Alfred Adler
 | Ky artikull ose seksion duhet t� p�rmir�sohet sipas udh�zimeve t� Wikipedia-s. Ju lutemi ndihmoni edhe ju n� p�rmir�simin e k�tij artikulli. |
 | Ky artikull nuk citon asnj� burim, prandaj mund t� mos jet� i sakt�. |
 | |
| Emri | Alfred Adler |
|---|---|
| Lindja | 7 shkurt 1870 |
| Vendlindja | Austri |
| Vdekja | 28 maj 1937 |
| Era | Shekulli XIX |
| Rajoni | Psikolog� Austriak |
| Shkolla/tradita | Psikoanaliza, themelues i shkoll�s individuale t� psikologjis� |
Alfred Adler (7 shkurt 1870 - 28 maj 1937) mjek austriak, psikolog dhe themelues i shkoll�s individuale t� psikologjis�.
N� bashk�punim me Sigmund Freud dhe nj� grup i vog�l nga koleg�t e Frojdit, Adler ishte n� mesin e bashk�-themeluesit e l�vizjes psikoanalitike si nj� an�tar kryesor i Shoq�ris� psikoanalitike Vjen�. Ai ishte figura e par� e madhe q� iu shk�put nga psikoanaliza froidian-e, p�r t� formuar nj� shkoll� t� pavarur psikoterapie dhe teorie t� personalitetit. Kjo ishte pas ideve t� Frojdit Adler deklaruar si shum� t� kund�rt, duke �uar n� nj� ultimatum p�r t� gjith� an�tar�t e Shoq�ris� (q� Frojdi kishte shepherded) t� heq� Adler ose t� d�bohet, disavowing drejt�n p�r t� mospajtimit (Makari, 2008). Pas k�saj ndarje, Adler do t� vij� p�r t� pasur nj� efekt t� madh, t� pavarur n� disiplinat e k�shillimit dhe psikoterapi si ata zhvilluar gjat� rrjedh�s s� shekullit t� 20 (Ellenberger, 1970). Ai ndikuar duksh�m n� shkollat e figurave t� m�vonsh�m t� psikoterapis� si Rollo maj, Viktor Frankl, Abraham Maslow dhe Albert Ellis. Shkrimet e tij i parapriu, dhe ishin n� p�rputhje me her� p�r �udi, m� von� neo-njohuri frojdian t� tilla si ato t� evidentuar n� veprat e Karen Horney, Harry Stack Sullivan dhe Erich Fromm.
Adler theksoi r�nd�sin� e barazis� n� parandalimin e formave t� ndryshme t� fitopatologji, dhe mb�shtet�n zhvillimin e interesit shoq�ror dhe strukturave demokratike t� familjes p�r rritjen e f�mij�ve. Koncepti i tij m� i famsh�m �sht� kompleksi i inferioritetit i cili flet p�r problemin e vet�-respekt dhe efektet e saj negative n� sh�ndetin e njeriut (p.sh. prodhuar ndonj�her� nj� ep�rsi paradoksale p�rpiqet). Theksin e tij n� dinamik�n e pushtetit �sht� rr�njosur n� filozofin� e Ni�es. Adler argumentuar p�r holism, duke e par� individuale holistically jo reductively, kjo e fundit po lente dominante p�r shikimin e psikologjis� njer�zore. Adler ishte gjithashtu n� mesin e par� n� psikologji p�r t� argumentuar n� favor t� feminizmit b�n rast se dinamika e pushtetit midis burrave dhe grave (dhe shoqata me mashkullor�si dhe feminitet) jan� thelb�sore p�r t� kuptuar psikologjin� e njeriut (Connell, 1995). Adler �sht� konsideruar, s� bashku me Freud dhe Jung, t� jet� nj� nga tri figurat themeluese t� psikologjis�, (Ellenberger, 1970; Ehrenwald, 1991).
