Coloso de Rodas

Coloso de Rodas
	(el) Κολοσσός της Ρόδου
Tipo	escultura perdida; estatua colosal; Marabilla do Mundo Antigo; estrutura desaparecida
Parte de	Sete marabillas do mundo
Localización
División administrativa	Ancient Rhodes (en)
	36°27′04″N 28°13′40″L / 36.45111, 28.22778
Características
Dimensións	33 () m ;
Material usado	bronce
Historia
Data de creación ou fundación	284 a. C.
Estado de conservación	derruído
Creador	Carés de Lindos (pt)

O Coloso de Rodas foi unha estatua de Helios, deus grego do Sol, construída entre o ano 292 a.C. e o 280 a.C., polo escultor Chares de Lindos. A estatua tiña 32 metros de alzada, semellante á actual Estatua da Liberdade de Nova York, setenta toneladas de peso, feita integramente con placas de bronce sobre un armazón de ferro. O Coloso de Rodas tornouse nunha das Sete marabillas do mundo, mais todo o que se coñece sobre esta estatua débese ás novas que deixaron os escritores antigos Polibio, Estrab�n e Plinio, e �s cr�nicas bizantinas de Constantino VII Porfirox�nito. Unha embarcaci�n que chegase � illa grega de Rodas, no Mediterr�neo, por volta do 280 a.C., pasar�a obrigatoriamente entre as pernas da enorme estatua de Apolo (Helio, para os romanos), deus do Sol e protector do lugar. � que o Coloso de Rodas, como foi chamada a s�tima marabilla do mundo, ti�a un p� fincado en cada marxe do canal que daba acceso ao porto. Con 30 metros de altura, toda de bronce e oca, a estatua comezou a ser esculpida en 292 a.C., polo escultor Chares de Lindos, unha das cidades da illa, que a conclu�u doce anos despois. Contase que o pobo de Rodas mandou constru�r o monumento para conmemorar a retirada das tropas do rei macedonio Demetrio Poliorcetes, que promovera longo cerco � illa na tentativa de conquistala. Demetrio era fillo do xeneral Ant�gono, que ap�s a morte de Alexandre o Grande, herdou unha parte do imperio grego.

O material empregado na escultura foi obtido a partir da fundici�n do armamento que os macedonios al� abandonaran. A estatua ficou en p� por apenas 55 anos, cando un terremoto a tirou no fondo da ba�a de Rodas onde ficou esquecida at� a chegada dos �rabes, no s�culo VII. Estes, ent�n, quebr�rona e vend�rona como un obxecto in�til. Para ter unha idea do volume do material, foron necesarios novecentos camelos para transportalo. Esa, que foi considerada unha obra marabillosa, levou a Chares a suicidarse despois de tela terminado, desgustado co pouco reco�ecemento p�blico ao monumento.

Historia

O sitio de Rodas

Alexandre o Grande morreu a unha idade temper� no ano 323 a.C., sen ter tempo para p�r en marcha plans para a s�a sucesi�n. As� pois estalou a loita entre os seus xenerais, os di�docos, e finalmente catro deles terminaron divid�ndose entre eles gran parte do seu imperio na �rea mediterr�nea. Durante os combates, Rodas aliouse con Tolomeo, e cando este finalmente tomou o control de Exipto, Rodas e este Exipto tolemaico formaron unha alianza que controlaba gran parte do comercio no Mediterr�neo oriental.

Ant�gono I Mon�ftalmos estaba molesto por este xiro dos acontecementos e, no ano 305 a.C., enviou ao seu fillo Demetrio Poliorcetes, tam�n xeneral, a invadir Rodas cun ex�rcito de 40.000 soldados. Por�n, a cidade estaba ben defendida, e Demetrio, cuxo nome "Poliorcetes" significa "sitiador de cidades", hab�a de comezar a construci�n dunha serie de torres de asalto masivo a fin de obter acceso �s murallas. A primeira, montada en seis barcos, afundiuse nunha tormenta antes de que puidese ser utilizada e tentouno de novo cunha gran torre con base en terra, arma co�ecida co nome de Helepolis, mais os defensores de Rodas detiv�rona inundando as terras que bordeaban as murallas da cidade, co que a torre non se pod�a mover.

