Saltar ao contido

C�es

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
(Redirección desde «Illas Cíes»)
Modelo:Xeografía políticaCíes
Imaxe
Localización
lang=gl Editar o valor en Wikidata Mapa
 42°14′N 8°54′O / 42.23, -8.9
EstadoEspaña
Comunidade autónomaGalicia
ProvinciaProvincia de Pontevedra
ConcelloVigo Editar o valor en Wikidata
CapitalVigo Editar o valor en Wikidata
Poboación
Poboación4 (2022) Editar o valor en Wikidata (0,9 hab./km²)
Xeografía
Superficie4,4635 km² Editar o valor en Wikidata
Medición2 (ancho) × 7,1 (lonxitude) km
Ba�ado porOc�ano Atl�ntico Editar o valor en Wikidata
Altitude197 m Editar o valor en Wikidata
Creaci�n2004 Editar o valor en Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario

As Illas C�es, chamadas no pasado Illas de Baiona[1][2][3][4][5][6], forman un arquip�lago situado na boca da r�a de Vigo, pertencente �s R�as Baixas, na provincia de Pontevedra, Galiza. As illas pertencen ao concello de Vigo, a�nda que eclesiasticamente pertencen � parroquia de Santiago de Cangas e Illas C�es de Cangas.[7]

As C�es foron declaradas parque natural en 1980, e desde o 1 de xullo de 2002 forman parte do Parque Nacional Mar�timo-Terrestre das Illas Atl�nticas de Galiza. Son tam�n unha zona especial de conservaci�n (ZEC) e Zona de Especial Protecci�n para as Aves (ZEPA) da Rede Natura 2000.[8][9][10][11] O arquip�lago destaca polos seus cant�s e dunas, a s�a flora de costa e os seus endemismos, como Armeria pungens, e polas colonias de aves mari�as, como as dos corvos mari�os.[12]

Xeograf�a

[editar | editar a fonte]

Situaci�n

[editar | editar a fonte]
Praia de Rodas.

As C�es at�panse no exterior da r�a de Vigo, unha das r�as baixas galegas, xa na plataforma continental. As illas C�es pechan esta r�a.[13][10]

O arquip�lago est� formado por tres illas principais: a illa de Monteagudo (ou illa do Norte), a illa do Faro (ou illa do Medio) e a illa de San Marti�o (ou illa do Sur), xunto a pequenos illotes como Boeiro ou Agoeiro, Vi�os, Carabelos e o Ruzo.[13][10] As illas de Monteagudo e do Faro est�n unidas polo chamado Lago dos nenos e a praia de Rodas[14].

O arquip�lago ten unha superficie total de 433 hect�reas. A illa de San Marti�o ten unha extensi�n total de 146 hect�reas, cunha lonxitude de norte a sur de 2,3 km e unha anchura aproximada dun quil�metro.[15]

Administraci�n e xurisdici�n eclesi�stica

[editar | editar a fonte]

As illas forman parte do concello de Vigo. A pesar de que non aparecen no Nomencl�tor de Galicia[16], ao igual que acontece co n�cleo da cidade de Vigo, si que aparece no Nomencl�tor estat�stico de Galicia do IGE. Nel consta que en 2022 viv�an na illa 4 persoas, unha muller e tres homes[17].

Con todo, eclesiasticamente pertencen � parroquia de "Santiago de Cangas e Illas C�es de Cangas". Por iso o encargado de oficiar misa nas C�es � o p�rroco de Santiago de Cangas e Illas C�es. Isto foi ratificado en Santiago o 23 de xullo de 1985 mediante o seguinte texto:

"En vista dos antecedentes que existen nesta secretar�a (de C�mara e Comercio do Arcebispado de Santiago) relativos � xurisdici�n nas illas C�es ou de Baiona... t�vose a ben dar o seguinte decreto:... Santiago, a 23 de xullo de 1985. En vista dos antecedentes e do que manifesta o Se�or Bispo de Tui, consideramos os habitantes das Illas C�es como fregueses da parroquia de Santiago da vila de Cangas. Polo tanto ordenamos ao Sr. Cura p�rroco que hoxe e polo tempo que for da mesma que se encargue do pasto espiritual de devanditos habitantes, lles administre os santos sacramentos e demais auxilios cando os precisen e exerza con eles todas as funci�ns propias de p�rroco".[18]

