Evropa Veriore

Evropa veriore �sht� hap�sira e cila p�rfshin� pjes�n veriore t� Evrop�s. Shtetet q� p�rb�jn� Evrop�n veriore jan� : Islanda, Norvegjia, Suedia, Finlanda, Danimarka, Lituania, Letonia dhe Estonia.

Pozita gjeografike

Evropa veriore ka pozit� skajore gjeografike. N� lindje kufizohet nga rajoni I Rusis�. N� veri laget nga oqeani I ngrir� I veriut. N� jug laget nga deti mesdhe dhe ne perendim nga oqeani Atlantik.

Ve�orit� fiziko-gjeografike

Ky rajon p�rb�het nga gadishulli i Jutland�s, gadishulli Skandinav dhe ishulli i Island�s dhe shtetet Baltike. Relievi i Evrop�s Veriore ndryshon nga nj� vend n� tjetrin. Gadishulli i Fino-Skandinavise p�rshkohet nga malet e vjetra Skandinave. Zonat fushore dhe kodrinore shtrihen ne jug t� k�tij gadishulli. Gadishulli i Jutlandes ka nj� territor t�r�sisht fushor. Ishulli i Island�s ka terren malor. Sa per hidrografin�, ajo �sht� shume e pasur n� k�to vende. Klima n� k�to vende �sht� e ftoht�, kurse n� zonat bregdetare ndihet mjaft ndikimi zbutes i detit. Bie n� sy numri i madh i liqeneve t� formuara nga akullnajat e dikurshme. Ne peisazhin natyror mbizot�rojn� pyjet konifere dhe tundrat.

N� klim�n e Evrop�s Veriore, p�rve� gjer�sis� gjeografike dhe lart�sis� mbidetare, ndikim t� madh ka edhe p�rhapja e masave ujore dhe tok�sore dhe rryma e Golfit po ashtu edhe er�rat per�ndimore. N�n ndikimin e rrym�s s� Golfit dhe t� er�rave per�ndimore brigjet per�ndimore t� Norvegjis� dhe t� Island�s asnj�her� nuk arrijn� t� ngrihen, dhe nikimi i ajrit t� ngroht� mund t� v�rehet edhe n� brend�si t� gadishullit.

Klima e mesme mbizot�ron ne Island�, n� bregdetin e Norvegjis� dhe n� Jug t� Gadishullit t� Skandinavis�. Q�ndra e Skandinavis� dhe brigjet veriore t� detit Baltik kan� klim� t� mesme kontinentale me ver�ra t� fresk�ta dhe t� dimra t� gjat�. Vet�m viset skajore veriore kan� klim� polare.

Demografia

Dend�sia mesatare e popullsis� �sht� 21 b/km2, q� do t� thot� se Evropa Veriore �sht� regjioni m� rrall� i banuar n� Kontinentin e Evrop�s. Dend�sin� e vog�l e kan� shaktuar ve�orit� natyrore.Dend�si m� t� madhe ka Danimarka (124 st/km�) e cila ka kushtet m� t� p�rshtatshme natyrore. N� Gadishullin Skandinav dend�sia m� e madhe �sht� n� pjes�n jugore dhe p�rgjat� bregdetit, gjer�sisht n� ato pjes� ku kushtet natyrore jan� m� t� p�rshtatshme dhe ofrojn� kushte m� t� mira p�r zhvillimin ekonomik.

Shtetet pran� Baltikut kan� rr�nj� t� dukshme t� popullsis�, shp�rngulja �sht� intensive p�r shkak t� v�shtir�sive ekonomike. Parashihen zvog�lime t� vazhdueshme t� popullsis�.

Islandez�t, Suedez�t, Norvegjez�t dhe Danez�t iu takojn� popujve t� grupit gjerman, nd�rsa Finlandez�t dhe Eston�t jan� ugrofin.

Lituan�t dhe Leton�t jan� popuj indoevropian.

Popullsia �sht� kryesisht e religjionit protestant p�rve� Lituanezeve q� u p�rkasin fes� katolike.

Ekonomia ne Europen Veriore

Vendet Nordike, ndryshe nga ato Baltike renditen n� krye t� shteteve me t� zhvilluara t� bot�s. (tregojn� t� ardhurat komb�tare p�r kok� banori). Nj� periudh� e gjat� pa luft�ra, stabilitetit social dhe organizim T� shk�lqyer ka shfaqur nj� nivel t� lart� t� zhvillimit t� zon�s Nordik. Edhe pse baza natyrore nuk ofron mund�si t� m�dha, ato jan� p�rdorur mir�. Prodhimi bujq�sor ka qen� ve�an�risht i theksuar n� Danimark�, Island�. Norvegjia dhe Danimarka dallohen n� Evrop� p�r gjuajtjen e peshkut n� Evrop�.

Finlanda dhe Suedia konsiderohen si vendet m� t� pasura n� bot� sa i p�rket pyjeve. K�shtu, k�to vende kan� zhvilluar teknologji t� lart� n� p�rpunimin e drurit, e cila �sht� bazuar n� nj� shum�llojshm�ri e industrive t� p�rpunimit t� drurit. Zbulimi i naft�s dhe gazit natyror n� Detin e Veriut i ka sjell� fitime t� m�dha Norvegjis� dhe e ka b�re at� nj� eksportues t� madh.

Suedia n� dhjet� vitet e fundit llogaritej n� vendet m� t� zhvilluara n� Evrop�, por disa vende e arrit�n at�. Pasuria e mineralit t� hekurit, pyjet dhe resurset ujore, kan� ndikuar n� rritjen e shkall�s s� zhvillimit t� ekonomis� s� Suedis�. Suedia prodhon �elik me cil�si t� lart�. Danimarka �sht� nj� eksportues i mishit t� derrit, mishit t� konservuar, produkteve te qum�shtit dhe vez�t.

Shtetet e gadishullit skandinav dallohen p�r prodhimin e energjis� elektrike duke p�rdorur hidroenergjinë dhe energjinë. Islanda veçanërisht dallohet per burimet gjeotermale të cilat përdorim për ngrohje të shtëpive, rrugët, serat dhe ndërtesa të tjera. Për fat të keq, zona Baltike është shumë më pak e zhvilluar. Arsyet kryesore janë mungesa e tregut (kapitaliste) , ekonomia dmth, si edhe ekspozimi gjatë i një sistemi socialist të ekonomisë.

Shtetet e Evropës Veriore

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Evropës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.