O 10 de febreiro prod�cese en Ferrol unha sublevaci�n dos traballadores dos estaleiros e do mestrado logo de levar tempo sen cobrar. A multitude asaltou a residencia do comandante xeneral, Jos� de Vargas, levouno ata o edificio onde estaba o c�rcere e o concello onde foi apu�alado, e deixou o cad�ver diante da porta do estaleiro. No xu�zo celebrado o ano seguinte na Audiencia da Coru�a, un home e d�as mulleres foron condenados a morrer na forca coma instigadores da revolta. Unha das mulleres, Antonia Alarc�n, foi ademais decapitada e exposta a s�a cabeza en lugar p�blico para atemorizar � poboaci�n.
O 1 de marzoVigo recibiu o t�tulo de cidade tralo comportamento heroico durante a guerra da independencia, engad�ndoselle � seu lema "leal e valorosa".
O 30 de maio ten lugar na Coru�a un levantamento patri�tico, un de cuxos principais instigadores foi Sinforiano L�pez que hoxe en d�a d� o seu nome a unha r�a da cidade.
O 2 de novembro por mor dun temporal, afunden na r�a de Viveiro a fragata Santa Mar�a Magdalena e o bergant�n Palomo, que formaban parte da frota anglo-espa�ola destinada a defender as costas do Cant�brico dos nav�os franceses. Morreron un total de 550 mari�eiros (480 da fragata e 70 do bergant�n) o que a converte nunha das maiores cat�strofes mar�timas ocorridas nas costas galegas.
Sae do prelo da coru�esa imprenta Vila o primeiro libro impreso en lingua galega de autor co�ecido. Tr�tase de Proezas de Galicia de Xos� Fern�ndez Neira.
En Catalu�a a Xunta Suprema do principado, reunida na localidade de Solsona, reclama a devoluci�n dos seus foros e privilexios tradicionais, xunto coa imposici�n do sistema federativo en Espa�a. Nin en C�diz, nin nas filas francesas atopan ning�n eco as s�as propostas. Catalu�a acaba sendo incorporada a Francia, dividida en catro departamentos e sometida � administraci�n civil do imperio, cousa que non se realiza con ning�n outro territorio espa�ol.
O 24 de setembro na cidade de C�diz, coa asistencia de 105 deputados, inaug�ranse as sesi�ns das Cortes xerais extraordinarias, en realidade constitu�ntes, na Illa de Le�n (C�diz). Promovidas dende o inicio da guerra da independencia pola Xunta Central, a s�a convocatoria atrasouse debido ao enfrontamento entre os que pretend�an unhas Cortes constitu�ntes e os que avogaban polas tradicionais; discusi�n que permaneceu en todo o per�odo de sesi�ns. Os primeiros actos das Cortes constitu�das foron afirma-la soberan�a nacional, que nelas reside, co cal o goberno da naci�n emana delas, e designar a Fernando VII como rei lex�timo de Espa�a. As Cortes de C�diz representan o primeiro e m�is importante intento de acabar co antigo r�xime e implanta-lo liberalismo burgu�s en Espa�a a trav�s da Constituci�n.
O matem�tico franc�s Joseph Fourier exp�n as primeiras series trigonom�tricas, que aplica � resoluci�n de problemas f�sicos, especialmente sobre a propagaci�n do movemento en cordas vibrantes e a propagaci�n da calor. Estes traballos constit�en unha introduci�n ao concepto moderno de funci�n, � an�lise funcional e � c�lculo integral. Coa aparici�n da "Teor�a anal�tica da calor" no 1822, primeiro estudo matem�tico da propagaci�n da calor nos s�lidos, Fourier establece as ecuaci�ns do movemento uniforme da calor. O emprego das s�as series trigonom�tricas permite desenvolver en series converxentes certo tipo de funci�ns descontinuas, unha an�lise fundamental para a f�sica matem�tica e de gran repercusi�n no estudo dos fen�menos el�ctricos.
Napole�n ordena destru�-lo manuscrito "De l'Allemagne", de Madame Sta�l. A baronesa Germaine de Sta�l-Hoistein, que nacera o 22 de abril de 1766 en Par�s, chamada comunmente Madame de Sta�l, pronto toma partido pola revoluci�n de 1789, participa en intrigas pol�ticas e esperta a desconfianza do poder local ao publicar en 1802 a s�a novela "Delphine", onde deixa translucir as s�as fortes convicci�ns liberais e af�rmase no seu prestixio intelectual. Tralo seu fracasado intento de se-la inspiradora da pol�tica de Napole�n durante os anos do Consulado, en 1810 intenta publicar o seu ensaio titulado "De l'Allemagne", pero a polic�a imperial conf�scao e destr�eo. Nel, a autora exhorta os intelectuais franceses a manifestar a s�a confianza na liberdade e a asinar, segundo o modelo alem�n, a superioridade do esp�rito sobre a materia. Considera que Francia, cansada pola revoluci�n, perdeu esta fe na liberdade creadora individual, a mesma que permitiu a Alema�a, a�nda que dividida politicamente, atopar no sentido de unidade nacional as forzas necesarias para a s�a recuperaci�n.