Jeta e hershme
[Redakto | Redakto n�p�rmjet kodit]Alfred Adler ishte f�mija i tret� dhe djali i dyt� i nj� familjeje tregtare tregtare hebreje. M� par�, ai i zhvilluar rakit, i cili mbahet prej tij derisa ai ishte duke ecur kat�r vjet e vjet�r. Ai thuajse vdiq nga pneumonia, kur ai ishte pes� dhe ai ishte n� k�t� mosh� se ai vendosi t� jet� nj� mjek. Alfred ishte nj� aktiv, f�mija popullor dhe nj� nx�n�s mesatar i cili ishte i njohur edhe p�r q�ndrimin e tij konkurrues ndaj v�llait t� tij t� vjet�r, Sigmund. N� 1895 ai mori diplom�n mjek�sore nga Universiteti i Vjen�s. Gjat� viteve t� tij t� kolegjit, iu bashkangjit nj� grupi student�sh socialiste, nd�r t� cilat ai takoi dhe gruan e tij, Raissa Timofeyewna Epstein, nj� intelektual dhe aktivist shoq�ror nga Rusia q� studiojn� n� Vjen�. Ata u martuan n� 1897 dhe kishte kat�r f�mij�, dy prej t� cil�ve u b� psikiat�rve. Ai filloi karrier�n e tij mjek�sore si nj� okulist, por ai kaloi shpejt nga praktika e p�rgjithshme, p�r t� themeluar zyr�n e tij n� nj� zone socio-ekonomike m� t� ul�t t� qytetit t� Vjen�s, t� gjith� nga Prater, nj� kombinim amusement park dhe cirk. Klient�t e tij p�rfshinte njer�z cirk, dhe kjo ka qen� sugjeruar [2] q� e forta dhe t� dob�ta t� pazakont� interpretues �oi n� spjegimin e tij n� "inferiorities organ" dhe "kompensim". Alfred Adler ishte gjithashtu nj� ithtar her�t p�r SHBA-Partia liberal.
Adler dhe Frojdi
[Redakto | Redakto n�p�rmjet kodit]N� 1902 Adleri mori nj� ftes� nga Sigmund Freud p�r t'u bashkuar me nj� grup joformal diskutimi i cili p�rfshinte Rudolf Reitler dhe Wilhelm Stekel. Takimet b�heshin rregullisht n� mbr�mjet e cdo t� m�rkur� n� sht�pin� e Frojdit, me an�tar�simin e zgjeruar me kalimin e koh�s. Ky grup ishte fillimi i l�vizjes psikoanalitike (Mittwochsgesellschaft ose "Shoq�ria e m�rkur�"). Pas nj� kohe t� gjat� q� sh�rbente si an�tar i grupit, Adleri u b� President i Shoq�ris� psikoanalitike t� Vjen�s, tet� vjet m� von� (1910). Ai mbeti nj� an�tar i Shoq�ris� deri m� 1911 kur ai dhe nj� grup prej p�rkrah�sve t� liruar zyrtarisht, e par� e madhe e psikoanaliz�s dissenters frojdiane (m�sip�rm ndar� njohur Carl Jung n� 1914). Ky largim i p�rshtatsh�m si Frojdi dhe Adler q� ata kishin rritur t� p�lqejn� nj�ri-tjetrin. Edhe pse jeta e tij sh�nohet nga nj� shoq�rim i gjat� me Froidin dhe si nj� koleg i tij, Adleri kishte ruajtur idet� e tija t� cilat shpesh ishin t� kund�rta nga idet� e Froidit. K�shtu, edhe pse Adleri �sht� p�rmendur shpesh si nj� "nx�n�s i Froidit", n� fakt kjo nuk �sht� e v�rtet�. N� 1929 Adler tregoi nj� gazetar me Herald New York nj� kopje t� kartolin� shuar q� Frojdi i kishte d�rguar atij n� vitin 1902. Ai donte t� provoj� se ai kurr� nuk kishte qen� nj� dishepull i Frojdit, por m� tep�r se Frojdi kishte k�rkuar at� nga t� ndajn� idet� e tij.
