejo-Nágera:
- Yo, el rey (1985). Barcelona: Editorial Planeta. ISBN 978-84-0801-184-2. (Premio Planeta, 1985).
- Yo, el intruso (1991). Barcelona: Editorial Planeta. ISBN 978-84-3205-597-3.
- A trama romántica entre Xosé Bonaparte, Napoleón, Jean-Baptiste Bernadotte, Xulia Clary e Désirée Clary é o tema da novela Désirée, publicada en 1951 por Annemarie Selinko.
Filmografía
[editar | editar a fonte]Xosé Bonaparte aparece en varias películas:
- Napoleón (1927), de Abel Gance, interpretado por Georges Lampin.
- Napoleón (2002), de Yves Simoneau, interpretado por Ennio Fantastichini.
- Los fantasmas de Goya (2006), de Miloš Forman, interpretado por Julian Wadham.
- A novela anteriormente citada, Désirée, foi filmada co mesmo título en 1954, dirixida por Henry Koster, con Marlon Brando no papel de Napoleón, Jean Simmons, como Désirée, e Cameron Mitchell como Xosé Bonaparte.
- Xosé I aparece tamén na serie de televisión hispano-francesa de TVE Los desastres de la guerra, centrada na crise de 1808-1814, onde é interpretado por Philippe Roleau.
| Predecesor: Fernando IV |
 Rei e Nápoles e Sicilia 1806 - 1808 |
Sucesor: Xoaquín I |
| Predecesor: Fernando VII |
 Rei de España e das Indias (Non recoñecido nin polas Cortes españolas nin polas Indias) 1808 - 1813 |
Sucesor: Fernando VII |
| Predecesor: Napoleón II |
2.svg) Emperador titular dos franceses 1832-1844 |
Sucesor: Lois I |
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Mercader, Joan (1971). José Bonaparte, rey de España, 1808-1813: historia externa del reinado. Consejo Superior de Investigaciones Científicas. Instituto Jerónimo Zurita. Escuela de Historia Moderna. p. 52. Consultado o 18 de setembri de 2016.
La proclamación oficial de José Napoleón I, se efectuó con toda solemnidad, el día de la fiesta de Santiago, patrón de España.
- ↑ Prontuario de las leyes y decretos del rey nuestro señor don José Napoleón I del año de 1810. Imprenta Real, Madrid. 1810. Consultado o 18 de setembro de 2016.
En nuestro Palacio de Madrid á 3 de enero de 1810: Don José Napoleón por la gracia de Dios y por la Constitución del Estado, Rey de las Españas y de las Indias.
- ↑ Peña González, José (2006). Historia política del constitucionalismo español. Dykinson, Madrid. p. 47. ISBN 978-84-9772-906-2. Consultado o 18 de setembro de 2016.
La lista de los primeros afrancesados aparece tras la firma del Rey José I y son los "individuos componentes de la Junta Española, convocada a esta ciudad de Bayona por S.M.I y R. Napoleón I, Emperador de los franceses y Rey de Italia, hallándose reunidos en el Palacio llamado el Obispado Viejo, celebrando la duodécima sesión de la mencionada Junta, habiéndonos sido leída en ella la precedente Constitución, que durante el mismo acto nos ha sido entregada por nuestro Augusto Monarca José Napoleón I; enterados de su contenido, prestamos a ella nuestro asentimiento y aceptación, individualmente por nosotros mismos, y también en calidad de miembros de la Junta, según lo que cada uno tiene en ella, y según la extensión de nuestras respectivas facultades, y nos obligamos a observarla y a concurrir en cuanto esté de nuestra parte a que sea guardada y cumplida, por parecernos que organizado el Gobierno que en la misma constitución se establece, y hallándose al frente de él un Príncipe tan justo como el que por dicha nuestra nos ha cabido, la España y todas sus posesiones han de ser tan felices como deseamos. Y en fe de que esta en nuestra opinión y voluntad, lo firmamos en Bayona a 7 de julio de 1808.
- ↑ Toreno [José María Queipo de Llano y Ruiz de Saravia], Conde de (1835). Historia del levantamiento, guerra y revolución de España. Imprenta de don Tomás Jordán, Madrid. p. 26. Consultado o 18 de setembro de 2016.
Art. 2°. Todos los oficiales y soldados de las tropas españolas prestarán juramento de fidelidad á S.M. católica el rey José Napoleón I.