O 2 de abril cel�branse na capital francesa, con gran pompa, as segundas nupcias do emperador Napole�n I, con 40 anos de idade, coa arquiduquesa Mar�a Lu�sa, 22 anos m�is xove, filla do emperador austr�aco Francisco I e de Mar�a Tareixa de N�poles. Con este matrimonio, Napole�n lexitima o seu t�tulo de emperador e obt�n unha serie de importantes vantaxes pol�ticas. Froito deste matrimonio, nacer� o 20 de marzo de 1811 o �nico descendente de Napole�n, Napol�on Fran�ois Charles Joseph Bonaparte, quen recibir� o t�tulo de rei de Roma nada m�is nacer. Nomeado sucesor � trono de Francia polo seu pai s� chegou a reinar entre o 22 de xu�o e o 7 de xullo de 1815, morrendo moi novo de tuberculose, o 22 de xullo de 1832, cando contaba 21 anos. Napole�n estivera casado anteriormente con Marie Jos�phe Rose Tascher de La Pagerie, vi�va do vizconde Alexandre de Beauharnais, sen que tiveran fillos. A voda celebr�rase apresuradamente o 9 de marzo de 1796, o d�a anterior � coroaci�n do emperador. Estiveron casados durante 14 anos ata que o tribunal eclesi�stico de Par�s anulou o matrimonio en 1809. Xosefina sempre tivo grande ascendente sobre Napole�n, mesmo despois da separaci�n, ata a s�a morte en 1814 en Malmaison, onde se retirara logo da separaci�n.
O 3 de marzo chega a Gran Breta�a o escritor espa�ol Jos� Mar�a Branco Crespo, m�is co�ecido como Blanco White, logo de que partira de C�diz ante a invasi�n de Andaluc�a polas tropas francesas. Nado en Sevilla o 11 de xu�o de 1775, Blanco White vi�a dunha familia de orixe irlandesa. A instancias dos seus pais, ordenouse sacerdote, e no 1801 ga�ou por oposici�n unha coenx�a en C�diz, que m�is tarde abandonou para marchar � capela real de San Fernando (en Sevilla). Durante a guerra da Independencia colaborou co xornal sevillano "El Semanario Patri�tico", que dirix�a Quintana, a cuxos faladoiros adoitaba asistir. Xa en Inglaterra comezou a publicar nas revistas "O Espa�ol" e, m�is tarde, "Variedades", onde defendeu a independencia das colonias iberoamericanas, editou textos medievais espa�ois e publicou importantes ensaios. Home contraditorio (Men�ndez Pelayo consider�bao un verdadeiro heterodoxo), as s�as crenzas relixiosas sufriron sucesivas revoltas, convert�ndose primeiro ao anglicanismo e logo ao unitarismo. Malia a s�a longa e definitiva permanencia en Inglaterra (Blanco White morrer�a en Liverpool no 1841), Espa�a foi unha referencia constante e obsesiva na s�a obra. A pesar de que o seu texto m�is famoso, o soneto "Night and Death" ("Mysterious Night! when our first parent knew"), est� escrito en ingl�s, nunca deixou de escribir en castel�n. De tendencia neocl�sica nos seus inicios espa�ois, a posterior influencia do romanticismo ingl�s converteuno no primeiro poeta rom�ntico espa�ol. O radicalismo de moitas das s�as ideas fixo que a s�a obra fose practicamente desco�ecida en Espa�a, ata a edici�n da s�a "Obra inglesa" (1972), ao coidado de Juan Goytisolo.
En Ruthwell (Escocia), d�tase neste ano a creaci�n da primeira caixa de aforros. O reverendo Henry Duncan foi o seu impulsor. As caixas de aforros nacen coa intenci�n de recoller e gardar o di�eiro dos obreiros, a cambio duns pequenos xuros. Non te�en, a diferenza dos bancos, un fin lucrativo e os seus beneficios son empregados en obras sociais. O exemplo da instituci�n de aforro escocesa ser� rapidamente imitado en todo o Reino Unido e posteriormente espallarase en Europa. O parlamento brit�nico promulgar� unha lei en 1817, na que se apoia e fomenta a creaci�n de caixas de aforros. A necesidade deste tipo de instituci�ns fora teorizada, anos antes da fundaci�n da caixa de Ruthwell, polo pol�tico e economista ingl�s Jeremy Bentham. Os pequenos aforros dos obreiros ingleses estaban protexidos.