Adler themeloi Shoqat�n individuale psikologjike, n� 1912, pas shp�rb�rjes s� l�vizjes psikoanalitike. Adler e grupit fillimisht p�rfshinte disa pasues Nietzschean ortodoks (i cili besonte se idet� Adler p�r pushtet dhe inferioritetit ishin m� af�r Nietzsche se ishin Frojdit). Armiq�si e tyre m�njan�, Adler ruajti nj� admirim t� p�rjetsh�m t� ideve t� Frojdit mbi �ndrrat dhe merita e tij p�r krijimin e nj� qasje shkencore p�r shfryt�zimin e tyre klinike (Fiebert, 1997). Megjithat�, edhe me interpretimin �nd�rr, Adler e kishte vet� qasja e tij teorike dhe klinike. Dallimet kryesore n� mes t� Frojdit Adler dhe u p�rqendrua n� pretendimin se Adler fush�n sociale (e jashtme) �sht� aq e r�nd�sishme p�r t� psikologjis� si �sht� fush�n e brendshme (interiority). Dinamika e pushtetit dhe kompensimit t� zgjas� p�rtej seksualitetin dhe aren� e gjinis� dhe politik�s jan� konsideratat e r�nd�sishme q� shkojn� p�rtej d�shir�s seksuale. P�rve� k�saj, Frojdi nuk e ndajn� bindjet socialiste t� Adler. Biografia e Trocki e p�rmend diskutimet e tij ka me Alfred Adler n� Vjen�.
Shkolla Adlerian
[Redakto | Redakto n�p�rmjet kodit]Shkolla psikoanalitike Adleriane ndryshon nga ajo e Froidit n� disa drejtime thelb�sore. K�shtu teoria p�rq�ndrohet n� vecantin� e cdo individi. Gjithashtu Adleri minimizon r�nd�sin� e t� pand�rgjegjshmes dhe nuk p�rkrah teorin� q� seksualiteti �sht� baza p�r krijimin e personalitetit apo crregullimet e tij. Ai udh�toi dhe dha leksione p�r nj� periudh� prej 25 vjecare p�r t� promovuar qasjen e tij t� orientuar shoq�risht. Synimi i tij ishte p�r t� nd�rtuar nj� l�vizje q� do t� kund�rshtarit, edhe z� vendin, t� tjer�t n� psikologji, duke argumentuar p�r integritetit t�r�sor t� mir� psikologjike q� me at� t� barazis� sociale. P�rpjekjt e Adlerit u nd�rpren� nga Lufta e Par� Bot�rore, gjat� s� cil�s ai sh�rbeu si nj� mjek pran� ushtris� austriake. Pas-luft�s, ndikimi i tij u rrit shum�. N� 1930, ai krijoi nj� num�r t� madh t� klinikave p�r f�mij�t. Nga 1921 e tutje, ai ndodhej shpesh n� rolin e pedagogut n� Evrop� dhe Shtetet e Bashkuara, duke u b�r� nj� profesor vizitor n� Universitetin Kolumbia n� vitin 1927. Metodat e trajtimit klinik e tij p�r t� rriturit kishin p�r q�llim me q�llim zbulimin e fshehur t� simptomave duke p�rdorur funksionet terapeutik njohuri dhe kuptim.
Adler ishte i shqet�suar me tejkalimin e superioritetit / dinamik inferioritetit dhe ishte nj� nga psikoterapist�s e par� t� cil�t hidhnin shtrat analitik n� favor t� dy karrigeve. Kjo lejon psikologun klinik dhe pacientin q� perballe njeri tjetrit si t� barabart�. Klinikisht, metodat e Adlerit nuk jan� t� kufizuara p�r trajtim pas-fantazi por shtrihen n� fush�n e parandalimit nga preempting probleme n� t� ardhmen e f�mij�s. Strategjit� e parandalimit t� p�rfshijn� inkurajimin dhe nxitjen e interesit shoq�ror, q� u p�rkasin, dhe nj� ndryshim kulturor brenda familjeve dhe komuniteteve q� t� �on n� zhdukjen e pampering dhe neglizhimi (d�nim sidomos trupor). Popullariteti Adler ishte lidhur me optimiz�m krahasuese dhe comprehensibility e ideve t� tij. Ai shpesh ka shkruajtur p�r laik publik ndryshe nga Freud dhe Jung, i cili u rrek�n t� shkruajn� pothuajse ekskluzivisht p�r nj� audienc� akademik. Adler gjithmon� ruhet nj� qasje pragmatike q� �sht� detyr� e-oriented. K�to "detyra" Jeta "jan� profesion / pun�, shoq�ri / miq�si, dhe dashuri / seksualiteti. Suksesi i tyre varet nga bashk�punimi. Detyrat e jet�s nuk duhet t� konsiderohen n� izolimin q�, si Adler shk�lqyesh�m komentoi, "ata hedhin nd�r-dritat n� nj� tjet�r". [3]
N� librin e tij bestselling, Man's Search for Meaning, Dr Viktor E. Frankl n� krahasim tij "Shkolla e tret� vjenez Psikoterapia" (pas Frojdit dhe shkollat Adler e) p�r analiz� Adler's :
Sipas logotherapy, p�rpiqet p�r t� gjetur nj� kuptim n� nj� t� jet�s �sht� forca kryesore motivues n� njeri. Kjo �sht� arsyeja pse un� flas e do t� thot� n� kontrast t� parimit "k�naq�si" (ose, si� mund t� kemi edhe at� afat, do t� p�r t� mira) mbi t� cil�n psikoanaliz�s frojdian �sht� qendror, si dhe n� kontrast me t� n� pushtet theksuar nga psikologjis� Adlerian.