A �ltima voda celebrada nas C�es data do 23 de setembro do ano 1984.[7]

Historia

[editar | editar a fonte]
As Illas C�es dende Vigo

Tense constancia da existencia dun poboado castrexo na aba do monte Faro, datado nos inicios da Idade de Ferro. Tam�n se detecta a presenza romana, debido � aparici�n de cer�micas e as t�gulas nun asentamento.

Na idade media, existiu na illa do Norte o mosteiro de Santo Estevo e na illa do Sur o de San Marti�o.

No s�culo XVI desembarcan nas C�es o corsario ingl�s Francis Drake e piratas berberiscos. As contin�as invasi�ns provocan o abandono das illas dende o 1700 ata o s�culo XIX, cando se constru�u o primeiro faro.

Na segunda d�cada do s�culo XX foron sede dunha factor�a baleeira norueguesa. Foi unha zona fortemente afectada polo desastre do afundimento do petroleiro Prestige.

Actualmente, s� os gardas forestais e un nativo permanecen na illa durante todo o ano.[C�mpre referencia]

En 1961 erixiuse na illa un mon�lito como homenaxe da provincia de Pontevedra a Francisco Franco no 25 aniversario do seu alzamento nacional. Este mon�lito intentouse demoler �s 20:25 horas do 30 de xu�o de 2008, pero os operarios da empresa Tragsa usaron pouca dinamita e a demolici�n foi un fracaso, quedando o mon�lito inclinado e a demolici�n postergada para outra ocasi�n. Finalmente, �s 7:40 do d�a seguinte, logrou derrubarse.[C�mpre referencia] Os restos do mon�lito, que estaba ancorado � superficie con ra�s de ferrocarril, ser�n levados da illa nun buque especial para evitar danar as dunas. Este intento de demolici�n levouse a cabo de modo apresurado, pois o d�a 30 de xu�o de 2008 remataba a propiedade estatal da illa, � ser transferida xunto � resto das illas do Parque nacional das Illas Atl�nticas � Xunta de Galicia.[C�mpre referencia]

Biodiversidade

[editar | editar a fonte]

Biodiversidade terrestre

[editar | editar a fonte]

Flora

[editar | editar a fonte]
Imaxe da lingua dunar que une a Illa de Monteagudo coa de Monte Faro.

As matogueiras da illa comp��ense fundamentalmente de especies aut�ctonas, como o toxo, a xesta, a esparragueira, o trobisco ou a estepa.

O bosque � o que sufriu as maiores alteraci�ns, xa que desapareceron especies aut�ctonas como a figueira e outras como o cerqui�o quedaron reducidas a �reas case testemu�ais, ao repoboarse as illas con pi�eiros e eucaliptos case nunha cuarta parte da superficie. Os ventos fortes con alto contido en sales dificultan, � s�a vez, o desenvolvemento das �rbores.

Nas dunas, praias e cant�s mant��ense especies, algunhas delas end�micas do litoral galaico-portugu�s, propias destes medios, cunhas condici�ns f�sicas e climatol�xicas moi extremas. Destaca a presenza da herba de namorar (Armeria pungens) e (Armeria maritima), e da camari�a (Corema album) en perigo de extinci�n.

Na zona da lagoa at�pase vexetaci�n t�pica de marismas, como os xuncos.

A flora das Illas C�es conta cun total de 602 especies vexetais catalogadas, entre elas 415 espont�neas, 44 plantas subespont�neas ou naturalizadas e 143 cultivadas, das cales 15 son h�bridas.[19]

Fauna

[editar | editar a fonte]
As C�es dende o oc�ano.