Pouco tempo despois, no 304 a.C. chegou unha forza de socorro � cidade, por medio dos buques enviados por Tolomeo, e o ex�rcito de Demetrio abandonou o sitio, deixando a maior parte dos seus equipos de asedio. Para celebrar a s�a vitoria, os rodios venderon o equipo que quedou a 300 talentos (aproximadamente 360 mill�ns de d�lares estadounidenses de hoxe) e decidiron utilizar o di�eiro para constru�r unha colosal estatua do seu deus patr�n, Helios. A construci�n d�ixase � direcci�n de Chares, nativo de Lindos en Rodas, que xa participara na construci�n de grandes estatuas anteriormente. O seu mestre, o escultor Lisipo, xa constru�ra unha estatua de bronce de 22 metros de alzada, esta dedicada a Zeus, en Taranto.

Construci�n

Nos relatos antigos, a�nda que difiren en certa medida, descr�bese a estrutura como constru�da cun armaz�n de barras de ferro, que se utilizou para suxeitar as placas de bronce que formaban a pel da estatua. O interior desta estrutura, situado sobre un pedestal de m�rmore branco de 15 metros de alzada, preto da entrada ao porto Mandraki, foise enchendo de bloques de pedra segundo �a avanzando a construci�n. Con todo, outras fontes din que o Coloso estaba situado dique do porto. A estatua en si media m�is de 30 metros de altura e gran parte do ferro e bronce utilizados na construci�n foron obtidos a partir de forxar de novo os restos das diversas armas que o ex�rcito Demetrio deixara tralo seu intento de sitio. As partes superiores foron constru�das co uso dunha rampla de terra de gran tama�o e finalmente, despois de doce anos, no 280 a.C., completouse a estatua.

Posible m�todo de construci�n

Os enxe�eiros modernos^[quen?] te�en teorizado unha hip�tese plausible de como se constru�u a estatua, baseada na tecnolox�a daqueles d�as, que non se fundamentaba nos principios modernos de enxe�ar�a antis�smica, e nos relatos de Fil�n e Plinio.

O pedestal da base, de polo menos 18 m de di�metro, foi circular ou octogonal. Os p�s foron tallados en pedra e cubertos con placas de bronce finas cravadas xuntas e oito barras de ferro forxadas en posici�n horizontal formaban os nocellos, ergu�ndose seguindo as li�as das pernas, sendo cada vez m�is pequenas. Individualmente, cada placa de bronce fundido era de 60 polgadas cadradas (0,04 metros cadrados), unidas por remaches a trav�s de buracos, formados durante a coada, para formar unha serie de aneis. As placas eran de menos de 25 mm de espesura no xeonllo e 19 mil�metros entre os xeonllos e o abdome, mentres que as placas superiores eran de entre 6 e 12 mil�metros, excepto cando se requir�a unha forza adicional nas articulaci�ns, como nos ombreiros, pescozo etc. As pernas deb�an estar enchidas polo menos at� os xeonllos con pedras para que fose estable.

Unha simulaci�n por computador desta construci�n indicou que � posible que un sismo causase un fallo en cadea, facendo que a estatua rompese nas articulaci�ns mentres que segu�a en p� no canto de romper despois de caer ao chan, tal como se adoita describir. As�, os brazos ser�an os primeiros en romper, seguidos polas pernas. Os xeonllos eran menos propensos a crebarse e a supervivencia dos nocellos depender�a da calidade da man de obra.^{[C�mpre referencia]}

Destruci�n

A estatua s� estivo en p� 56 anos, at� que Rodas foi afectada por un terremoto no ano 226 a.C., no que foron danadas grandes partes da cidade, inclu�dos o porto e os edificios comerciais, que foron completamente destru�dos. A estatua rompeu � altura dos xeonllos e caeu sobre a terra. Tolomeo III ofreceuse a pagar a reconstruci�n da estatua, mais o or�culo de Delfos asustou aos rodios dicindo que Helios se ofendera, e neg�ronse a reconstru�la. Os restos, segundo o descrito por Estrab�n, permaneceron durante m�is de 800 anos, e mesmo rotos, eran tan impresionantes que moitos viaxaban a velos. Plinio o Vello, sinalou que poucas persoas pod�an envolver cos seus brazos o polgar ca�do, e que cada un dos seus dedos era m�is grande que a maior�a das estatuas.

