4 de chinero

Lo 4 de chinero ye lo cuatreno d�a de l'anyo d'o calandario gregoriano. En iste d�a, quedan 361 d�as ta rematar l'anyo, u 362 si l'anyo ye bisiesto.

---

L'actriz britanica Glynis Johns, qui mori� lo 4 de chinero de 2024.

L'actor, actor de voz y modelo alem�n Christian Oliver, qui mori� lo 4 de chinero de 2024.

Escaicimientos

Arag�n

• 1341 - Ye documentau por primera vegada o Monesterio de Santa Fe
• 1874 - Debantamiento a Zaragoza d'os republicans federals; fue frustrau per los chenerals Delatre y Burgos.

Atros pa�ses

Sieglo IX

• 831 - en a batalla de Reading, redota d'Ethelredo de Wessex a mans d'as tropas danesas. Encara que esti� una victoria pirrica, o rei de Wessex mori� luego por as suyas feritas.

Sieglo XIII

• 1248 - puya a la cadiera reyal o rei Alifonso III de Portugal.

Sieglo XVIII

• 1717 - Francia, Anglaterra y Pa�ses Baixos signan la Triple Alianza.
• 1762 - Anglaterra declara la guerra a Espanya y N�pols.

Sieglo XIX

• 1885 - lo dr. William W. Grant fa la primer apendicectom�a con exito.
• 1896 - Utah se converte en lo 45^wno estau d'Estaus Unius.

Sieglo XX

• 1944 - en a Segunda Guerra Mundial empecipio d'a batalla de Monte Cassino.
• 1948 - Birmania s'independiza d'o Reino Uniu.
• 1951 - en a Guerra de Corea, las fuerzas chinesas y norcoreanas se fan con Seúl.
• 1958 - caye en a Tierra dende la suya orbita lo Sputnik 1, lanzau lo 4 d'octubre de 1957.
• 1970 - The Beatles graban como banda per zaguer vegata.
• 1987 - un tren d'a National Railroad Passenger Corporation que iba de Boston ta Washington, DC choca con maquinas d'a Consolidated Rail Corporation; i mueren 16 personas.
• 1990 - un tren de pasachers a rebutir choca con un de mercadurías en a provincia de Sind, a Pakistán; i mueren 300 personas.
• 1998 - mortaleras en a provincia de Relizane, a Alcheria; matan unas 170 personas en tres lugarons.
• 1999 - hombres armaus ubren fuego sobre musulmans xiitas en una mezquita d'Islamabad; 16 personas i mueren y 25 quedan feritas.

Sieglo XXI

• 2004 - Mijeíl Saakaxvili ye esleyiu president de Cheorchia.
• 2004 - lo Spirit, robot explorador d'a NASA, consigue aterrizar sobre Marte a las 04:35 UTC.
• 2006 - Lo primer ministro israelín, Ariel Sharon, patixe una segunda apoplexía. La suya autoridat ye trasferida enta lo primer ministro interín Ehud Olmert.

Naixencias

Aragón

• 1932 - naixencia en Uesca (Plana de Uesca) d'o director cinematografico Carlos Saura (†2023).
• 1965 - naixencia en Mequinenza (Cinca Baixa) d'o entrenador de fútbol aragonés Juan Carlos Oliva Fornos.
• 1980 - naixencia en Zaragoza (Comarca Central) de l'actriz aragonesa Alexandra Jiménez Arrechea.

Atros países

• 1077 - naixencia en China de Zhezong, emperador d'a dinastía Song (m. 1100).
• 1334 - naixencia d'Amadeu VI de Saboya, conte de Saboya (m. 1383).
• 1643 - naixencia en Woolsthorpe (Anglaterra) d'o cientifico y filosofo anglés Isaac Newton (m. 1727).
• 1785 - naixencia d'o filologo y folklorista alemán Jakob Grimm (m. 1864).
• 1809 - naixencia en Coupvray (Francia) de Louis Braille, mayestro y creyador d'o sistema d'escritura ta personas ciegas que leva lo suyo nombre. (m. 1852).
• 1901 - naixencia en Madrit (Espanya) de l'actor espanyol Valentín Tornos (†1976).
• 1940 - naixencia en Ganzhou, Jiangxi (China) de Gao Xingjian, escritor chinés nacionalizau francés, Premio Nobel de Literatura.
• 1941 - naixencia en Florencia (Reino d'Italia, hue Italia) d'o director cinematografico greco-italiano George Pan Cosmatos (†2005).
• 1965 - naixencia en Epsom (Anglaterra) de l'actriz anglesa Julia Ormond.

Defuncions

Atros países

• 1248 - muere o rei Sancho II de Portugal (n.1207).
• 1584 - muere en Estrasburgo, Alsacia (Sacro Imperio Romano Chermanico) o pintor y debuixant suizo Tobias Stimmer (n.1539).
• 1825 - muere en Nápols o rei Ferrando I d'as Dos Sicilias (n.1751).
• 1920 - muere en Madrit o escritor canario Benito Pérez Galdós (n.1843).
• 1941 - muere en París o filosofo y escritor francés Henri Bergson, Premio Nobel de Literatura en 1927.
• 1960 - muere en Villeblevin (Francia) o escritor y filosofo francés Albert Camus (n.1913).
• 1961 - muere en Viena (Austria) o fisico austriaco Erwin Schrödinger, Premio Nobel de Fisica (n. 1913).
• 1965 - muere en Saint Louis (Missouri, Estaus Unius) o escritor, poeta y dramaturgo estausunidense (encara que nacionalizato bitanico) T. S. Eliot, Premio Nobel de Literatura en 1948 (m. 1888).
• 2006 - muere en Gold Coast, Queensland (Australia) o zaij Mactum bin Raxid al-Mactum, primer ministro d'Emiratos Arabes Unitos y gubernador de Dubai.
• 2023 - muere en Madrit (Comunidat de Madrit, Espanya) o sindicalista y politico espanyol Nicolás Redondo Urbieta, qui estió secretario cheneral d'UGT (n.1927).
• 2024
  • - muere en Los Angeles (California, Estaus Unius) l'actriz, bailarina y cantaire britanica Glynis Johns (n.1923).
  • - muere en un accident d'aviación en as costas de Sant Vicent y as Granadinas, amán d'a isla de Bequia, chunto con sus dos fillas, l'actor, actor de voz y modelo alemán Christian Oliver (n.1972).
  • - muere en Ciudat de Mexico (Mexico) a chugadora de tenis mexicana Rosie Reyes (n.1939).
  • - muere en Londres (Reino Uniu) l'actor y cantaire estausunidense David Soul (n.1943).

Festividaz

• Fiesta nacional de Birmania: Día d'a Independencia.

Santos catolicos d'o día

• Santa Anchela de Foligno.
• Sant Guergorio, bispe de Langres.
• Santa Isabela Ana Seton.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre o 4 de chinero.

Referencias

• Datos: Q2168
• Multimedia: 4 January / Q2168