Tsjechië
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Tsjechië | |||
| |||
Basisgegaevens | |||
Officieel taal | Tsjechisch | ||
Huidsjtad | Praag | ||
Sjtaotsvörm | Rippebliek | ||
Sjtaotshoof (lies) | Miloš Zeman (sinds 2013) | ||
Premier | Petr Fiala (sinds 2021) | ||
[[{{{titelhoofregering1}}}]] | {{{naomhoofregering1}}} | ||
[[{{{titelhoofregering2}}}]] | {{{naomhoofregering2}}} | ||
[[{{{titelhoofregering3}}}]] | {{{naomhoofregering3}}} | ||
Religie | {{{religie}}} | ||
Opperflaakde – % water |
78.866 km² 2% | ||
Inwoeners – Deechde: |
10,5 miljoen (2015) 134/km² | ||
Biekómmende gegaeves | |||
Munteinheid | Tsjechische Kroen (CZK )
| ||
Tiedzaone | UTC +1 | ||
Nationale fiesdaag | 28 oktober | ||
Vouksleed | Kde domov můj | ||
Web | Code | Tel. | .cz | CZE | +420 |
Tsjechië is e land in Midde-Europa dat gans door ander len umgeve weurt, en wel door Pole, Duitsland, Oosteriek en Slowakije. Hoofstad is Praog, dewijl aander veurnaom stei Brno, Liberec, Ostrava en Pilsen (Plzen) zien. 't Land besteit sinds 1993 en is de leste jaore es vakantieland veur Wes-Europeane in gebruuk gekoume.
De inwoeners vaan Tsjechië zien de Tsjeche.
Bestuurleke indeiling
[bewirk | brón bewèrke]Tsjechië besteit oet 13 kraje (geweste), en e hoofstedelek distrik. De kraje, met hun hoofstei, zien:
- Usti nad Labem (Usti nad Labem)
- Karlsbad (Karlsbad / Karlovy Vary)
- Pilsen (Pilsen / Plzeň)
- Liberec (Liberec)
- Praog (Praog / Praha)
- Centraal Boheme (Praog)
- Zuud-Boheme (Budweis / České Budejovice)
- Hradec Kralove (Hradec Kralove)
- Pardubice (Pardubice)
- Vysocina (Jihlava)
- Olomouc (Olomouc)
- Zuud-Moravi� (Brno)
- Moravi�-Silezi� (Ostrava)
- Zlin (Zlin)
Taole
[bewirk | br�n bew�rke]95% vaan de bev�lking sprik Tsjechisch. Wijer zien dao Romani-, Slowaaks-, Pools-, Duits- en Oekra�enstaolege minderhede.
Historie
[bewirk | br�n bew�rke]Tsjechi� kaom in de late negende iew op wie 't gebeed door de Premysl-dynastie vereuverd woort. Laank bleef 't keuninkriek vaan de Boheme 'n veurnaom lokaal mach, meh intern konflikte wie de Hussietenoorloge en extern wie d'n Daartegjaoregen Oorlog hadde 'n verweustend effek op 't land, dat daan oonder de Habsburgers kaom en vaanaof de negentiende iew deil g�ng oetmake vaan de Donaumonarchie.
Naotot dit land in 1918 ineinstortde g�nge de Tsjeche m�t hun naobervolk de Slowake de nui republiek Tsjechoslowakije v�rme. Dit land bevatte 'n groete Duitse minderheid, zoetot 't land in 1938 op las vaan Hitler bij 't Akkoord vaan Muunsje oontboonde woort. Slowakije woort oonaofhenkelek, Tsjechi� woort e jaor later verdeild in 't Protectoraat Boheme-Moravi� en Sudetenland, de door Pruse bewoende boeteste sj�l vaan Tsjechi�, die bij Duitsland geveug woort.
Nao d'n Twieden Wereldoorlog woort Tsjechoslowakije door Stalin obbenuits gev�rmp en in 't Warschaupak gezet. 't Rezjiem dao gedroog ziech neet gans es marionette vaan Moskou: in 1968 beg�s dao 'n periode vaan beperkde vrijheid, die de Praagse Lente genump weurt. De USSR veel 't land dao-op binne en installeerde weer 'n orthodox-communistische regering.
In 1989 beg�s de Fluwele Revolutie, boedoor Tsjechoslowakije oet de Sovjetrussische invloodssfeer kaom. Op 1 januari 1993 splitsde 't land ziech in twie deile. In 1999 woort Tsjechi� lid vaan de NATO, en in 2005 ouch vaan de EU.
Lidsjtaote van de NAVO |
---|
Albani� � Belsj � Bulgarie� � Canada � Daenemarke � Duutsjlandj � Eslandj � Finlandj � Frankriek � Griekelandj � Hongarie� � Ieslandj � Itali� � Kroati� � Letlandj � Litouwe � Luxemburg � Montenegro � Nederlandj � Noord-Macedoni� � Noorwege � Pole � Portugal � Roemeni� � Sjloveni� � Sjlowakie� � Sjpanje � Tsjechi� � Turkie� � Vereineg Keuninkriek � Vereinegde Sjtaote van Amerika � Zjwaede |
Lidsjtaote van de Europese Unie |
---|
Belsj � Bulgarie� � Cyprus � Daenemarke � Duutsjlandj � Eslandj � Finlandj � Frankriek � Griekelandj � Hongarie� � Ierlandj � Itali� � Kroati� � Letlandj � Litouwe � Luxemburg � Malta � Nederlandj � Oesteriek � Pole � Portugal � Roemeni� � Sjloveni� � Sjlowakie� � Sjpanje � Tsjechi� � Zjwaede |
Lenj in Europa |
---|
Albani� � Andorra � Armeni�� � Azerbeidzjan� � Belsj � Bosni� en Herzegovina � Bulgarie� � Cyprus� � Daenemarke � Duutsjlandj � Eslandj � Finlandj � Frankriek � Georgi�� � Griekelandj � Hongarie� � Ierlandj � Ieslandj � Itali� � Kroati� � Letlandj � Liechtenstein � Litouwe � Luxemburg � Malta � Moldavi� � Monaco � Montenegro � Nederlandj � Noord-Macedoni� � Noorwege � Oekra�ne � Oesteriek � Pole � Portugal � Roemeni� � Ruslandj� � San Marino � Servi� � Sjloveni� � Sjlowakie� � Sjpanje � Tsjechi� � Turkie�� � Vaticaansjtad � Vereineg Keuninkriek � Wit-Ruslandj � Zjwaede � Zjwitserland |
Betwis of neet-erk�ndj: Abchazi�� � Hoeg-Karabach� � Kosovo � Naord-Cyprus� � Transnistri� � Zuud-Osseti�� |
Aafhenkelike gebejer: Akrotiri en Dhekelia� � �landj � Faer�er � Gibraltar � Guernsey � Jan Mayen � Jersey � Eilandj Man � Sjpitsberge |
1. Dit landj lik gedeiltelik of gans in Azië meh weurt óm cultureel en historische raejes bie Europa ingedeild. |