No 654, unha forza �rabe do califa musulm�n Muawiyah I tomou Rodas e, segundo o cronista Te�fanes o Confesor, os restos foron vendidos a un "comerciante de xudeu de Edesa". O comprador da estatua rompeuna de todo e transportou os restos de bronce � s�a casa por medio de 900 camelos. Por�n, segundo algunhas teor�as, hai probas convincentes que indican que t�dolos restos do coloso desapareceran en realidade moito antes da invasi�n �rabe. Te�fanes � a �nica fonte desta historia � que t�dalas demais poden ser rastrexadas. A destruci�n �rabe estereotipada e a pretendida venda � un xudeu probablemente era unha poderosa met�fora para o so�o de Nabucodonosor da destruci�n dunha estatua grande e temible, que ser�a comprensible para calquera monxe do s�culo VII como evidencia para unha pr�xima apocalipse. A mesma historia � rexistrada por Barhebraeus, escrita en sir�aco no s�culo XIII en Edesa: "E un gran n�mero de homes tiraban de cordas fortes que estaban atadas ao redor do coloso de bronce que estaba na cidade e empurr�rono cara abaixo. E pesaron delas tres mil cargas de bronce de Corinto, e vend�ronas a un xudeu de Emesa".

Postura

O posici�n do coloso montado ao carrincho sobre o porto de Rodas � froito da imaxinaci�n medieval, baseada nun texto sobre a estatua que menciona a expresi�n "sobre a terra e o mar" en d�as ocasi�ns. As�, moitas das ilustraci�ns amosan unha estatua cun p� en ambos os lados da boca do porto, cos barcos que pasan por baixo dela: "... o famoso xigante grego de bronce, cos seus conquistadores membros ao carricho de terra a terra ..." ("O Novo Coloso", un poema gravado nunha placa de bronce e montado no interior da Estatua da Liberdade en 1903). O Casio da obra de Shakespeare "Xulio C�sar" (I, II, 136-38), di de C�sar:

Claro, home! El pasease polo mundo, que lle semella estreito,
coma un coloso, e nos, m�seros mortais,
temos que cami�ar baixo as s�as pernas enormes
e atisbar por todas partes para achar unha tumba ignominiosa.

Shakespeare tam�n alude ao Coloso en "Troilo e Cr�sida" (V.5) e en "Henrique IV, Parte 1" (V.1).

A�nda que estas imaxes alimentan a idea equivocada de fantas�a, a mec�nica da situaci�n revela que o Coloso non poder�a ter estado ao carricho sobre o porto tal como se describe na "Bibliotheca Classica" de Lempri�re (1788). Se a estatua se achase nesta postura sobre o porto, toda a boca do mesmo estar�a completamente pechada durante a totalidade da construci�n, ademais tampouco os antigos rodios ti�an os medios para dragar e volver abrir o porto despois da construci�n. Ademais, cando caeu a estatua no ano 224 a.C., se estivese ao carrincho sobre a boca do porto, bloquear�a totalmente o porto, tendo tam�n en conta que os antigos non ti�an a capacidade de eliminar a estatua enteira do porto, xa que se non, non quedar�a visible na terra os seguintes 800 anos, como se indicou anteriormente. Mesmo ignorando estas obxecci�ns, a estatua era de bronce, e unha an�lise de enxe�ar�a demostrou que non se puido constru�r nesa posici�n sen colapsar polo seu propio peso.

Localizaci�n das ru�nas

Os medios de comunicaci�n en 1989 suxeriron que as grandes pedras que se atopan no leito mari�o fronte �s costas de Rodas poder�an ser dos restos do Coloso, con todo esta teor�a m�is tarde resultou ser infundada.

Outra teor�a, nun artigo publicado en 2008 por Ursula Vedder, suxire que o Coloso non estaba no porto, sen�n m�is ben nun outeiro chamado "Monte Smith", que domina a zona portuaria. O templo da cima de Monte Smith tradicionalmente crese que estaba adicado a Apolo, mais de acordo con Vedder, ser�a un santuario de Helios. Os enormes cimentos de pedra do templo, cuxa funci�n segue a ser desco�ecida co�ecido polos estudosos modernos, son propostos por Vedder como a plataforma de apoio do coloso.^[1]

A Estatua da Liberdade

Artigo principal: Estatua da Liberdade.

O dese�o, a postura e as dimensi�ns da Estatua da Liberdade no porto de Nova York bas�anse nas formas polas cales era considerado o Coloso polos enxe�eiros do s�culo XIX. Hai unha referencia ao famoso Coloso no poema "The New Colossus" (do ingl�s: O novo Coloso) de Emma Lazarus, escrito en 1883 e inscrito nunha placa situada no interior do pedestal da Estatua da Liberdade:

Non como o m�tico xigante grego de bronce,

De membros conquistadores ao carricho de terra a terra;
Aqu� nas nosas portas do ocaso ba�adas polo mar erguerase
unha poderosa muller cun facho, cuxa chama
� o l�strego aprisionado, e o seu nome
Nai dos Desterrados. Dende o faro da s�a man
brilla a benvida para todo o mundo; os seus t�pedos ollos dominan
as cidades xemelgas que enmarcan o porto de a�reas pontes.
"Gard�devos, terras antigas, a vosa pompa lendaria!" grita ela
con beizos silenciosos. "D�deme os vosos rendidos, os vosos pobres,
as vosas masas amontoadas anhelando respirar en liberdade,
o desamparado refugallo das vosas rebosantes praias.
Envi�deme a estes, os desamparados, sacudidos polas tempestades a min,

Eu elevo o meu faro detr�s da porta dourada!"