Emigracioni dhe vdekje
[Redakto | Redakto n�p�rmjet kodit]N� fillim t� viteve 1930, pasi shumica e klinikave austriak Adler ishin mbyllur p�r shkak t� trash�gimis� s� tij hebreje (edhe pse ai kishte konvertuar n� krishterimin), Adler la Austri p�r nj� rang profesori n� Kolegjin Long Island t� Mjek�sis� n� SHBA. Adler vdiq nga nj� atak n� zem�r n� Aberdeen, Skoci gjat� nj� turneu leksion n� 1937. N� at� koh� ishte nj� goditje p�r ndikimin e ideve t� tij edhe pse nj� num�r i tyre u mor�n nga neo-Freudians. N�p�rmjet pun�s s� Dreikurs Rudolf n� Shtetet e Bashkuara dhe shum� pasues t� tjer� n� mbar� bot�n, idet� dhe qasjet Adlerian mbeten t� forta dhe t� besueshme m� shum� se 70 vjet pas vdekjes s� Adler.
Rreth bot�s ka organizata t� ndryshme promovimin Adler orientimin drejt mendor dhe mir�qenien sociale. K�to p�rfshijn� Komitetin Nd�rkomb�tar Veror Adlerian Shkolla dhe Institute (ICASSI), Amerik�s s� Veriut Shoq�ria p�r Adlerian Psikologji (NASAP) dhe Shoqat�s Nd�rkomb�tare p�r Psikologjin� Individuale. M�simdh�nia institutet dhe programet ekziston n� Austri, Kanada, Angli, Gjermani, Greqi, Izrael, Itali, Japonia, Letonia, Zvicra, Shtetet e Bashkuara, Jamaica, Peru, dhe Uells.
Parimet themelore
[Redakto | Redakto n�p�rmjet kodit]Adler u ndikuar nga idet� Vaihinger filozofit Hans Vailinger, (Filozofia E Sikur / Philosophie des Als Ob) dhe let�rsis� e Dostoevsky. Edhe pse ende nj� an�tar i Shoq�ris� psikoanalitike Vjen� ai ka zhvilluar nj� teori e inferioritetit organike dhe kompensim q� ishte prototip p�r nga ana e tij m� von� t� phenomenology dhe zhvillimin e konceptit t� tij t� famsh�m, komplekse inferioriteti.
Adler ishte ndikuar edhe nga filozofit� e Immanuel Kant, Friedrich Nietzsche, Rudolf Virchow dhe burr� shteti Jan Smuts (i cili shpikur termin "holism"). Shkolla Adler s�, i njohur si "Psikologjia Individuale" nj� referenc� e misterioze p�r t� pandashm�rin� kuptimin latin individuus, nj� mandat p�r q�llim t� theksoj holism-�sht� edhe nj� psikologji sociale dhe komunitetit si dhe nj� psikologji thell�si. Adler ishte nj� avokat n� fillim t� psikologjis� p�r parandalimin dhe theksoi trajnimin e prind�rit, m�suesit, pun�tor�t social dhe k�shtu me radh� n� metodat demokratike q� t� lejoj� nj� f�mij� p�r t� ushtruar pushtetin e tyre me vendim t� arsyetuar duke b�r� bashk�-veprojn� nd�rsa me t� tjer�t. Ai ishte nj� idealist sociale, dhe ishte i njohur si nj� socialist n� vitet e tij e hershme t� shoqat�s me psikoanaliz�s (1902-1911). Besnik�ri e tij p�r t� marksizmit i shp�rndar� me kalimin e koh�s (ai mbajti idealiz�m sociale Marksi ende �sht� distancuar veten nga teorit� ekonomike t� Marx's).
