Saltar ao contido

Escravitude

Editar as ligazóns
Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Para o artigo referido ao lugar do concello de Padr�n chamado A Escravitude, v�xase A Escravitude, Cruces, Padr�n.
Un neno escravo en Zanz�bar.
C�dula de identificaci�n persoal ou �carn� de identidade� dun escravo de cor negra de 10 anos de idade, chamado Benito Criollo, de oficio servo e con destino na Habana.
A escravitude no Brasil, de Jean-Baptiste Debret.
Anuncio publicado na prensa cubana da Habana, en 1839. No mesmo anuncio v�ndense negros escravos, cabalos e samesugas.
Rexistro dun escravo recentemente nado, de nome Bruno, en Porto Rico. Ano 1868.

O termo escravitude[1] designa a condici�n social do escravo, un traballador non libre e, polo xeral, non remunerado,[2] que � xuridicamente a propiedade doutra persoa e, en consecuencia, negoci�bel, como un obxecto. En sentido lato, a escravitude ou escravismo � o sistema socioecon�mico fundado sobre o mantemento e a explotaci�n de persoas en ditas condici�ns.

Os escravos est�n obrigados a obedecer todas as ordes do seu amo desde o momento en que adquiren tal condici�n (sexa desde o nacemento ou noutro calquera momento da s�a vida no que se efectuase o paso ao estado de escravo) ata o cesamento de tal status (por morte ou por ser liberado).

En tanto que propiedade, o escravo pode ser obxecto das transferencias inherentes � noci�n de propiedade: pode ser comprado, vendido e a�nda alugado.

O escravo dist�nguese do cativo ou do forzado, condici�ns pr�ximas polo estado de explotaci�n, e da besta de carga, por un status xur�dico propio, determinado polas regras e as leis en vigor no pa�s e �poca considerada.

A Organizaci�n das Naci�ns Unidas conmemora o d�a 25 de marzo como o D�a Internacional en Lembranza das V�timas da Escravitude e a Trata Transatl�ntica de Escravos, co obxectivo de homenaxear e lembrar a todos aqueles que sufriron e morreron baixo o sistema de escravitude, as� como xerar conciencia sobre os perigos do racismo e os prexu�zos a�nda existentes.[3][4]

Definici�ns

[editar | editar a fonte]

Etimolox�a

[editar | editar a fonte]

O termo "moderno" escravitude ven do lat�n medieval sclavus deformaci�n de slavus (eslavo), do grego sklabos. A palabra �escravo� aparecer�a na Alta Idade Media en Venecia, onde a maior�a dos escravos eran eslavos procedentes dos Balc�ns (rexi�n que por longo tempo foi chamada �Esclavonia� e da que parte, denominada a�nda Eslovenia, accedeu recentemente � independencia).

En Roma onde se practicaba a escravitude, o lat�n dispu�a evidentemente dun termo para designar o escravo: servus, de onde proceden os voc�bulos servil e servilismo (relativos ao escravo e a s�a condici�n), as� como servo, tan difundido na Idade Media e os modernos servizo, servidor etc., con cambios de sentidos na s�a evoluci�n. O termo servidume �sase actualmente en sentido especializado, restrinx�ndose para as formas medievais e outras similares en diferentes �pocas, e difer�nciase da escravitude, por canto se entende que os servos ti�an certos dereitos.

Definici�n da R.A.G.

[editar | editar a fonte]

O Dicionario da Real Academia Galega define escravitude como condici�n ou estado de escravo. E define o escravo as�: persoa que non goza de liberdade c�vica, que est� baixo a dependencia total dun xefe ou dun Estado. Engade outras definici�ns figuradas.

Definici�ns xur�dicas

[editar | editar a fonte]

Varios documentos internacionais propo�en definici�ns da escravitude:

  • A Convenci�n relativa � escravitude (1926) da Sociedade de Naci�ns disp�n no seu primeiro artigo que "A escravitude � o estado ou condici�n dun individuo sobre do cal se exercen as atribuci�ns do dereito de propiedade ou algunhas de entre elas". O artigo define tam�n a trata de escravos como "todo acto de captura, adquisici�n ou cesi�n dun individuo con vistas a reducilo � escravitude; todo acto de adquisici�n dun escravo con vistas a vendelo ou trocalo; todo acto de cesi�n por venda ou troca dun escravo adquirido con vistas a ser vendido ou trocado, as� como, en xeral, todo acto de comercio ou transporte de escravos".
  • A Organizaci�n Internacional do traballo adoptou en 1930 unha definici�n de traballo forzado que se pode achegar � de escravitude: "o termo traballo forzado ou obrigatorio designar� todo traballo ou servizo esixido a un individuo so a ameaza dunha pena calquera e para o cal o dito individuo non se ofrecera de grao pleno".
  • A Convenci�n sobre a abolici�n da Escravitude (1956) da ONU remite � definici�n de 1929, engadindo ao artigo primeiro a lista de varias "instituci�ns e pr�cticas an�logas � escravitude", as�: servidume por d�bedas, servidume, matrimonio forzado etc.

Historia da escravitude

[editar | editar a fonte]

Ver artigo principal Historia da escravitude

A escravitude na antig�idade

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Escravitude na Grecia antiga.
Antigo Exipto

Desde o Neol�tico pode fundamentarse teoricamente a escravitude de seres humanos. Dif�cil de constatar no simple rexistro arqueol�xico, aparece, por�n, nos textos escritos m�is antigos, como nos primeiros documentos das civilizaci�ns mesopot�mica (p.ex. o C�digo de Hammurabi) e exipcia ou na Grecia antiga na Il�ada ou na Odisea, que describen sociedades da Idade de Bronce.

