Przejdź do zawartości

Lizyna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lizyna
struktura lizyny o konfiguracji L
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C6H14N2O2

Inne wzory

H2N(CH2)4CH(NH2)CO2H

Masa molowa

146,19 g/mol

Wygląd

białe ciało stałe

Identyfikacja
Numer CAS

70-54-2
56-87-1 (izomer L)
923-27-3 (izomer D)

PubChem

866

DrugBank

DB00123

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC

B05XB03, V03AF11

Lizyna, skr. Lys, Korganiczny związek chemiczny z grupy aminokwasów białkowych. Dla człowieka jest aminokwasem egzogennym, gdyż nie jest syntetyzowany w organizmie i musi być dostarczany z pożywieniem.

Lizyna jest aminokwasem polarnym. Zawiera zasadowy łańcuch boczny, który w pH komórki ma ładunek dodatni (NH+
3
). Wchodzi w skład białek wiążących ujemnie naładowane cząsteczki kwasów nukleinowych, takich jak histony.

Rola lizyny w organizmie:

  • Niezbędna przy budowie białek, głównie w mięśniach i w kościach, istotna w okresie rozwoju.
  • Wchłania wapń, poprawia koncentrację umysłową.
  • Łagodzi objawy przeziębienia, grypy oraz opryszczki.
  • Obecna przy wytwarzaniu hormonów, przeciwciał, enzymów i przy budowie kolagenu.
  • Jej niedobór skutkuje objawami zmęczenia i rozdrażnienia, powoduje anemię i wypadanie włosów.
  • Najprawdopodobniej jeden z czynników wpływających w dużej mierze na procesy antykancerogenne w połączeniu z dużymi dawkami antyoksydantów.
  • Uczestniczy w procesach odnowy tkanek, tworzenia się przeciwciał oraz stymulacji wzrostu.

Na skalę przemysłową otrzymuje się ją z kaprolaktamu[1].

W postaci chlorowodorku jest stosowana jako dodatek do pasz w celu podniesienia ich wartości odżywczej (podobnie jak metionina). Roczna światowa produkcja lizyny i jej soli wyniosła w 2005 r. 850 tys. ton (w przybliżeniu tyle samo, co łączna produkcja pozostałych – poza kwasem glutaminowym – podstawowych aminokwasów i ich soli)[4].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 228, ISBN 83-7183-240-0.
  2. L-Lysine, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00123 (ang.).
  3. L-Lizyna [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, 7 czerwca 2023, numer katalogowy: L5501 [dostęp 2023-09-11]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  4. Karlheinz Drauz i inni, Amino Acids, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2006, s. 48, DOI10.1002/14356007.a02_057 (ang.).