Adler (1938) ishte nj� njeri shum� pragmatik dhe besonte se mund t� v�n� njer�zit e b�jn� p�rdorimin praktik t� njohurit� e psikologjis�. Ai k�rkoi q� t� nd�rtojn� nj� l�vizje shoq�rore t� bashkuar n�n parimet e "Gemeinschaftsgefuehl" (ndjenja e komunitetit) dhe interes shoq�ror (veprimet praktike q� jan� t� ushtrohet p�r t� mir� sociale). Adler ishte gjithashtu nj� mb�shtet�s e hershme t� feminizmit n� psikologji dhe bot�s sociale, duke besuar se ndjenja e superioritetit dhe inferioritetit u gjinore shpesh dhe shprehu symptomatically n� stile karakteristike mashkullore dhe fem�rore. K�to stile t� mund t� formojn� baz�n e kompensimin e psikike dhe t� �oj� n� v�shtir�si t� sh�ndetit mendor. Adler gjithashtu foli p�r "ruajtjen e tendencave" dhe sjellje nevroz�s koh� para se t� Anna Freud shkruan p�r t� nj�jt�n dukuri n� librin e saj Ego dhe Mekanizmat e Mbrojtjes.
Adler e qasjes n� personalitet
[Redakto | Redakto n�p�rmjet kodit]Libri i Adler-s�, nerv�sen �ber den Charakter (Character nevroz�s) p�rcakton m� par� idet� e tij kryesore. Ai argumentoi se personalitetit t� njeriut mund t� shpjegohet teleologically, fillesat e ve�ant� e dominuar nga q�llimi udh�zuese t� ideal t� pand�rgjegjshme individit p�r t� kthyer vet� ndjenj�s s� inferioritetit t� superioritetit (ose m� mir� t�r�sis�). D�shirat e idealit vet� u kund�rshtoi nga k�rkesat sociale dhe etike. N�se faktor� korrigjues u shp�rfillur dhe individuale mbi-kompensohen, pastaj nj� kompleks inferioriteti do t� ndodh�, inkurajimin rreziku i individit b�het egocentrik, e pushtetit uritur dhe agresive ose m� keq. Mjete t� p�rbashk�ta terapeutike p�rfshijn� p�rdorimin e humorit, raste historike, dhe paradoksale urdhrat.
Psikodinamika dhe teleologjia
[Redakto | Redakto n�p�rmjet kodit]Adler besonte se psikologjia e njeriut �sht� psikodinamika n� natyr�, por ndryshe nga e Frojdit metapsikologjia thekson se k�rkesat e instinktuale, psikologjin� e njeriut �sht� e drejtuar nga q�llimet dhe ushqyer nga nj� forc� krijuese ende i panjohur. Ashtu si instinktet e Frojdit, q�llimet fiktive Adler jan� kryesisht pa ndjenja. K�to q�llime jan� nj� "teleologjik funksion". Constructivist Adlerians, e influencuar edhe nga neo-ide kantian dhe Nietzschean, i shohin k�to "teleologjik" objektivat si "fictions" n� kuptimin q� Hans Vaihinger foli (fictio). Zakonisht ka nj� q�llim p�rfundimtar imagjinar q� mund t� deshifruar s� bashku e n�n-objektivave t� panum�rta. Inferioritetit / dinamik ep�rsi �sht� vazhdimisht n� pun� n�p�rmjet formave t� ndryshme t� kompensimit dhe mbi-kompensim. P�r shembull, n� anorexia nervosa q�llimi p�rfundimtar �sht� q� t� rrem� "t� jet� krejt�sisht i holl�" (overkompensat mbi baz�n e nj� ndjenj� t� inferioritetit). Prandaj, q�llimi p�rfundimtar rrem� mund t� sh�rbej� nj� funksion persecutory q� �sht� gjithnj� n� i pranish�m n� subjektivitet (edhe pse e saj gjurm� burimet jan� zakonisht pa ndjenja). Objektivin p�rfundimtar t� q�nit "holl�" �sht� fiktiv megjithat� q� nga ajo kurr� nuk mund t� arrihet subjektive.
Bibliografi
[Redakto | Redakto n�p�rmjet kodit]- [1] Psychology History.
- Adlerien Psychology Arkivuar 4 mars 2016 tek Wayback Machine
- Encyclopedia_Online_Alfred_Adler