Os primeiros escritos nos que se ten constancia da presenza de escravos nunha gran civilizaci�n � en Mesopotamia durante a �poca sumeria,[5] a�nda que moi limitada. No Antigo Exipto un n�mero de escravos suficiente como para ter certa importancia social deuse soamente nalg�ns per�odos, especialmente no Imperio Novo. Os seus rivais, os hititas, escravizaban aos prisioneiros de guerra,[6] situaci�n com�n entre moitas sociedades antigas: moitos escravos provi�an das conquistas. En Roma, tam�n eran recollidos polos traficantes de escravos os nenos abandonados, por exemplo, na porta das casas, cando o pater familias non quer�a reco�ecer a s�a paternidade, xa que el posu�a o poder do �ius exponendi�. Un home libre tam�n pod�a converterse en escravo para ter que pagar unha multa por cometer alg�n delito.

Debatese se as culturas mesoamericanas, que co�ec�an a roda,[7] non chegaron a empregala con fins utilitarios por mor dunha sobreabundancia de escravos.[8]

Antiga Grecia

A escravitude como pr�ctica social e econ�mica foi usual na antig�idade greco-romana. O status social e o papel dos escravos era considerado inferior, sen valor ou inexistente en relaci�n cunha persoa libre. A sociedade da Antiga Grecia ti�a fundamentada filosoficamente a escravitude que, para Arist�teles era a garant�a indispensable para que os homes libres puidesen dedicar o seu tempo � pol�tica e bo goberno da cidade. Os rexistros de escravitude na antiga Grecia comezan coa Grecia mic�nica. A Atenas cl�sica ti�a a maior poboaci�n de escravos, con ata 80.000 nos s�culos VI e V a.C.[9] Na antiga Roma a pr�ctica da escravitude reg�lase, nalgunhas ocasi�ns ao m�nimo detalle, establec�ndose a manumisi�n como f�rmula de liberaci�n dos escravos, sempre con causa. Do s�culo V a.C. ao s�culo I a.C. � a �poca de maior implantaci�n e extensi�n da escravitude. As guerras de conquistas emprendidas pola Rep�blica Romana significaron a adquisici�n de numerosos escravos.

Mentres as Altas Culturas orientais ou americanas, non foron propiamente sociedades escravistas, debido a que favoreceron o traballo obrigatorio dos seus s�bditos, a civilizaci�n grecorromana, e especialmente Roma, estivo baseada no traballo escravista nunha alta proporci�n, tanto no espazo dom�stico como, sobre todo na explotaci�n intensiva dos latifundios e das minas. A guerra conv�rtese no principal medio de aprovisionamento dunha man de obra servil, maioritariamente de fenotipo de pel branca, que apenas se deixa reproducir, pero que ademais � liberada (manumisi�n) con frecuencia. Os escravos us�banse para o traballo, as� como para divertirse (por exemplo, gladiadores e escravos sexuais). As duras condici�ns de traballo impostas no campo ou nas minas, conduciron a levantamentos dos escravos, dos que o m�is co�ecido foi a rebeli�n liderada por Espartaco. As dificultades de fornecemento de novos escravos durante o Baixo Imperio, conduciu � transformaci�n paulatina do r�xime escravista nun sistema de servidume.

Mercado de escravos na antiga Roma, de Jean-L�on G�r�me

A noci�n de escravitude, na Antiga Roma, designaba as condici�ns sociais m�is dispares. Un escravo pod�a ser, tanto un criado ou servente como o ministro de Econom�a do emperador, o profesor de grego e lat�n dos fillos dun lexislador romano como un gladiador.

Os escravos non posu�an unha habitaci�n onde durmir, simplemente deit�banse no chan en calquera recuncho da casa. Cada romano de mediana fortuna posu�a, polo menos, un par de escravos. Sa�a da s�a casa acompa�ado xeralmente por un mentres o outro permanec�a encerrado en casa. Os escravos com�an as sobras da comida dos seus amos, o que, nun pobo sen fame, pod�a significar comer mellor que moitos homes libres. A li�a divisoria entre os homes libres e os escravos era moi importante. Os primeiros non pod�an, legalmente, ser sometidos a tortura, nin queimados vivos nin mallados. Os escravos si, polos seus propios amos ou por un xu�z.[10]

Os escravos non pod�an casar nin exercer a paternidade. O dono dos fillos dos escravos era o pater familias. Os mercadores de escravos recoll�an aos beb�s abandonados que estaban expostos nos santuarios para convertelos en escravos. Hab�a escravos que chegaban a ocupar cargos p�blicos na administraci�n dos bens dos seus amos pero tam�n pod�an ser traballadores do campo ou artes�ns: a maior�a dos artes�ns ou oleiros en Arezzo, por exemplo, eran escravos. Se non eran campesi�os pod�an ser criados no servizo dom�stico. Un escravo pod�a ser un cantante que cantaba para o amo, un arquitecto que constru�a para o pr�ncipe, ou un gram�tico.[11]

A finais da era republicana, a escravitude converteuse nun piar econ�mico da riqueza romana, as� como da sociedade romana.[12] Est�mase que o 25% ou m�is da poboaci�n da Roma antiga estaba escrava, a�nda que a porcentaxe real � debatida polos estudosos e var�a dunha rexi�n a outra.[13][14] Os escravos representaban entre o 15 e o 25% da poboaci�n italiana,[15] principalmente cativos de guerra,[15] especialmente da Galia[16] e Epiro. As estimaci�ns do n�mero de escravos durante o Imperio Romano suxiren que a maior�a estaban espallados polas provincias f�ra de Italia.[15] En xeral, os escravos en Italia eran italianos ind�xenas.[17] Calc�lase que os estranxeiros (inclu�dos escravos e libertos) nacidos f�ra de Italia alcanzaron o 5% do total na capital, onde o seu n�mero era maior. Os de f�ra de Europa eran predominantemente de ascendencia grega. Os escravos xudeus nunca chegaron a asimilarse plenamente � sociedade romana, permanecendo como unha minor�a identificable. Estes escravos (especialmente os estranxeiros) ti�an maiores taxas de mortalidade e menores taxas de natalidade que os nativos e �s veces eran obxecto de expulsi�ns masivas.[18] A idade media de falecemento dos escravos en Roma era de dezasete anos e medio (17,2 para os homes e 17,9 para as mulleres).[19]

Moita da escravitude medieval era agraria (ao ser unha sociedade rural) e dom�stica, e no Imperio Romano, co avance do cristianismo, foise suavizando a situaci�n dos escravos, coa subida ao poder de Constantino I o Grande, xa se estaba producindo unha s�ntese entre a romanidade cristi� e a xermanidade pag�, o que introduciu no Imperio a servidume xerm�nica, que foi legalizada como castigo m�is benigno que a condena � morte, polo mesmo Constantino mediante un edicto no 322.