22.000 parellas de gaivotas patiamarelas constit�en a colonia m�is grande do mundo e � a especie dominante nas C�es. S�guena o corvo mari�o cristado, con 1.000 parellas, e a gaivota escura, con 20 parellas. En 1960 cens�ronse 400 parellas de arao dos cons, que na actualidade at�pase case extinguido nas illas. Destacan outras especies como o azor, o falc�n peregrino, e o gabi�n entre as aves rapaces, pombas torcaces, pardelas, mascatos, rulas, paxaros carpinteiros e outros paxaros de diferentes clases, que ani�an nas �rbores e nos cant�s como a choia biquivermella (Pyrrhocorax pyrrhocorax). As� mesmo, numerosos e variados tipos de aves invernan ou descansan nas s�as viaxes migratorios. No Alto d� Camp� (Illa do Faro) e no Faro do Peito (San Marti�o), existen observatorios ornitol�xicos. Tam�n hai na Illa do Faro un aula da natureza.

O coello, ourizo cacho e a londra son os �nicos mam�feros silvestres con certa presenza actualmente. Tam�n hai ratos de campo, musara�as e morcegos, as� como algunhas outras especies de pequeno tama�o e en menor cantidade.[C�mpre referencia]

R�ptiles, representados por diferentes tipos de lagartos, lagartas e cobras; anfibios (en menor medida pola escaseza de auga), como p�ntegas e sapos, e invertebrados como os caracois, escaravellos, ara�as e bolboretas acaban completando a fauna das illas.

Biodiversidade mari�a

[editar | editar a fonte]
Faro de C�es.

Os fondos mari�os son dunha grande importancia ecol�xica. Albergan unha gran variedade de crust�ceos, gorgonias, poliquetos, moluscos e equinodermos (coma a especie Marthasterias glaciallis). Ademais, as tartarugas e os mam�feros mari�os adoitan achegarse ao litoral das illas.[14]

Existen diversas e importantes colonias de algas:[14]

Tam�n hai poboaci�ns salient�beis de esponxas vermellas, laranxas, moradas, brancas e incluso amarelas, coma as do x�nero Cliona. E diversas especies de corais, tanto duros coma brandos. Destes �ltimos citar as mans de morto (Alcyonium digitatum).[14]

As poboaci�ns de peixes son tam�n salient�beis. Citar as maragotas, os sargos, as cabri�as, as chaparelas ou os Symphodus melops.[14]

Conservaci�n

[editar | editar a fonte]

Lexislaci�n

[editar | editar a fonte]

A protecci�n destas illas atl�nticas galegas comezou coa s�a declaraci�n como parque natural en 1980, empregando o t�tulo de "Parque Natural das Illas C�es".[20] En 1999 comezouse a ampliaci�n deste parque considerando tam�n, primeiro, �s Ons e a S�lvora e, finalmente, � de Cortegada. Iso lexislouse en 2002 cando se declarou o "Parque Nacional mar�timo-terrestre das Illas Atl�nticas de Galicia" por parte do goberno estatal, logo da proposta do parlamento galego de novembro de 2000.[8][21] Dende o xullo de 2008 a xesti�n e planificaci�n do parque, inclu�das as C�es, comp�telle en exclusividade ao goberno auton�mico galego.[22]

As� mesmo as C�es foron declaradas zona de especial protecci�n para as aves (ZEPA) da Rede Natura 2000 en 1988, foron confirmados como proposta de Lugar de importancia comunitaria (LIC) en 2004 e foron declaradas finalmente como zona especial de conservaci�n (ZEC) en 2014.[23][24][25][12][9] Ao igual que as augas das r�as baixas, as C�es est�n inclu�das dentro dentro da ZEPA Espazo mari�o das R�as Baixas de Galicia.[26][27]

As C�es tam�n est� dentro dos inventarios espa�ois de aves da SEO/BirdLife (IBA).[8] Ademais forman parte do espazo "Parque Nacional Mar�timo Terrestre das Illas Atl�nticas de Galicia" da convenci�n OSPAR.[8]

Impactos ambientais

[editar | editar a fonte]

O afundimento do Prestige

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Prestige.
Mascato petroleado polo fuel.