- ↑ Napoleón o el verdadero D. Quixote de la Europa: o sean, comentarios crítico-patriótico-burlescos á varios decretos de Napoleón y su hermano José, distribuidos en dos partes y cincuenta capítulos. Imprenta de Ibarra, Madrid. 1813. p. 114. Consultado o 18 de setembro de 2011.
En consecuencia concede en nombre de S.M. el emperador y rei Napoleón I y de S.M. católica el REI José Napoleón I perdón general á todos los habitantes de Zaragoza baxo las condiciones siguientes:
- ↑ Masonería e Ilustración: Del siglo de las luces a la actualidad páx.61.
- ↑ Los altos grados de la masonería pp. 170-171.
- ↑ La Masonería española vista desde Italia
- ↑ Napoleón y la locura española, p.86.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 Julia Clary, la Reina de España más desconocida Arquivado 20 de agosto de 2016 en Wayback Machine. en tuotrodiario.hola.com (en castelán).
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Lindwall, Lilly (1919): Desideria. Bernadotternas anmoder. Stockholm. Åhlén och Åkerlunds Förlag.
- ↑ Almén (1893), p. 79.
- ↑ 13,0 13,1 Darryl Lundy Xenealoxía de Juliet Marie Clary en The Peerage (en inglés).
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Mansel, Philip (2015).
- ↑ "Biografía de José Bonaparte". Arquivado dende o orixinal o 21 de xuño de 2012. Consultado o 19 de setembro de 2016.
- ↑ Pérez Galdós, Benito (1976): El equipaje del rey José. Episodios Nacionales, 1ª serie, nº 11. Madrid: Alianza Editorial. ISBN 978-84-206-5011-0. (Primeira edición, 1875).
- ↑ Seis años bajo dominio francés Arquivado 22 de setembro de 2016 en Wayback Machine. en elcorreo.com (en castelán).
- ↑ Tucker, Spencer C. (2009): A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East. Santa Bárbara: ABC-CLIO, pp. 1097. ISBN 978-1-8510-9672-5.
- ↑ Vego, Milan N. (2009): Joint Operational Warfare: Theory and Practice. Government Printing Office, pp. 40 (parte V). ISBN 978-1-8847-3362-8.
- ↑ Habana Elegante
- ↑ Lentz, Thierry (2016): Joseph Bonaparte. Pais: Éditions Perrin. ISBN 978-2-2620-4873-0.
- ↑ Gonzague Saint Bris (1993): Les Aiglons dispersés. Éditions Jean-Claude Lattès. ISBN 2-7096-1246-1.
- ↑ René Hombourger (1979): "Joseph de Lacoste, un fils naturel de Joseph Bonaparte, receveur particulier des finances à Thionville, (1861)", en Mémoires de l'Académie nationale de Metz, n° 53.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten m�is contidos multimedia na categor�a: Xos� I de Espa�a  |
Bibliograf�a
[editar | editar a fonte]- Alm�n, Johannes (1983): �tten Bernadotte: biografiska anteckningar. Estocolmo: C. & E. Gernandts f�rlag.
- Mansel, Philip (2015): The Eagle in Splendour. Londres: I.B. Tauris. ISBN 978-1-7845-3175-1.
- Schom, Alan (1997): Napoleon Bonaparte: A Life. Nova York: Harper Collins. ISBN 978-0-0609-2958-9.
- Stroud, Patricia Tyson (2005): The Man who had been King: The American Exile of Napoleon's Brother Joseph. Filadelfia: University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-9042-4.
Outros artigos
[editar | editar a fonte]Ligaz�ns externas
[editar | editar a fonte]- Juicio de Napole�n Bonaparte sobre Xos� I de Espa�a Wikisource (en castel�n)
- Biograf�a de Jos� Bonaparte ofrecida pola Biblioteca M. Cervantes Arquivado 08 de maio de 2010 en Wayback Machine.
- Estatuto de Baiona
- Constituci�ns e textos vertebradores de Espa�a
- Jos� I Bonaparte en Antiguo R�gimen (en castel�n)
- Joseph Bonaparte at Point Breeze en flatrock.org.nz (en ingl�s)
- Joseph Bonaparte and the Jersey Devil en americanfolklore.net (en ingl�s)
| Control de autoridades |
|
|---|
