Notación musical
Este artigo precisa de m�is fontes ou referencias que aparezan nunha publicaci�n acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicaci�ns especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xaneiro de 2016.) |
A notaci�n musical � un sistema de signos para escribir m�sica. � longo do tempo e das diferentes culturas desenvolv�ronse diferentes sistemas de notaci�n musical. O sistema de m�is uso actualmente xurdiu dun proceso que se desenvolveu na cultura occidental. O uso sistem�tico da notaci�n musical posibilita a conservaci�n dun amplo repertorio musical ao tempo que evita que o m�sico te�a que aprender as pezas de memoria, liber�ndoo da parte m�is mec�nica da s�a tarefa, co que se pode concentrar na creaci�n de estruturas m�is complexas.
O elemento b�sico de calquera sistema de notaci�n musical � a nota, que representa un �nico son e as s�as caracter�sticas b�sicas: duraci�n e altura. Os sistemas de notaci�n tam�n permiten representar moitas outras caracter�sticas, tales como variaci�ns de intensidade, expresi�n ou t�cnicas de execuci�n instrumental.
Notaci�n patr�n
[editar | editar a fonte]Empr�gase unha pauta de cinco li�as, chamada pentagrama. O conxunto da pauta e os demais s�mbolos musicais, representando unha peza musical, denom�nase partitura.
Representaci�n das duraci�ns
[editar | editar a fonte]Tempo e comp�s - regulan cantas unidades de tempo deben existir en cada comp�s. Os compases est�n delimitados na partitura por li�as verticais e determinan a estrutura r�tmica da m�sica. O comp�s escollido est� directamente asociado ao x�nero musical. Un valse por exemplo ten o ritmo 3/4 e o rock tipicamente usa o comp�s 4/4.
Nunha fracci�n de comp�s, o denominador indica en cantas partes se ten que dividir unha semibreve para obter unha unidade de tempo (na notaci�n actual a redonda � a maior duraci�n posible e por iso todas as duraci�ns est�n tomadas en referencia a ela). O numerador define cantas unidades de tempo ten o comp�s. No exemplo de abaixo aparece un tempo de "catro por catro", � dicir, a unidade de tempo ten unha duraci�n de 1/4 de semibreve e o comp�s ten 4 unidades de tempo. Neste caso, unha redonda ocupar�a todo o comp�s.
Figuras musicais ou r�tmicas - valores simb�licos que representan o tempo de duraci�n das notas musicais. Son tam�n chamados valores positivos. Os s�mbolos das figuras �sanse para representar a duraci�n a ser executada. As notas m�stranse na figura de abaixo, por orde decrecente de duraci�n. Son: redonda, branca, negra, corchea, semicorchea, fusa e semifusa.
Antigamente exist�a tam�n a breve, como o dobre da duraci�n da semibreve, a longa, como o dobre da duraci�n da breve e a m�xima, como o dobre da duraci�n da longa, mais esas notas xa non se adoitan usar na notaci�n actual. Cada nota ten a metade de duraci�n que a anterior. Se pretend�ramos representar unha nota dun tempo e medio (por exemplo, o tempo dunha negra sumado co dunha corchea) faise uso dun punto, chamado punti�o, seguido da nota.
A duraci�n real (medida en segundos) dunha nota depende da fórmula do compás e do andamento utilizado. Iso significa que a mesma nota pode ser executada con duración diferente en pezas diferentes ou incluso dentro da mesma música, como nunha mudanza de andamento.
Redonda Branca Negra Corchea Semicorchea Fusa Semifusa
Pausas - representan o silencio, isto é, o tempo no que non se produce ningún son, sendo chamados valores negativos. As pausas subdivídense ao igual que as notas en niveis de duración. Cada pausa dura o mesmo tempo relativo que a súa nota correspondente, ou sexa, a pausa máis longa corresponde exactamente á duración dunha redonda. A correspondencia faise na seguinte orde:
Representación das alturas
[editar | editar a fonte]Clave - clave de sol, clave de fa, clave de dó. Traspoñen toda a representación musical a unha que se adecúe mellor ao instrumento que se vai reproducir. Por exemplo, as voces graves usan xeralmente a clave de fa, en tanto que as máis agudas usan a clave de sol. Adóitase dicir que a clave de fa comeza onde remata a de sol. A clave é, pois, quen define que nota ocupará cada liña ou espazo no pentagrama.
Alturas - a altura de cada nota represéntase coa súa posición na pauta en referencia á nota definida na clave utilizada, como se amosa abaixo:
Alteracións, dislocacións ou accidentes de ton: a díese, o bemol, a dobre díese e o dobre bemol. Represéntanse sempre antes do símbolo da nota modificando a súa altura e despois do nome das notas, cifras e tonalidades. Unha díese disloca a nota medio ton arriba (na escala), unha dobre díese disloca o son un ton cara a arriba, un bemol disloca a nota medio ton abaixo e o dobre bemol disloca o son un ton para abaixo. Por exemplo, pódese dicir que un "fa díese" (fa#) é a mesma nota que un "sol bemol" (sol♭).