No 316, baixo a influencia do bispo hispano Osio de C�rdoba,[20] o emperador Constantino concedeu aos bispos a manumissio in Ecclesia, que creou a facultade de emancipar escravos nas igrexas, un proceso m�is simple e directo que a complexa emancipaci�n por tribunal que se empregaba desde tempos republicanos.[21]

Europa Medieval

[editar | editar a fonte]
Principais rutas musulm�ns de tr�fico de escravos en �frica.

En Europa, durante a Idade Media, persistiu en zonas marxinais, como Escandinavia, onde os viquingos importaron tantas xentes escravizadas durante saqueos, que se alterou a composici�n xen�tica escandinava;[22] ou como no Al-Andalus, onde a principal man de obra era escrava, xa que a lei xaria dos musulm�ns permit�a a escravizaci�n dos cristi�ns espa�ois e dos animistas negroafricanos.[23]

Adalberto de Praga implora a Boleslao II, duque de Bohemia a liberaci�n dos escravos

A escravitude na Europa altomedieval era tan com�n que a Igrexa cat�lica prohibiuna en repetidas ocasi�ns, ou polo menos a exportaci�n de escravos cristi�ns a terras non cristi�s, por exemplo nos concilios de Coblenza (922), no de Londres (1102) (que ti�a como obxectivo principal a venda de escravos ingleses a Irlanda)[24] e no de Armagh (1171). A servidume, pola contra, foi amplamente aceptada. En 1452, o papa Nicolao V promulgou a bula papal Dum Diversas, pola que conced�a aos reis de Espa�a e Portugal o dereito para reducir a "sarracenos (musulm�ns), pag�ns e calquera outro infiel" � escravitude perpetua, lexitimando o comercio de escravos como resultado da guerra.[25] A aprobaci�n da escravitude nestas condici�ns foi reafirmada e ampliada na s�a bula Romanus Pontifex de 1455. O comercio de escravos a grande escala limit�base principalmente ao sur e ao leste da Europa altomedieval: o Imperio bizantino e o mundo musulm�n eran os destinos, mentres que a Europa central e oriental pag�s (xunto co C�ucaso e Tartaria) eran fontes importantes de escravos. Viquingos, �rabes, gregos e radhanitas xudeus participaron no comercio de escravos durante a Alta Idade Media.[26][27][28] O comercio de escravos europeos alcanzou o seu punto �lxido no s�culo X tras a rebeli�n do Zanj, que freou o uso de escravos africanos no mundo �rabe.[29][30]

En Gran Breta�a, a escravitude continuou practic�ndose tras a ca�da de Roma, e algunhas secci�ns das leis galesas de Hywel o Bo ocup�banse dos escravos na Gales medieval. O comercio intensificouse especialmente tras as invasi�ns viquingas, con grandes mercados en Chester[31] e Bristol[32] que se abastec�an das incursi�ns danesas, mercianas e galesas nas terras fronteirizas duns e outros. Na �poca do Domesday Book, case o 10% da poboaci�n de Inglaterra era escrava.[33] Guillerme o Conquistador introduciu unha lei que imped�a a venda de escravos en ultramar.[34] Segundo o historiador John Gillingham, en 1200 a escravitude nas Illas Brit�nicas era inexistente.[35] A escravitude nunca fora autorizada por lei dentro de Inglaterra e Gales, e en 1772, no caso Somerset contra Stewart, Lord Mansfield declarou que tampouco estaba apoiada dentro de Inglaterra polo dereito consuetudinario. O comercio de escravos foi abolido pola lei de comercio de escravos de 1807, a�nda que a escravitude seguiu sendo legal en posesi�ns f�ra de Europa ata a aprobaci�n da lei de abolici�n da escravitude de 1833 e a lei de escravitude na India de 1843.[36] Con todo, cando Inglaterra empezou a ter colonias en Am�rica, e sobre todo a partir da d�cada de 1640, os escravos africanos empezaron a facer a s�a aparici�n en Inglaterra e seguiron estando presentes ata o s�culo XVIII. En Escocia segu�ronse vendendo escravos como bens mobles ata finais do s�culo XVIII (o 2 de maio de 1722 apareceu un anuncio no Edinburgh Evening Courant, anunciando que se atopou un escravo roubado, que ser�a vendido para pagar os gastos, a menos que se reclamase no prazo de d�as semanas).[37] Durante case douscentos anos na historia da miner�a do carb�n en Escocia, os mineiros estaban vinculados aos seus "maisters" por unha Lei de 1606 "Anent Coalyers and Salters". A Colliers and Salters (Scotland) Act 1775 declaraba que "moitos mineiros e salgadores est�n en estado de escravitude e servidume" e anunciaba a emancipaci�n; os que empezasen a traballar despois do 1 de xullo de 1775 non se converter�an en escravos, mentres que os que xa estaban en estado de escravitude poder�an, despois de 7 ou 10 anos dependendo da s�a idade, solicitar un decreto do Tribunal do Sh�riff que lles concedese a liberdade. Poucos pod�an permitirseo, ata que unha nova lei de 1799 estableceu a s�a liberdade e ilegaliz� a escravitude e a servidume.[37][38]