O escritor e pedagogo alem�n Friedrich Ludwig Jahn publica a s�a obra "Deutsches Volkstum", na que pretende definir o seu concepto do que � a nacionalidade alem�, que � a traduci�n do t�tulo. Ao tempo emprende a promoci�n das sociedades ximn�sticas, a primeira das cales funda en 1811 no Parque de Hasenheide de Berl�n, onde os mozos alem�ns deben educar o seu car�cter e o seu corpo para ser bos soldados, capaces de mobilizarse contra o ocupante.
O 21 de agosto, o Parlamento sueco, reunido na cidade de �rebro, acepta a proposta do rei Carlos XII, de 63 anos e sen fillos, e designa pr�ncipe herdeiro un franc�s cat�lico, antigo republicano e agora mariscal de Napole�n e cu�ado seu. Tr�tase do mariscal Charles Jean-Baptiste Bernadotte, duque de Pontecorvo, de 43 anos, quen chegar�a a reinar co nome de Carlos XIV. A elecci�n de Bernadotte mostra o peso que adquiriu Napole�n I en Europa: para boa parte do pobo sueco, unha alianza co poderoso emperador dos franceses garante ao pa�s a s�a independencia e a posibilidade de recuperar Finlandia, que permanece en poder dos rusos. Bernadotte realizou unha brillante carreira militar; ti�a apenas 30 anos cando foi ascendido a xeneral de divisi�n, e consider�bano un dos poucos posibles rivais de Napole�n. Tivo unha participaci�n moi destacada na guerra contra a segunda coalici�n tendo ao seu mando o ex�rcito do Rhin, antes de ser designado ministro da Guerra, en 1799. En 1805 mandou un dos corpos da Grande Arm�e, e a s�a actuaci�n durante as campa�as de 1806 e 1807 consid�rase decisiva, a�nda que alg�ns lle reprochan permanecer inactivo durante a Batalla de Jena. Talvez ese feito explique por que foi relevado do mando do noveno corpo do ex�rcito e por que rompeu con Napole�n. Para o emperador, o traslado de Bernadotte a Estocolmo fai desaparecer un motivo de fricci�ns internas e, ao mesmo tempo, parece estender a s�a influencia en Europa. Bernadotte tivo que converterse ao luteranismo para acceder ao trono sueco.
O 20 de febreiro foi executado Andreas Hofer, nado en 1767 en St Leonhard in Passeier, xefe popular da rebeli�n tirolesa contra Francia e Baviera. Cando o seu pa�s foi entregado a Baviera, Hofer encabezou unha insurrecci�n armada e, co apoio dos austr�acos, derrotou os b�varos no Monte Isel, preto de Innsbruck, en maio de 1809. O antigo soldado austr�aco, dono dun hostal no val do Passeier, converteuse as� en dono da provincia. Pero os acordos de paz asinados en Sch�nbrunn cambiaron a situaci�n: o Tirol quedou en mans das tropas francesas dirixidas polo mariscal Lefebvre. Hofer recorreu ent�n � guerra de guerrillas e mantivo en xaque os invasores, grazas ao apoio popular de que gozaba. Mediante emboscadas e audaces golpes de man, os guerrilleiros lograron inflixir importantes perdas aos franceses, e mantiveron vivo o esp�rito de resistencia contra o invasor. As s�as faza�as militares contra un inimigo moi superior en n�mero e en armamento converteron a Hofer nun heroe case m�tico, cuxo culto se manter�a durante anos. Con todo, v�tima da traiz�n dun dos seus veci�os, o xefe tirol�s caeu en poder dos franceses. Pouco despois foi conducido a Mantua, onde foi fusilado nese mesmo d�a.
En xullo, logo da abdicaci�n de Lois Bonaparte e tras un breve reinado de 12 d�as do seu fillo Napole�n Lois Bonaparte, Napole�n incorpora os Pa�ses Baixos ao Imperio franc�s estruturados en 8 departamentos. Nomea gobernador xeral a Charles-Fran�ois Lebrun, un antigo c�nsul, que ter� que facer fronte ao descontento provocado polo bloqueo continental.
O 31 de decembro o tsarAlexandre I rompe o bloqueo continental e abre os portos rusos ao comercio dos pa�ses neutrais, � vez que prohibe a entrada dos produtos franceses en Rusia. A actitude rusa responde, entre outros motivos, ao malestar que causou no tsar a creaci�n do Gran Ducado de Varsovia, o matrimonio de Napole�n coa arquiduquesa Mar�a Luisa de Austria, e as consecuencias que o bloqueo est� carreando � econom�a rusa.