Reconstruci�n

Houbo moito debate por mor dunha posible reconstruci�n do Coloso. Os partidarios da iniciativa din que ser�a un gran pulo para turismo en Rodas, mais aqueles en contra da s�a reconstruci�n din que custar�a unha cantidade demasiado grande (m�is de 100 mill�ns de euros). Esta idea foi revivida moitas veces dende que foi proposta por primeira vez en 1970, mais, debido � falta de financiamento, o traballo a�nda non comezou.

Con todo, en novembro de 2008, anunciouse que o Coloso de Rodas �a ser reconstru�do. Segundo o Dr. Dimitris Koutoulas, que dirixe o proxecto en Grecia, no canto de reproducir o Coloso orixinal, a nova estrutura ser� unha "moi, moi innovadora escultura de luz, que se erguer� entre 60 e 100 metros de altura para que a xente poida entrar fisicamente nela". O proxecto espera chegar a custar at� 200 mill�ns de euros, que ser�n proporcionados por doadores internacionais e o artista alem�n Gert Hof. O novo coloso adornar� un peirao exterior na zona do porto de Rodas, onde ser� visible para os buques en tr�nsito. Koutoulas dixo: "A�nda que a�nda estamos na etapa de mesa de debuxo, o plan de Gert Hof � "facer a instalaci�n m�is grande do mundo de luz, unha estrutura que nunca antes se viu en ning�n lugar do mundo".^[2]

O Coloso na cultura popular

O c�mic de Ast�rix nos Xogos Ol�mpicos, Rodas env�a "un coloso" a competir nos Xogos Ol�mpicos.
No filme "peplum" de Sergio Leone Il Colosso di Rodi (1961) o Coloso �rguese ao carrincho sobre a entrada ao porto de Rodas. Neste caso o Coloso � oco (como a Estatua da Liberdade) � est� equipado con armamento defensivo.
O poema de Sylvia Plath "The Colossus", ref�rese ao Coloso de Rodas.
No videoxogo da PlayStation 2 "God of War II", tanto Rodas como o Coloso aparecen ao comezo do xogo, ofrencendo unha teor�a interectiva de como o Coloso foi destru�do.
Na novela Seven Ancient Wonders do escritor australiano Matthew Reilly, o Coloso � representado sostendo unha pedra angular de ouro (que na propia ficci�n do relato estaba no cumio da Gran Pir�mide).
A novela The Bronze God of Rhodes de L. Sprague de Camp � un relato novelado sobre a construci�n do Coloso.
No videoxogo X-Men Legends, un opo�ente chamado o "Campi�n de Rodas" reta ao protagonista, sendo este unha versi�n escura da personaxe Colossus da propia serie.
Nos videoxogos da serie Civilization, o Coloso � unha das primeiras marabillas que se poden constru�r.
No xogo Rise of Nations, o Coloso � unha das primeiras marabillas dispo�ibles para constru�r. Permite ao xogador que a constr�a aunmentar a s�a poboaci�n en 50, o que o fai unha das marabillas m�is importantes de todo o videoxogo.
No xogo de estratexia Rome Total War, o Coloso de Rodas � unha marabilla que se pode capturar cando a facci�n dun xogador controla a Illa de Rodas. Capturando esta marabilla incrementa os bens transvasables de calquera facci�n que o controle.
Na pel�cula de animaci�n creada practicamente enteira con software libre Elephants Dream, a personaxe Emo "crea" ao Coloso de Rodas para anoxar a Proog.
Na pel�cula animada de Disney Hercules, Phil vive na cabeza do Coloso.
Na novela A Feast for Crows de George R. R. Martin o "Tit�n de Braavos" est� montado no porto de Braavos coma homenaxe ao Coloso de Rodas.
No videoxogo Talismania, un dos niveis consiste na construci�n do Coloso para espantar ao Kraken.
Na serie de animaci�n Transformers hai unha personaxe co�ecida como Colossus Rhodes.