Aos poucos d�as do afundimento do petroleiro Prestige, o director de Parques Nacionais reco�eceu que, nunha primeira onda, o 85%[C�mpre referencia] do parque nacional resultou afectado. Con posteriores ondas, a cifra chegou ao 90%. As C�es v�ronse afectadas nun 30%. As illas que forman o parque foron a barreira natural que freou a entrada do fuel nas R�as Baixas.

O impacto non s� afectou o ecosistema, sen�n que tivo importantes consecuencias econ�micas e sociais. Isto xerou a maior resposta social ao afundimento dun petroleiro en Galiza.

Hai que diferenciar entre o impacto visual e o impacto ambiental. As imaxes m�is espectaculares foron as dos cant�s e as aves afectadas, pero tam�n se viron afectados os mam�feros mari�os e toda a cadea tr�fica mari�a, desde o plancto, que morrer� pola ausencia de luz ou envelenado, at� o resto da pir�mide, que padecer� os efectos directos do fuel e a falta de alimento.

As tarefas de limpeza tam�n supuxeron un atentado ao medio natural pola forma desaxeitada no que se realizaron, arrastrando todo ser vivo que quedaba nas rochas, as cr�as de moluscos nos areais e invadindo os lugares de nidificaci�n e alimentaci�n das aves.

Aos 6 meses do desastre, o Ministerio de Medio Ambiente reco�ec�a que o 52%[C�mpre referencia] das praias do parque natural segu�an afectadas por capas enterradas de fuel. Un ano despois segu�an afectados os fondos mari�os coa desaparici�n de importantes bosques de algas, praias, dunas e cant�s, cualific�ndose de "grave" a situaci�n.[C�mpre referencia]

Calc�lase en d�cadas o tempo para que os ecosistemas costeiros e mar�timos poidan recuperarse.[C�mpre referencia]

Industria tur�stica

[editar | editar a fonte]

En setembro de 2017 Medio Ambiente da Xunta multou con 930 mil euros �s navieiras que fan a ruta a C�es por sobrevenda de billetes. Mar de Ons foi multada con 600 mil euros, Illa de Ons (Nabia) con 250 mil euros, Tour R�as Baixas con 40.000 euros e Cruceiro R�as Baixas outros 40.000 euros.[28]

Turismo

[editar | editar a fonte]
O barco da navieira Mar de Ons.

P�dese facer unha visita dun d�a en barco mercando o billete de ida e volta no peirao de Vigo ou Cangas, hai que facer reserva previa, son varias as navieiras que fan a ruta ata o embarcadoiro na praia de Rodas. Tam�n se poden pasar varios d�as no c�mping da illa.[29] O n�mero de visitantes diarios est� limitado a 2200 e 800 campistas.[30]

No ano 2007 o xornal brit�nico The Guardian elixiu a praia de Rodas, na illa de Monteagudo, como a "praia m�is fermosa do mundo".[31] Amais das praias o seu grande atractivo son os seus cant�s e os denominados ni�os de abellas e as cacholas (cavidades redondeadas producidas na superficie das rochas que acaban fusion�ndose dando lugar a ocos maiores).

Galer�a de imaxes

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Galer�a de imaxes das illas C�es.