A escravitude no mundo �rabe

[editar | editar a fonte]
Comercio �rabe de escravos, Zanguebar

Diversas fontes historiogr�ficas cifran nun per�odo superior a un milenio a duraci�n do comercio de escravos polos �rabes musulm�ns, estim�ndose en m�is de dez mill�ns as persoas sometidas a escravitude, e que nalgunhas zonas marxinais do mundo isl�mico mant��ense baixo diversas formas de servidume.[39] Os escravos no mundo �rabe ti�an diversas procedencias, inclu�ndo a �frica subsahariana (principalmente zanj), o C�ucaso (principalmente cherquesos),[40] Asia Central (principalmente t�rtaros) e Europa central e Oriental (principalmente Saqaliba).[41]

Ibn Battuta afirmou multitude de veces que lle foron dados ou que comprou escravos .[42] Os escravos eran comprados ou capturados nas fronteiras do mundo isl�mico e posteriormente importados cara aos principais centros, onde exist�an mercados de escravos desde onde eran distribu�dos.[43][44][45] Nos s�culos IX e X, os escravos negros do Zanj poder�an constitu�r polo menos a metade da poboaci�n no baixo Iraq.[46] Ao mesmo tempo, varias decenas de miles de escravos na rexi�n eran importados tam�n desde Asia Central e o C�ucaso.[47]

Alxeria, 1815

Zanz�bar foi nun momento dado o maior porto de comercio de escravos de �frica oriental, e baixo os �rabes omanis no s�culo XIX pasaban pola cidade polo menos 50 000 escravos ao ano.[48][49] Alg�ns historiadores estimaron que entre 11 000 000 e 18 000 000 (entre once e dezaoito mill�ns) de escravos africanos negros cruzaron o mar Vermello, o oc�ano �ndico e o Deserto do S�hara entre o 650 d.C. ata o 1900 d.C.,[50][51] comparados con entre 9 400 000 e 12 000 000 (entre nove mill�ns catrocentos mil e doce mill�ns) de africanos que puideron ser levados cara a Am�rica. Unha das raz�ns para que as potencias europeas colonizasen preto de todo o continente africano no �ltimo cuarto do s�culo XIX era o desexo de controlar o comercio de escravos e a escravitude en �frica.[52]

Os escravos de Europa central e oriental eran xeralmente co�ecidos como saqaliba (que se poder�a traducir por "eslavos").[53] Os mouros, desde o s�culo XVIII, tam�n levaron a cabo razzias nas zonas costeiras do mar Mediterr�neo e do océano Atlántico, sendo coñecidos como piratas berberiscos. Estímase que capturaron ao redor de 1 250 000 (un millón douscentos cincuenta mil) escravos brancos de Europa Occidental e de América do Norte entre os séculos XVI e XIX.[54][55]

As cifras da trata

[editar | editar a fonte]
Época Escravos
650 a 1500[56] 6,000,000
1501 a 1599 (?)
1600 a 1800[57] 1,400,000
1801 a 1900[57] 1,200,000
1901 a 1981 (?)
Total (?)-(?)

Escravitude en Europa

[editar | editar a fonte]

As razias viquingas foron tan masivas que a composición xenética de Escandinavia viuse alterada polo ingreso de escravos, especialmente entre os anos 750 e 1100. A pegada xenética provén principalmente de escravas estranxeiras, que tiveron descendencia, e non de escravos homes, a quen non se lles permitiu reproducirse. Con todo, a poboación de ascendencia escrava e estranxeira extinguiuse posteriormente, atopándose no século XXI moi minguado o rastro da súa descendencia. [58]

Na riviera francesa os musulmáns estableceron no ano 891 o estado fronteirizo[59] de Fraxinetum, cuxo principal xiro económico era a captura de escravos europeos, a ser vendidos nos mercados musulmáns do estranxeiro.[60]

Na Inglaterra anglosaxoa de antes da invasión francesa de 1066, a posesión de escravos era comparable á dos animais: legalmente podíaselles marcar con ferrado quente, castrar, mutilar, e eutanizar por apedreo aos homes ou por incineración ás femias. Funcionalmente podían ser, por exemplo, labradores, cociñeiros, tecedores, ou curas. É posible que a maioría sexan mulleres, facendo de leiteiras de vacas, serventas, ou de concubinas. Cronistas contemporáneos aseguran que nos mercados de escravos de Bristol, os comerciantes fornicaban ás escravas antes de vendelas, e relatan como algunha esclavista —a muller do conde Godwin, na primeira metade do s. XI— exportaba escravas a Dinamarca, onde a mocidade e fermosura das inglesas incrementaba o seu prezo.[61]

A historia da liberación de máis de douscentos escravos ingleses, polacos, gregos e rusos en Mitilene, en 1627, e que foran escravizados polos turcos "aínda resoa" en Europa;[62] publicada a fazaña en Roma en 1628, foi traducida a varios idiomas, incluíndo o español, en Barcelona ese mesmo ano.[63]

Os descubrimentos deron un novo impulso ao escravismo en sociedades que prolongan a Europa medieval. Desde finais do século XV, son levados a Portugal africanos escravizados. Desde 1505, ante o afundimento demográfico das sociedades amerindias das Antillas, transpórtanse para aló os primeiros escravos africanos. Tanto na minería como, especialmente, nas plantacións a man de obra escrava faise imperativa. A trata de negros inaugura un intenso tráfico atlántico entre África e América até fins do século XIX. Varios países americanos como o Sur dos Estados Unidos, Cuba, Xamaica, Haití, as Pequenas Antillas, a Güiana holandesa ou Brasil, adquiren os trazos das sociedades escravistas clásicas. O ano 1886 para Cuba, e 1888 para Brasil, marcan as datas máis tardías de abolición da escravitude nos países occidentais.

Con todo a escravitude continuou, en formas sobre todo domésticas, en países orientais. Aínda hoxe é relativamente corrente en países do Sahel norteafricano, como Mauritania ou o Sudán.

