Bengala
Bengala es una region dau n�rd-�st de la peninsula indiana partejada entre �ndia e Banglad�sh. Es una region f�r�a umida e bassa centrada sus lo delt� pus important dau mond (aperaqu� 140 000 km�) onte se rejonhon Ganges, Bramapotra, Tista e Meghna. Correspond mai � mens a la z�na de difusion dau bengalin. D'una superficia totala de 232 752 km�, assosta una populacion de 246 milions d'abitants.
Ist�ria
[modificar | Modificar lo c�di]Segon lei descub�rtas arqueologicas, Bengala es una region de poblament uman anciana. L'utilizacion d'ot�s de p�ira i comenc�t i a aperaqu� 20 000 e lei premiereis ot�s metallics i aparegu�ron v�rs 2 300 av. JC. De p�bles indo-arians fond�ron div�rsei reiaumes dins la region a partir dau s�gle X av. JC.
La dinastia Pala, bodista, capit�t d'unificar la region dins lo corrent dau s�gle VIII. Gard�t lo poder fins a la segonda mitat dau s�gle XII e favoriz�t lo desvolopament de la lenga e de la cultura bengalins, dau com�rci e de l'agricultura. Fogu�t br�vament rempla�ada per la dinastia Sena que sostengu�t l'indo�sme au detriment dau bodisme, renforc�t lo sist�ma de casta, la burocracia e la feudalitat. Aqu� entra�n�t rapidament l'isolament de la region fins a la fin dau s�gle XII e la conquista de Bengala per lo cap musulaman Mu'izz ad-Din Muhammad per lo c�mpte dau Sultanat de Delhi.
Amb� l'afebliment progressiu dei sultans de Delhi, Bengala retrob�t son independ�ncia e vengu�t tornarmai una poissan�a f�rta e unida. Una aristocracia terrenca prengu�t lo poder gr�cias au sost�n de la populacion ind� c�ntra lo poder musulman. Div�rsei dinastias ocup�ron lo poder durant de peri�des corts avans la conquista dau pa�s per l'Emp�ri Mog�l. Pasmens, lei governadors de Bengala obtengu�ron rapidament una auton�mia importanta que fogu�t renfor�ada per lo desvolopament de l'influ�ncia britanica a partir dei premiereis annadas dau s�gle XVIII.
En 1764, la Companhi� Anglesa deis �ndias Orientalas obtengu�t lo contrar�tle dei revenguts comerciaus de Bengala, de Bihar e d'Orissa c�ntra una renda annuala. Tre 1769, lei Britanics impaus�ron de restriccions comercialas ais abitants e una famina f�r�a gr�va tu�t 10 milions d'abitants, si� un t�r� de la populacion, l'annada seguenta. Apr�s aquela catastr�fa, Bengala vengu�t la basa principala dei Britanics en �ndia e son ist�ria fogu�t aquela de la colonizacion durant lo r�sta dau s�gle XVIII e durant tot lo s�gle XIX.
En 1905, Bengala, jutjat tròp estendut per permetre una administracion eficaça, foguèt devesit entre doas províncias. Aqueu partiment suscitèt una fòrta ostilitat entre lei Bengalins. Entraïnèt l'emergéncia de movements de resisténcia violents. Pasmens, aquela oposicion mau capitèt de tornar unificar lo país. En 1915, poguèt tanben pas empachar lo transferiment de la capitala de l'Índia Britanica de Calcutta a Delhi.
Dins lo corrent de la Segonda Guèrra Mondiala, la region conoguèt una famina que tuèt entre 1,5 e 3 milions d'abitants en 1943. A l'eissida d'aqueu conflicte, lo Bengala Orientau conoguèt un partiment novèu ambé l'independéncia de 1947 e lo partiment generau de l'Índia Britanica entre Índia e Paquistan. Venguda lo Paquistan Orientau, la partida paquistanesa de Bengala venguèt independenta en 1971 sota lo nom de Bangladèsh.