Jeremy Bentham
 | Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xaneiro de 2015.) |
Jeremy Bentham, nado en Houndsditch (Londres) o 15 de febreiro de 1748 e finado na mesma cidade o 6 de xu�o de 1832, foi un pensador ingl�s, pai do utilitarismo.
Traxectoria
[editar | editar a fonte]
Neno precoz dunha familia acomodada, estudou na Universidade de Oxford e empezou a exercer como avogado aos 19 anos. De seguida se mostrou cr�tico coa educaci�n da s�a �poca e coa pr�ctica xur�dica, dedic�ndose por completo a tarefas intelectuais.
Os seus traballos iniciais atacando o sistema legal e xudicial ingl�s lev�rono � formulaci�n da doutrina utilitarista, plasmada na s�a obra principal: Introduci�n aos principios de moral e lexislaci�n (1789). Nela preconizaba que todo acto humano, norma ou instituci�n, deben ser xulgados segundo a utilidade que te�en, isto �, segundo o pracer ou o sufrimento que producen nas persoas. A partir desa simplificaci�n dun criterio tan antigo como o mundo, propo��a formalizar a an�lise das cuesti�ns pol�ticas, sociais e econ�micas, sobre a base de medir a utilidade de cada acci�n ou decisi�n. Fundamentouse as� unha nova �tica, baseada no goce da vida e non no sacrificio nin o sufrimento.
O obxectivo �ltimo de lograr �a maior felicidade para o maior n�mero� acercouno a correntes pol�ticas progresistas e democr�ticas: a Francia republicana xurdida da Revoluci�n honrouno co t�tulo de �cidad�n honorario� (1792), se ben Bentham discrepaba profundamente do racionalismo de Rousseau e consideraba absurda a proposta iusnaturalista subxacente na Declaraci�n dos dereitos do home e do cidad�n de 1789. Tam�n dedicou a s�a atenci�n ao tema da reforma penal, elaborando por encargo de Xurxo III un modelo de c�rcere (O Pan�ptico) polo que entraron en conflito.
Dende 1814 converteu a s�a casa nun centro de intercambio intelectual e foco dun activo movemento utilitarista. Entre os seus amigos e seguidores m�is pr�ximos atop�base James Mill, que quixo facer do seu fillo, John Stuart Mill, o herdeiro de Bentham � fronte do movemento. Ambos foron editores de importantes obras de Bentham, quen ti�a o costume de escribir moito, pero deixando a maior parte dos textos inacabados para que os completasen os seus editores.
O utilitarismo exerceu a s�a influencia sobre toda unha xeraci�n de pol�ticos brit�nicos, representada por Peel; tam�n pode sinalarse a incidencia que ter�a, co tempo, sobre as doutrinas subxectivas do valor que se impuxeron na teor�a econ�mica occidental a partir da �revoluci�n marxinalista� (Walras, Pareto etc.). Bentham fundou o University College de Londres, onde, por expreso desexo seu, est� exposto ao p�blico o seu esqueleto.
O utilitarismo
[editar | editar a fonte]� un sistema �tico relativamente f�cil de aplicar. Para determinar se unha acci�n � moral d�bense calcular as consecuencias boas e malas que resultar�n da acci�n. Se o bo supera o malo, ent�n a acci�n � moral. O utilitarismo evita a necesidade de apelar � revelaci�n divina. O sistema substit�e os deuses polo uso da raz�n e da l�xica, que gu�an a toma de decisi�ns. Este modelo de conduta ten alg�ns problemas tales como que conduce a unha mentalidade de que "o fin xustifica os medios", non respecta a opini�n das minor�as e cre co�ecer o resultado de toda acci�n (actitude omnisciente).
O pan�ptico
[editar | editar a fonte]
O pan�ptico � un centro penal imaxinario dese�ado por Bentham en 1791. O concepto deste dese�o perm�telle a un vixilante observar (-optic�n) a todos (pan-) os prisioneiros sen que estes poidan saber se est�n sendo observados ou non.
A estrutura da prisi�n incorpora unha torre de vixilancia no centro dun edificio anular que est� dividido en celas. Cada unha destas celas comprende unha superficie tal que permite ter dous buratos, un exterior para que entre a luz e outro interior dirixido cara a torre de vixilancia. Os ocupantes das celas encontrar�anse illados uns doutros por paredes e suxeitos ao escrutinio colectivo e individual dun vixilante na torre que permanecer�a oculto. Para iso, Bentham non s� imaxinou persianas venecianas nas vent�s da torre de observaci�n, sen�n tam�n conexi�ns labir�nticas entre as salas da torre para evitar destelos de luz ou ru�do que puideran delatar a presenza dun observador.
De acordo co dese�o de Bentham, este ser�a un dese�o m�is barato que o das prisi�ns da s�a �poca, xa que require menos empregados. Xa que os vixilantes non poden ser vistos, non ser�a necesario que estiveran traballando todo o tempo, deixando o labor de observaci�n por instantes. A�nda que o dese�o tivo efectos limitados nos c�rceres da �poca de Bentham, viuse como un desenvolvemento importante. As�, Michel Foucault considerouno coma un exemplo dunha nova tecnolox�a de observaci�n que transcender�a ao ex�rcito, � educaci�n e �s f�bricas.
| Control de autoridades |
|
|---|