Abolicionismo e abolicións

[editar | editar a fonte]
Medallón do abolicionista británico (1795)

Existe un intenso debate entre historiadores respecto a cronoloxía, as causas e as formas en que se produciu a desaparición da escravitude. As posturas que sitúan a desaparición do sistema escravista en data máis temperá, na época das invasións bárbaras do século V, serían as dos historiadores marxistas, incluído o propio Karl Marx; doutra banda, autores como Georges Duby ou Pierre Bonnassie sitúana no século XI, no medio da chamada revolución feudal. Segundo este último autor, o auxe do escravismo daríase no século VII, en plena Alta Idade Media.[64]

En todo caso, os servos do século XII, a diferenza dos do século II, eran libres, ou máis ben semilibres, e gozaban dunha serie de dereitos e polo menos en teoría podían denunciar ao seu señor se violaba eses dereitos, pero estaban atados por compromisos de traballo á terra e ao señor feudal. No mundo musulmán e en Bizancio tamén se mantivo a tradición, recollendo os antigos costumes romanos. A finais do século XV, a escravitude en Europa era moi reducida, aínda que iso máis por razóns de escaseza que por desenvolvemento moral ou filosófico, xa que a mesma foi trasladada e sumamente estendida no novo continente polas potencias europeas.

Aínda que hai precedentes antigos de abolicionismo do escravismo, os intentos só lograrán éxito a partir de fins do século XVIII e comezos do XIX. De modo, que algúns estudosos, ligan este éxito á difusión do maquinismo como consecuencia da Revolución industrial.

Un dos primeiros intentos é o do Imperio de Malí, que prohibe a escravitude no século XIII, so o goberno de Sundiata Keita, mais é restabelecida polo paxá marroquí Djuder en 1591 (sería de novo abolida en 1891 logo da ocupación colonial polos franceses).

En Europa foi Portugal o primeiro país que aboliu a escravitude, para o seu territorio continental, illas atlánticas de Azores e Madeira e factorías indias de Goa e Diu, por un decreto de 12 de febreiro de 1761 emitido polo Marqués de Pombal. Porén sería mantida nas súas colonias africanas e americanas.

En Francia, o 16 de pluvioso do ano II (14 de febreiro de 1794), a Convención votou a abolición do escravismo nas colonias francesas (ou nas que aínda quedaba). Esta medida será anulada por Napoleón Bonaparte.

En 1833 é abolida pola Gran Bretaña e en 1847 polo Imperio Otomán. Outra vez en Francia en 1848 emítese un novo decreto de abolición (27 de abril de 1848), que é definitivo para o seu territorio europeo.

Ao longo do século XIX os países hispanoamericanos, antigas colonias españolas, foron proclamando a abolición da escravitude nos seus respectivos territorios. A abolición total non tería lugar en Cuba ata 1886. Brasil será o último dos países latinoamericanos en abolila, aínda en 1888.

En 1865 os Estados Unidos de América adoptan a Emenda 13ª que prohibe o escravismo. Antes, a elección presidencial de Abraham Lincoln, que prometera dita abolición se era elixido, conduciu os estados do sur a proclamar a secesión o que conduciu a unha cruenta guerra civil.

En dereito positivo a prohibición da escravitude está contida no artigo 4 da Convención Europea de Dereitos Humanos na Declaración Universal dos Dereitos Humanos, no artigo 8 do Pacto de Dereitos Civís e Políticos, ambas as dúas da ONU, na Convención de Xenebra de 1926, na de Nova York de 1956, e na da OIT de 1930 e 1936.

Memoria da escravitude

[editar | editar a fonte]
Primeira edición de Oroonoko (1688).

Literatura

[editar | editar a fonte]