Na Illa de Le�n (C�diz), onde se trasladara dende Sevilla a causa do inminente ataque franc�s, a Xunta Central Suprema decretou o 25 de maio a s�a autodisoluci�n e nomeou un Consello de Rexencia (que xa estaba a traballar desde o 29 de xaneiro). Co territorio peninsular practicamente en mans de Napole�n e, desaparecida a Xunta de Sevilla, perante unha rexencia de discutible lexitimidade e eficacia, os sectores crioulistas independentistas achaban canle propicia para comezar a impo�e-la s�a pol�tica. Pero tam�n entre os leais partidarios da coroa cundiu a alarma pola conquista francesa, e a prevista formaci�n de xuntas de goberno en situaci�ns cr�ticas present�uselles como soluci�n. Os independentistas entenderon, con todo isto, que era necesario manter a aparencia de lealdade � rei, a m�scara de Fernando VII (como chegar�a a chamarse). En Buenos Aires, cabeza do vicerreinado do R�o da Prata, convocouse un cabido aberto o 22 de maio a instancias de notables crioulos. Pero a decisi�n de manter o vicerrei Baltasar Hidalgo de Cisneros como presidente da Xunta provocou unha reacci�n popular. O 25 de maio diante do cabido, unha multitude esixe a destituci�n do vicerrei e a formaci�n dunha nova xunta cuxos membros ser�an os dunha lista xa redactada. Ante isto, Cisneros renunciou e quedou establecida a primeira xunta patria que foi presidida por Cornelio Saavedra.
O 20 de xullo a poboaci�n de Santa Fe de Bogot� subl�vase contra as autoridades coloniais espa�olas, e convoca un cabido aberto antepo�endo as causas iniciadas polo incidente do Floreiro de Llorente. As primeiras medidas son a creaci�n dunha Xunta Suprema do reino de Nova Granada, a liberaci�n do c�engo Andr�s Mar�a Rosillo, preso polas s�as ideas liberais, e a prisi�n do vicerrei Antonio Jos� Amar y Borb�n. A convocatoria do cabido aberto de Santa Fe de Bogot� constit�e o inicio do movemento emancipador de Nova Granada.
Miguel Hidalgo, crego da cidade de Dolores Hidalgo, na intendencia mexicana de Guanajuato, dec�tase de que foi descuberta a conspiraci�n tramada en Quer�taro contra as autoridades coloniais e decide proclama-la loita aberta. As�, na primeira misa do 16 de setembro lanza o seu berro de guerra: "Viva Am�rica e morra o mal goberno!", "Viva a nosa Sant�sima Nai de Guadalupe!". Os realistas, m�is tarde, opor�anse � culto da Virxe india e cambiar�anlle o nome polo de Virxe dos Remedios. Logo de tomar Celaya o 22 de setembro, Hidalgo � designado capit�n xeneral e asume a direcci�n pol�tica do movemento. Sec�ndao no mando militar Ignacio Allende. Non tarda Hidalgo en ga�arse � maior�a dos indios da rexi�n, que chegar�an a sumar uns 50 000 combatentes. A achega ind�xena constit�e un trazo singular, non repetido nas loitas pola independencia doutras rexi�ns da Am�rica hispana. Trala toma de Guanajuato (o 28 de setembro), Hidalgo declarou abolida a escravitude e os tributos dos indios. Mentres, o vicerrei organiza as s�as forzas co apoio da aristocracia hispana e crioula. Perdida Guadalaxara, onde formaran goberno, os l�deres patriotas foxen a Zacatecas. Hidalgo, relevado pola s�a impericia no mando militar, � capturado con outros xefes en Acatita de Baj�n o 21 de marzo de 1811. Tras dun xu�zo militar fusil�ronos en Chihuahua o 30 de xullo de 1811.
O 2 de novembro, o presidente estadounidenseJames Madison, que sucedeu nas elecci�ns do 4 de marzo de 1809 a Thomas Jefferson, restablece a liberdade de comercio co imperio franc�s. � unha forma de opo�erse � actitude brit�nica, que est� apoiando a rebeli�n do xefe indio Tecumseh e imp�n a inspecci�n dos buques estadounidenses, por medio do dereito de visita.
Shaka, rei dos zul�s que estar� no poder ata 1828, funda en �frica austral un imperio sanguinario, co�ecido como Zululandia. Transformar� o seu pobo nunha naci�n militar que, trala s�a morte, fundar� varios reinos na rexi�n dos Grandes Lagos. A maior�a deles estar�n enfrontados no 1879.
17 de setembro - En Colombia unha acta aprobada polo consello permite a creación da Comandancia Xeral da Mariña.
18 de setembro - En Chile realízase a primeira xunta nacional de goberno, nun cabido aberto. Con isto iníciase o primeiro período da independencia chamado "Patria Vieja".