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ William Faden. Composite Mediterranean. 1785.
  2. ↑ Côtes d'Espagne partie de la Galice depuis le Cap Ortegal jusqu'au Cap Silleiro d'après les Plans levés en 1787 par Don Vicente Tofiño officier de la Marine d'Espagne.
  3. ↑ Descripcion del Reyno de Galizia de Ojea.
  4. ↑ Gallaecia Regnum, Mercator Gerard, século XVI.
  5. ↑ Mapa da antiga provincia de Santiago (Reino de Galicia) e proposta de división en partidos xudicias (1813).
  6. ↑ Pontevedra por el Coronel, Teniente Coronel de Ingenieros D. Francisco Coello ; auxiliado por D. Pascual Madoz, autor de las notas Estadísticas e Históricas.
  7. ↑ 7,0 7,1 Cristina González (14/02/2010). "Cangas mantiene la jurisdicción eclesiástica de Cíes que celebró la última boda en 1984". Faro de Vigo. Cangas. El archivo de la parroquia canguesa guarda un decreto del Arzobispado de Santiago, de 1895, en el que aclara al obispo de Tui que los habitantes de la isla son feligreses de Cangas 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Consellaría de Medio Ambiente e Ordenación do Territorio, Xunta de Galicia (eds.). "ZEC ES0000001 Cíes". Consultado o 30/9/2020. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Parque Nacional Marítimo Terrestre das Illas Atlánticas de Galici (eds.). "Arquipélago de Cíes". Arquivado dende o orixinal o 08/09/2019. Consultado o 30/9/2020. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Ana Vilas paz (Medio marino); Beatriz Gamallo Liste (Vegetación); Jesús Framil Barreiro (Fauna); José Antonio Fernández Bouzas (Gestión); Katya Sanz Ochoa (UP y Visita al PN; El entorno del PN); Marta Lois Silva (Aproximación al PN, Medio Físico); Mónica Toubes Porto (Historia y etnografía); Vicente Piorno González (Gestión) (2015). Guía de visita: Parque Nacional Marítimo-Terrestre de las Islas Atlánticas de Galicia (PDF) (en castelán). ISBN 978-84-8014-867-2. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 19 de xaneiro de 2022. Consultado o 13 de outubro de 2020. 
  11. ↑ Vilas Paz, A. (medio mariño), Gamallo Liste, B. (vexetación), Framil Barreiro, J. (fauna), Fernández Bouzas JA. (xestión), Sanz Ochoa, K. (UP y Visita al PN; El entorno del PN), Lois Silva, M. (aproximación ao PN, medio físico), Toubes Porto, M. (historia e etnografía), Piorno González, V. (Gestión). Organismo Autónomo Parques Nacionales - Catálogo de publicaciones de la Administración General del Estado (en: publicacionesoficiales.boe.es), eds. Guía de visita - Parque Nacional Marítimo-Terrestre de las Islas Atlánticas de Galicia (PDF). ISBN 978-84-8014-867-2. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 19 de xaneiro de 2022. Consultado o 13 de outubro de 2020. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Axencia Ambiental Europea - Unión Europea (eds.). "ES0000001 Cíes". Consultado o 30/9/2020. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Rodríguez Fernández, Roberto (director e coordinador) et al. (2014). Instituto Geológico y Minero de España, eds. Parque Nacional Marítimo-Terrestre de las Islas Atlánticas de Galicia: Guía Geológica (en castelán). p. 214. ISBN 978-84-8014-851-1. Arquivado dende o orixinal o 14 de xaneiro de 2016. Consultado o 03 de xaneiro de 2022. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Piñeiro C. (Agosto 2014). "Islas Cíes: Paisaje submarino". Quercus 342. 
  15. ↑ Velo-Antón G. e Cordero-Rivera A. (Xullo 2015). "Salamandra común: poblaciones insulares en Galicia". Quercus 353. 
  16. ↑ "Nomenclátor - Xunta de Galicia". www.xunta.gal. Consultado o 2023-09-08. 
  17. ↑ "IGE - Nomenclátor estatístico de Galicia". www.ige.gal. Consultado o 2023-09-08. 