Filmes

[editar | editar a fonte]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para escravitude.
  2. ↑ Allain, Jean (2012). "The Legal Definition of Slavery into the Twenty-First Century". En Allain, Jean. The Legal Understanding of Slavery: From the Historical to the Contemporary. Oxford: Oxford University Press. pp. 199–219. ISBN 978-0-19-164535-8. A escravitude é a condición ou condición dunha persoa sobre a que se exercen calquera ou todos os poderes vinculados ao dereito de propiedade 
  3. ↑ "Día Internacional de Recuerdo de las Víctimas de la Esclavitud y la Trata Transatlántica de Esclavos" (en castelán). Consultado o 27.11.2022. 
  4. ↑ "El Día Internacional de las Víctimas de la Esclavitud estrena monumento", en La Voz de Galicia, supl. La Voz de la Escuela 25.03.2015 (en castelán)
  5. ↑ Paul Bohannan. "Para raros, nosotros". p. 179. Consultado o 2 de abril do 2023. 
  6. ↑ Almudena Villegas Becerril (14 de xaneiro de 2023). "¿Quiénes fueron los Hititas y qué comían?". El Debate (xornal dixital). Consultado o 2 de abril do 2023. Unha sociedade con cativos de guerra escravizados [...] un imperio guerreiro moi poderoso. Ata tal punto que na soada batalla de Kadesh case acabaron coa vida de Ramsés II o Grande 
  7. ↑ John M. Murrin; Paul E. Johnson; James M. McPherson; Alice Fahs; Gary Gerstle; Emily S. Rosenberg; Norman L. Rosenberg (2012). "1 • When Old Worlds Collide: Contact, Conquest, Catastrophe". Liberty, Equality, Power: A History of the American People (6ª ed.). Boston: Wadsworth. p. 17. ISBN 978-0-495-90499-1. Os mesoamericanos entendían o principio da roda [...] sabían como facer unha roda: tiñan xoguetes con rodas. 
  8. ↑ Talaat Shehata; Harald Haarmann (2011). "13. The Toltecs and Maya developed wheels for religious reasons, but not for wheelbarrows or other practical uses. The reason is that they had sufficient slave labor". En Steven L. Danver. Popular Controversies in World History, Tomo II: The Ancient World to the Early Middle Ages (en inglés). Santa Barbara, Denver, e Oxford: ABC-CLIO. pp. 281–300. ISBN 978-1-59884-077-3. 
  9. ↑ Lauffer, Siegfried (1957-08-01). Berneker, Erich, ed. "Die Bergwerkssklaven von Laureion, I. Teil". Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte: Romanistische Abteilung (en alemán) 74 (1). p. 916. ISSN 2304-4934. doi:10.7767/zrgra.1957.74.1.403. 
  10. ↑ Veyne, Paul (1999). "¿Qué es ser romano?". L'Histoire. Número especial Roma, capital del mundo, páxinas 8 a 11 (234). 
  11. ↑ Veyne, Paul (1987). "Los esclavos, Parte 1, El imperio Romano". Historia de la vida privada, Tomo 1, Del Imperio Romano al año mil, dirigida por Georges Duby. Taurus Madrid, ISBN 978-84-306-9951-3. 
  12. ↑ "Slavery in Ancient Rome". Dl.ket.org. Arquivado dende o orixinal o 22 de febreiro de 2010. Consultado o 4 de abril do 2023. 
  13. ↑ Harper, Kyle (2011). "Slavery in the Late Roman World, AD 275–425". Cambridge University Press. pp. 59–60. ISBN 978-1-139-50406-5. Consultado o 4 de abril do 2023. 
  14. ↑ "Resisting Slavery in Ancient Rome". BBC News. 5 de novembro de 2009. Consultado o 4 de abril do 2023. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Scheidel, Walter. "The Roman slave supply" (PDF). Stanford University. 
  16. ↑ Joshel, Sandra R. (2010-08-16). Slavery in the Roman World. Cambridge University Press. p. 55. ISBN 978-0-521-53501-4. 
  17. ↑ Santosuosso, Antonio (2001). Storming the Heavens. Westview Press. pp. 43–44. ISBN 978-0-8133-3523-0. 
  18. ↑ Noy, David (2000). Foreigners at Rome: Citizens and Strangers. Duckworth with the Classical Press of Wales. ISBN 978-0-7156-2952-9. 
  19. ↑ Harper, James (abril de 1972). "Slaves and Freedmen in Imperial Rome". The American Journal of Philology 93 (2) (The Johns Hopkins University Press). pp. 341–342. JSTOR 293259. doi:10.2307/293259. 
  20. ↑ "¿Fue Osio de Córdoba quien convirtió al cristianismo al emperador Constantino?". El Debate (periódico dixital). Consultado o 3 de abril do 2023. Osio interveu, concretamente, na lexislación sobre a manumisión de escravos nas igrexas do ano 316 
  21. ↑ ALESSIA SPINA (2017). "CONSTANTINE AND SLAVERY". Revista General de Derecho Romano (en inglés) (Madrid) (29): 2, 14–15. ISSN 1697-3046. Consultado o 3 de abril do 2023. manumissio în ecclesia [...] rexeitou as formas e métodos do dereito oficial: este último foi substituído por métodos máis sinxelos e informais que tamén podían ser entendidos polos legos da comunidade [...] os dous textos fundamentais son Cod. Iust. I. 13. 1 and Cod. Theod. IV. 7. 1 [...] 8 June 316 [...] KAL. MAI. CRISPO II ET CONSTANTINO II CONSS [14 de maio de 321 o de 324] 
  22. ↑ Aylin Woodward (5 de xaneiro de 2023). "Ancient DNA Paints a New Picture of the Viking Age". The Wall Street Journal (en inglés). Consultado o 3 de abril do 2023. the number of slaves brought back to Scandinavia by the Vikings was enough to influence genetic composition of the region 
  23. ↑ "Esclavitud negroafricana". Imagen e Identidad de Andalucía en la Edad Moderna (Xunta de Andalucía – Consejería de Economía, Conocimiento, Empresas y Universidades: Universidade de Almería). 2016. ISSN 2605-0315. Consultado o 3 de abril do 2023. Durante a época do Al-Andalus, aplicábase a xaria, é dicir, a lei islámica que permitía a escravitude dos infieis, e por tanto, a escravitude dos cristiáns españois e tamén dos animistas negroafricanos, que constituían a súa principal man de obra 
  24. ↑ Thomas, Hugh (2006). The Slave Trade: History of the Atlantic Slave Trade, 1440–1870. Weidenfeld & Nicolson. p. 35. ISBN 978-0-7538-2056-8. 
  25. ↑ Hayes, Diana (2003). "Reflections on Slavery". En Curran, Charles E. Change in Official Catholic Moral Teachings. Paulist Press. p. 67. ISBN 978-0-8091-4134-0. 
  26. ↑ "Slave trade". Encyclopedia Britannica. 14 May 2020. Consultado o 5 de abril do 2023. 
  27. ↑ Singer, Isido Singer; Jacobs, Joseph. "Slave-trade". Jewishencyclopedia.com. Consultado o 5 de abril do 2023. 
  28. ↑ "Slavery Encyclopedia of Ukraine". Encyclopediaofukraine.com. Consultado o 5 de abril do 2023. 
  29. ↑ Postan, Michael Moïssey; Miller, Edward (1987). The Cambridge Economic History of Europe: Trade and industry in the Middle Ages. Cambridge University Press. p. 417. ISBN 978-0-521-08709-4. Consultado o 5 de abril do 2023. 
  30. ↑ Boyce Davies, Carole Elizabeth (2008). Encyclopedia of the African Diaspora: Origins, Experiences, and Culture. ABC-CLIO. p. 1002. ISBN 978-1-85109-705-0. Consultado o 5 de abril do 2023. 
  31. ↑ Goose, Nigel (2007-10-18). "Victoria county history: a history of the county of Chester, vol. V, 2, The city of Chester: culture, buildings and institutions – Edited by Christopher P. Lewis and Alan T. Thacker Victoria county history: a history of the county of Durham, vol. IV, Darlington – Edited by Gillian Cookson Victoria county history: a history of the County of Oxford, vol. XV, Carterton, Minster Lovell, and environs (Bampton Hundred part three) – Edited by S. Townley". The Economic History Review 60 (4). pp. 830–832. ISSN 0013-0117. doi:10.1111/j.1468-0289.2007.00401_3.x. 