Unha vez que unha díese ou bemol foi aplicado a unha nota, todas as notas da mesma altura manterán a alteración até a fin do compás. No compás seguinte, todos os accidentes perden o seu efecto, polo que en caso de necesitalos haberá que colocalos outra vez. Se desexamos anular o efecto dun accidente aplicado inmediatamente antes dunha clave de tonalidade, debemos usar un becuadro, que devolve � nota o seu ton natural. No exemplo visto arriba podemos notar que a terceira nota do primeiro comp�s tam�n � d�ese, pois o accidente aplicado � nota anterior segue v�lido e s� � anulado polo becuadro que fai que a cuarta nota sexa novamente un La normal. O segundo comp�s � similar, coa diferenza de que o accidente aplicado � un bemol. No terceiro comp�s, un sol, un la dobre bemol e un fa dobre d�ese. A�nda que te�an nome diferente e ocupen distintas posici�ns na clave, os accidentes aplicados fan que as tres notas sexan exactamente iguais.
Clave ou tonalidade, que non � m�is que a asociaci�n de d�eses ou bemois representados xunto � clave, indicando a escala na que a m�sica ser� expresada. As d�eses ou bemois aplicados na clave duran toda a peza ou at� que unha nova clave sexa definida (modulaci�n). Por exemplo, unha representaci�n sen d�eses ou bemois, ser� a escala de d� maior. Na figura vemos a clave de tonalidade dunha escala de la maior. Nesta escala todas as notas fa, d� e sol deben ser d�eses, por iso lle aplicamos os accidentes na clave.
Expresi�n
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Expresi�n (m�sica).
Certos s�mbolos e textos ind�canlle ao int�rprete a forma de executar a partitura, inclu�ndo as variaci�ns de volume (din�mica) e tempo (cin�tica), as� como a maneira correcta de articular as notas e separalas en frases (articulaci�n e acentuaci�n).
Din�mica musical
[editar | editar a fonte]A intensidade das notas pode variar ao longo dunha m�sica. Iso ch�mase din�mica. A intensidade ind�case baixo o pentagrama con siglas que ve�en de expresi�ns en italiano.
- pp - pian�ssimo. Exec�tase con intensidade moi baixa.
- p - piano. Exec�tase con intensidade baixa.
- mp - mezzo piano. Exec�tase con intensidade moderada.
- mf - mezzo forte. Exec�tase con intensidade moderadamente forte.
- f - forte. Exec�tase con intensidade forte.
- ff - fortissimo. Exec�tase con intensidade moi forte.
Excepcionalmente empr�ganse outros s�mbolos derivados dos anteriores:
- ppppppp - quasi sine toccare. A intensidade � tan baixa como lle permita ao m�sico interpretar o instrumento. En notaci�n co��cese un caso, o Concerto para violonchelo de Ligeti, que comeza con esta din�mica.
- ppppp - molto pianississimo. � moi mi�da a intensidade.
- pppp e ppp - pianississimo. O primeiro ad�itase chamar molto pianissimo.
- ffff e fff - fortississimo. O segundo ad�itase chamar molto fortissimo.
- fffff - molto fortississimo. A intensidade � moi forte, como o seu nome indica.
- fffffff - quasi comme un inferno. Indica interpretar o instrumento ao nivel m�is alto posible. En notaci�n particular, s� se co�ece un caso, que � o da Sinfon�a da Sorpresa de Haydn.
S�mbolos de variaci�n de volume ou intensidade: crescendo e diminuendo, en forma de sinais de maior (>) e menor (<) para suxerir o aumento ou diminuci�n de volume, respectivamente. Estas deben comezar onde se inicia a alteraci�n e estirarse at� a zona onde a alteraci�n se vai cesar. O volume debe permanecer no novo nivel at� que unha nova indicaci�n sexa dada. A variaci�n tam�n pode ser brusca, con que s� unha nova indicaci�n (p, ff etc.) sexa dada.
Cin�tica musical
[editar | editar a fonte]Os andamentos, que indican a velocidade de execuci�n, son os seguintes:
- Grave - � o andamento m�is lento de todos
- Largo - Moi lento, pero non tanto como o Grave
- Larghetto - Un pouco menos lento que o Largo
- Adagio - Moderadamente lento
- Andante - Moderado, nin r�pido nin lento
- Andantino - Semellante ao andante, pero un pouco m�is acelerado
- Allegretto - Moderadamente r�pido
- Allegro - Andamento lizgairo
- Vivace - Un pouco m�is acelerado que o Allegro
- Presto - Andamento moi r�pido
- Prestissimo - � o andamento m�is r�pido de todos
Alg�ns exemplos de combinaci�ns de andamento con expresi�ns:
- Allegro moderato - Moderadamente r�pido.
- Presto con fuoco - Extremadamente r�pido e con expresi�n intensa.
- Andante Cantabile - Velocidade moderada e entoando as notas.
- Adagio Melanc�lico - Lento e melanc�lico
Notaci�ns de variaci�n de tempo:
- rallentando - Indica que a execuci�n se debe volver gradualmente m�is lenta.
- accelerando - Indica que a execuci�n se debe volver cada vez m�is r�pida.
- A tempo ou Tempo primo - Volve ao andamento orixinal.
- Tempo rubato - Indica que o m�sico pode executar con pequenas variaci�ns de andamento baixo o seu criterio.
Commons ten máis contidos multimedia sobre: Notación musical |