  18. ↑ Orixinal en castelán: "En vista de los antecedentes que existen en esta secretaría (de Cámara y Comercio del Arzobispado de Santiago ) relativos a la jurisdicción en las Islas Cíes o de Bayona...se ha tenido a bien dar el siguiente decreto:... Santiago, a 23 de julio de 1985. En vista de los antecedentes y de lo que manifiesta el Señor Obispo de Tuy, consideramos a los habitantes de las Islas Cíes como feligreses de la parroquia de Santiago de la villa de Cangas. Por tanto ordenamos al Sr. Cura párroco que hoy y por tiempo que fuere de la misma que se encargue del pasto espiritual de dichos habitantes, les administre los santos sacramentos y demás auxilios cuando los necesiten y ejerza con ellos todas las funciones propias de párroco".
  19. ↑ Catalogan unha nova especie na flora das Illas Cíes
  20. ↑ Goberno de España, eds. (15/11/1980). "Real Decreto 2497/1980, de 17 de octubre, sobre declaración del Parque Natural de las Islas Cíes (Pontevedra).". BOE (275): 25577–25578. 
  21. ↑ Jefatura del Estado, Gobierno de España, eds. (2 de xullo de 2002). "Ley 15/2002, de 1 de julio, por la que se declara el Parque Nacional marítimo-terrestre de las Islas Atlánticas de Galicia.". BOE (157): 23906–23910. 
  22. ↑ Xunta de Galicia, eds. (Martes, 23 de decembro de 2008). "DECRETO 280/2008, do 11 de decembro, polo que se modifica o Decreto 1/2006, do 12 de xaneiro, polo que se establece a estrutura orgánica da Consellería de Medio Ambiente e Desenvolvemento Sostible.". DOG (Núm. 248): 22.912. 
  23. ↑ BOE - Goberno de España, eds. (29/12/2004). "Decisión de la Comisión, de 7 de diciembre de 2004, por la que se aprueba, de conformidad con la Directiva 92/43/CEE del Consejo, la lista de lugares de importancia comunitaria de la región biogeográfica atlántica [notificada con el número C(2004) 4032].". Diario Oficial de la Unión Europea: L 387/1–96. 
  24. ↑ Consellería de medio ambiente (Luns, 31 de marzo de 2014). DOG - Xunta de Galicia, eds. "DECRETO 37/2014, do 27 de marzo, polo que se declaran zonas especiais de conservación os lugares de importancia comunitaria de Galicia e se aproba o Plan director da Rede Natura 2000 de Galicia." (62): 13.427. 
  25. ↑ Consellería de medio ambiente (Luns, 12 de abril de 2004). DOG - Xunta de Galicia, eds. "DECRETO 72/2004, do 2 de abril, polo que se declaran determinados Espazos como Zonas de Especial Protección dos Valores Naturais." (69): 5.046. 
  26. ↑ Ministerio para la Transición Ecológica, Goberno de España (eds.). "ZEPA - ES0000499 Espacio marino de las Rías Baixas de Galicia". Consultado o 15/12/2019. 
  27. ↑ Goberno de España, eds. (21 de xaneiro de 2016). "Resolución de 20 de noviembre de 2015, de la Dirección General de Sostenibilidad de la Costa y del Mar, por la que se integran en la Red de Áreas Marinas Protegidas de España las zonas de especial protección para las aves marinas de la Red Natura 2000.". BOE (núm. 18): 5642–5644. 
  28. ↑ Sobreventa de billetes| Las multas a las navieras de Cíes rozan el millón de euros farodevigo.es
  29. ↑ Illas Cíes turismo.gal
  30. ↑ "La picaresca de las navieras amenaza el paraíso de las islas Cíes" elconfidencial.com (en castelán).
  31. ↑ "Top 10 beaches of the world". The Guardian. 16-02-2007. Consultado o 03-09-2007. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligaz�ns externas

[editar | editar a fonte]

Parroquias de Vigo

[editar | editar a fonte]
Galicia | Provincia de Pontevedra | Parroquias de Vigo

Alcabre (Santa Baia) | Beade (Santo Estevo) | Bembrive (Santiago) | Bouzas (San Miguel) | Cabral (Santa Mari�a) | Cande�n (San Cristovo) | Castrelos (Santa Mar�a) | C�es | Coia (San Marti�o) | Santo Andr� de Comesa�a (Santo Andr�) | Coruxo (San Salvador) | A Florida (Santo Antonio) | Freixeiro (San Tom�) | Lavadores (Santa Cristina) | Matam� (San Pedro) | Navia (San Paio) | Oia (San Miguel) | Sai�ns (San Xurxo) | San Paio (San Paio de F�ra) | S�rdoma (San Pedro) | Teis (San Salvador) | Valadares (Santo Andr�) | Vigo | Zam�ns (San Mamede)

Illas das C�es no concello de Vigo na Provincia de Pontevedra

Monteagudo | Monte Faro | San Marti�o

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cíes&oldid=6855886»