  32. ↑ Clapham, John H. A Concise Economic History of Britain from the Earliest Times. CUP Archive. p. 63. GGKEY:HYPAY3GPAA5. 
  33. ↑ "Medieval English society". University of Wisconsin. Arquivado dende o orixinal o 14 de febreiro de 2005. Consultado o 5 de setembro de 2009. 
  34. ↑ Hudson, John (2012). The Oxford History of the Laws of England. II (871–1216) (First ed.). Oxford: Oxford University Press. pp. 424–425. ISBN 978-0-19-163003-3. 
  35. ↑ Gillingham, John (Summer 2014). French chivalry in twelfth-century Britain?. The Historian. pp. 8–9. 
  36. ↑ "The Saxon Slave-Market in Bristol". Building History. xullo de 2006. Consultado o 30 de abril do 2023. 
  37. ↑ 37,0 37,1 "Erskine May on Slavery in Britain (Vol. III, Chapter XI)". Consultado o 3 d3 maio do 2023. 
  38. ↑ Barrowman, James (14 de setembro de 1897). "Slavery In The Coal-Mines Of Scotland". Scottish Mining Website. Consultado o 3 d3 maio do 2023. 
  39. ↑ "Islam and Slavery" (PDF). 
  40. ↑ "Horrible Traffic in Circassian Women—Infanticide in Turkey, New York Daily Times, 6 de agosto de 1856". 
  41. ↑ name="Soldier Khan"Soldier Khan
  42. ↑ "Insights into the concept of Slavery". Arquivado dende o orixinal o 22 de novembro de 2009. 
  43. ↑ Historical survey ➤ The international slave trade. Encyclopædia Britannica.
  44. ↑ slave-trade. JewishEncyclopedia.com
  45. ↑ Muslim Slave System in Medieval India, K.S. Lal, Aditya Prakashan, New Delhi
  46. ↑ Slavery. Encyclopædia Britannica's Guide to Black History.
  47. ↑ Slavery. Encyclopædia Britannica.
  48. ↑ "Swahili Coast". Arquivado dende o orixinal o 6 de decembro de 2007. Consultado o 4 de abril do 2023. 
  49. ↑ Remembering East African slave raids, BBC News, 30 de marzo de 2007
  50. ↑ Focus on the slave trade, BBC News, 3 de setembro de 2001.
  51. ↑ "The Unknown Slavery: In the Muslim world, that is — and it's not over". 
  52. ↑ "Slavery in Africa". Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2009.
  53. ↑ Lewis. Race and Slavery in the Middle East Arquivado 01 de abril de 2001 en Wayback Machine., Oxford Univ Press 1994.
  54. ↑ "When europeans were slaves: Research suggests white slavery was much more common than previously believed". Arquivado dende o orixinal o 25 de xullo de 2011. 
  55. ↑ Davis, Robert. Christian Slaves, Muslim Masters: White Slavery in the Mediterranean, the Barbary Coast and Italy, 1500-1800. Baseado en «rexistros de 27.233 viaxes realizadas para obter escravos das Américas». Stephen Behrendt, «Transatlantic Slave Trade», Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience (Nova York: Basic Civitas Books, 1999), ISBN 0-465-00071-1.
  56. ↑ Clarence-Smith, William Gervase (2006). Islam and the Abolition of Slavery. Oxford University Press. pp. 11–12. ISBN 978-0-19-522151-0. OCLC 1045855145. 
  57. ↑ 57,0 57,1 Segal 2001, p. 55-57.
  58. ↑ Aylin Woodward (5 de xaneiro de 2023). "Ancient DNA Paints a New Picture of the Viking Age". The Wall Street Journal (en inglés). Consultado o 18 de agosto do 2023. unha onda de persoas que chegaron a Escandinavia procedentes das illas británico-irlandesas e da rexión oriental do Báltico introduciu nova información xenética na poboación viquinga entre os anos 750 e 1099 aproximadamente [...] o número de escravos que os viquingos trouxeron de volta a Escandinavia foi suficiente para influír na composición xenética da rexión [. ...] os viquingos poden escoller preferentemente a mulleres e nenas como escravas [...] Pero estes recentemente chegados a Escandinavia non prosperaron [...] moitas destas persoas que chegaron a Escandinavia durante o período viquingo non formaron familias e non foron tan eficientes á hora de ter fillos como as persoas que xa vivían alí [...]. 
  59. ↑ Mohammad Ballan. "FRAXINETUM: AN ISLAMIC FRONTIER STATE IN TENTH-CENTURY PROVENCE" (PDF). Comitatus: A Journal of Medieval and Renaissance Studies 41. p. 76. Consultado o 10 de novembro do 2023. contrariamente á perspectiva tradicionalista de Fraxinetum como base pirata, é máis apropiado conceptualizarla como un estado fronteirizo islámico que os musulmáns Andalusī habitaron e converteron nun importante centro económico e militar en Provenza 
  60. ↑ Bruce, Scott G. (2015). Cluny and the Muslims of La Garde-Freinet : hagiography and the problem of Islam in medieval Europe. Cornell University Press. pp. 10, 20. ISBN 978-0-8014-5299-4. doi:10.7591/9781501700927. A fortaleza de Fraxinetum (actual A Garde-Freinet, preto de Saint-Tropez). Desde alí, realizaban frecuentes incursións na campiña provenzal, onde saqueaban as cidades locais e as comunidades relixiosas e tomaban numerosos cativos, aos que rescataban por diñeiro ou vendían como escravos nos principados islámicos da conca mediterránea [...] a súa principal preocupación económica: a captura de europeos para os mercados de escravos do mundo islámico. 
  61. ↑ Marc Morris (3 de marzo de 2013). "Normans and Slavery: Breaking the Bonds". History Today (en inglés) 63 (3): 40–41. ISSN 0018-2753. Consultado o 9 de maio do 2024. Os códigos da antiga Inglaterra deixan claro que os escravos podían ser tratados como animais: marcados ou castrados de forma rutineira e castigados coa mutilación ou a morte; apedreados até a morte por outros escravos se eran homes, queimados até a morte se eran mulleres [...] os escravos podían desempeñar calquera número de funcións: atopámolos, por exemplo, como cociñeiros, tejedores, molineros e mesmo sacerdotes. É máis, moitos deles, quizais mesmo a maioría, eran mulleres, mantidas nalgúns casos como serventas domésticas ou leiteiras, pero tamén en moitos casos como concubinas [...] Guillermo de Malmesbury cría que os tratantes de escravos de Bristol fornicaban coas súas cativas antes de vendelas [...] a esposa do conde Godwine (m. 1053), de quen se dicía que "compraba grupos de escravas en Inglaterra e enviábaas a Dinamarca, especialmente raparigas novas, cuxa beleza e mocidade aumentaban o seu prezo". 
  62. ↑ Manuel Garrobo Peral (2021). "Un héroe polaco en las relaciones de sucesos. Memoria e historia editorial de una liberación de esclavos cristianos en el Mediterráneo (1628)". Hipogrifo (Instituto de Estudios Auriseculares) 9 (1): 373–393. ISSN 2328-1308. doi:10.13035/H.2021.09.01.22. Consultado o 29 de agosto do 2024. O nome de Marek Jakimowski aínda resoa nalgunhas fontes dedicadas á historia sobre o cativerio cristián no Mediterráneo durante os séculos XVI-XVII, especialmente nas polacas e italianas 
  63. ↑ "Relacion verdadera del levantamiento, y presa de la Galera Capitana de Alexandria, en el Puerto de Metellin, por industria del Capitan Marco Lachimosch" (PDF). 
  64. ↑ Pierre Bonnassie, Del esclavismo al feudalismo en la Europa occidental, Editorial Crítica, 1993, Barcelona, pp.14-29.

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • Davis, Robert C. (2004). "2 • How Many Slaves?". Christian Slaves, Muslim Masters (en inglés) (1ª ed.). Hampshire e Nova York: Palgrave Macmillan (Macmillan Publishers). p. 260. ISBN 1-4039-4551-9. 
  • Carlos Aguirre, Breve historia de la esclavitud en el Perú, Fondo Editorial del Congreso del Perú, 2005.
  • Ames, Kenneth M. (2001). "Slaves, chiefs and labour on the northern Northwest Coast". World Archaeology. The Archeology of Slavery (en inglés) (Taylor & Francis) 33 (1). ISSN 0043-8243. doi:10.1080/00438240120047591. Consultado o 3 de abril do 2023. 
  • Adam Hochschild, Enterrad las cadenas: profetas y rebeldes en la lucha por la liberación de los esclavos de un imperio, Ediciones Península, 2006, ISBN 978-84-8307-701-6.
  • Bernardo Kordón, Candombe. Contribución al estudio de la raza negra en el Río de la Plata, Buenos Aires, Ed. Continente, 1938.
  • Hugh Thomas, La trata de esclavos, Planeta, Barcelona, 1998 (1997).
  • José Oscar Frigerio,Modalidades de los esclavos alquilados o jornalizados. Aproximaciones al caso de Còrdoba, Actas de las VI Jornadas de Historia de Córdoba, Junta Provincial de Historia de Còrdoba, Cba., 2007.
  • Eduardo Saguier, La naturaleza estipendiaria de la esclavitud urbana colonial. El caso de Buenos Aires en el siglo XVIII, Revista Paraguaya de Sociología, N.º 74, Ano 26, Asunción, xaneiro-abril de 1989.
  • Palmié, Stephan, ed. (1995). Slave Cultures and the Cultures of Slavery (en inglés) (2ª impresión [1997], 1ª ed.). Knoxville: The University of Tennessee Press. p. 283. ISBN 0-87049-903-3. 
  • George Reid Andrews, Los afroargentinos de Buenos Aires, Ed. De la Flor, Bs. As., 1990.
  • Juan Hipólito Vieytes, Antecedentes económicos de la Revolución de Mayo, Biblioteca Manuel Belgrano de Estudios Económicos, Buenos Aires, Ed. Raigal, 1956, p. 405.
  • Marta B. Goldberg e Silvia C. Mallo, La población africana en Buenos Aires y su campaña. Formas de vida y de subsistencia (1740-1850), Temas de África y Asia, N.º 2, Universidade de Buenos Aires, 1993, Buenos Aires, 1994.
  • Frank Tannenbaum, El negro en las Américas. Esclavo y ciudadano, Buenos Aires, Paidos, 1968.
  • Reséndez, Andrés (2019). La otra esclavitud, historia oculta del esclavismo indígena (en castelán). Cidade de Mexico: Grano de Sal. p. 424. ISBN 9786079836917. 
  • Rolando Mellafe, La esclavitud en Hispano-América, Buenos Aires, EUDEBA, 1987.
  • Ramón de La Sagra e Carmen Rodríguez Rodríguez (ed. lit.), Estudios coloniales con aplicación a la isla de Cuba. I.. De los efectos de la supresión en el tráfico negrero, ISBN 84-8347-159-0, 2013, pp. 129-185.
  • Gustau Nerín Abad, Los hermanos Vinent Vives, negreros de alcurnia, La Aventura de la historia, ISSN 1579-427X, N.º 216, 2016, pp. 30-35.
  • Javier Moreno Rico, Hombres y barcos del comercio negrero en España (1789-1870), Drassana: revista del Museu Marítim, ISSN 0214-2279, ISSN-e 2385-3425, N.º 25, 2017, pp. 66-89.
  • Jean Batou, La trata negrera, ¿precondición del capitalismo industrial?, Viento sur: Por una izquierda alternativa, ISSN 1133-5637, N.º 161, 2018, pp. 95-112.
  • Macionis, J.J. e Plummer, K. (2011). Sociología. Madrid: Pearson Educación.

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Escravitude&oldid=6821400»