José de San Martín
 | Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde marzo de 2014.) |
.jpg)
José Francisco de San Martín, nado en Yapeyú (Corrientes) o 25 de febreiro de 1778 e finado en Boulogne-sur-Mer o 17 de agosto de 1850, foi un militar arxentino cuxas campañas foron decisivas para as independencias da Arxentina, Chile e o Perú. Xunto con Simón Bolívar é considerado un dos libertadores de Suramérica da colonización española. Na Arxentina, isto valeulle o título de Pai da Patria e ser considerado un heroe nacional.
Traxectoria
[editar | editar a fonte]San Martín naceu na vila de Yapeyú (actual Provincia de Corrientes), á beira do río Uruguai na provincia de Misións do Vicerreinado do Río da Prata. O seu pai, Juan de San Martín y Gómez, nacera na vila de Cervatos de la Cueza provincia de Palencia), e era tenente gobernador do departamento. A súa nai, dona Gregoria Matorras, era sobriña dun conquistador do Chaco. Foi o menor de cinco irmáns: María Helena, Manuel Tadeo, Juan Fermín Rafael e Justo Rufino.
En 1781, cando San Martín tiña 3 anos, a familia trasladouse de Yapeyú a Bos Aires. Logo mudáronse a España, embarcando rumbo a Cádiz o 6 de decembro de 1783. San Martín comezou os seus estudos no Real Seminario de Nobres de Madrid e na Escola de Temporalidades de Málaga en 1786. Alí aprendeu latín, francés, castelán, baile, debuxo, poética, esgrima, retórica, matemática, historia e xeografía.
En 1789, aos once anos de idade, comeza a súa carreira militar no rexemento de Murcia, mentres estalaba a Revolución Francesa. Loitou na campaña do norte de África combatendo os mouros en Melilla e Orán. En 1797 é ascendido a subtenente polas súas accións nos Pireneos fronte aos franceses 1793. En agosto dese ano o seu rexemento, que participara nas batallas navais contra a frota inglesa no Mediterráneo, rendeuse. Durante o período que segue loita, co grao de capitán 2° de infantaría lixeira, en diferentes accións en Xibraltar e Cádiz.
En 1808 as tropas de Napoleón invaden a Península e o rei Fernando VII é feito prisioneiro. Estala a rebelión contra o emperador e contra o seu irmán José Bonaparte, que fora proclamado Rei de España. Establécese unha Xunta de Goberno que actúa primeiro en Sevilla e logo en Cádiz. San Martín é ascendido pola Xunta ao cargo de axudante 1 ̊ do rexemento de Voluntarios de Campo Maior. Distinguido polas súas accións contra os franceses, é ascendido a capitán do rexemento de Borbón. O exército ataca e vence aos franceses na Batalla de Bailén o 19 de xullo de 1808, tendo San Martín unha actuación destacada.
Esta vitoria permite ao exército de Andalucía recuperar Madrid e é a primeira derrota importante das tropas de Napoleón. San Martín recibe o grao de tenente coronel e é condecorado cunha medalla de ouro. Continúa loitando contra os franceses no exército dos aliados: España, Portugal e Inglaterra. Combate ás ordes do xeneral Beresford na batalla de Albuera. Coñece a Lord Macduff, nobre escocés, que o introduce nas loxas secretas que conspiraban para conseguir a independencia de América do Sur. Aí fai contacto por primeira vez con círculos de liberais e revolucionarios, que simpatizaban coa loita pola independencia americana.
En 1811 renuncia á súa carreira militar en España. Por intermedio de Lord Macduff obtivo un pasaporte para viaxar a Inglaterra, partindo o 14 de setembro dese ano, onde se atopou con compatriotas de América española: Carlos María de Alvear, José Matías Zapiola, André Belo e Tomás Guido, entre outros. Todos formaban parte da Grande Irmandade Americana que fundara o "precursor" Francisco de Miranda quen, xunto con Simón Bolívar, xa loitaba en América pola independencia de Venezuela. Xa dentro da irmandade relacionouse con políticos británicos, quen lle fixeron coñecer o Plan de Maitland, unha estratexia para que América se liberase de España.
Regreso a Arxentina
[editar | editar a fonte]
En xaneiro de 1812 San Martín embarca cara a Bos Aires na fragata inglesa George Canning. Foi recibido polos membros do Primeiro Triunvirato, que lle recoñeceron o seu grao de Tenente Coronel. O 16 de marzo pedíronlle que crease un rexemento de soldados para custodiar as costas do Paraná. Xunto con Carlos María de Alvear e José Matías Zapiola funda a Loxa Lautaro de Bos Aires. Debido á política centralista que seguía o Triunvirato, a Loxa, xunto á Sociedade Patriótica, vía no goberno un obstáculo para os seus plans. O 8 de outubro marchan os soldados, acompañados por San Martín e os demais membros, a esixir a renuncia dos triunviros. O 12 de novembro de 1812 contrae matrimonio con Remedios de Escalada, de 15 anos.
As costas do Paran� eran atacadas permanentemente polos espa�ois e San Mart�n instalouse coas s�as tropas no convento de San Carlos, posta de San Lourenzo. O 3 de febreiro de 1813 e ante o desembarco de 300 espa�ois, produciuse na zona o Combate de San Lourenzo.
Logo desta vitoria San Mart�n foi designado para facerse cargo do Ex�rcito do Norte, onde debeu substitu�r o xeneral Manuel Belgrano. Dende o seu recente cargo de Maior Xeral do Ex�rcito Auxiliar do Per� deb�a reorganizar un ex�rcito desfeito polas derrotas de Vilcapugio e Ayohuma. Acordou con Mart�n Miguel de G�emes a defensa da fronteira norte e comezou a preparar unha futura estratexia militar. Deixou brevemente o mando do ex�rcito retir�ndose a C�rdoba para repo�erse dunha �lcera estomacal.
En 1814 Gervasio Antonio Posadas nomeouno Gobernador de Cuyo. O seu plan xa estaba terminado e aprobado. A partir dese momento San Mart�n comeza os preparativos da organizaci�n do Ex�rcito dos Andes.
Co apoio do novo director supremo, Carlos Mar�a de Alvear, a quen co�ecera en C�diz, dedicouse a organizar un ex�rcito cos refuxiados, � vez que o Congreso de Tucum�n declaraba a independencia das Provincias Unidas do R�o da Prata o 9 de xullo de 1816. No noroeste de Mendoza constitu�u o seu Estado Maior no campamento do Plumerillo.
O 23 de agosto de 1816 naceu en Mendoza a s�a �nica filla, Merc�s Tomasa, quen o acompa�ar�a no exilio.
Expedici�n Libertadora
[editar | editar a fonte]
O director supremo Juan Mart�n de Pueyrred�n nomeouno xeneral en xefe do Ex�rcito dos Andes e o 12 de xaneiro de 1817 iniciouse dende Mendoza o Cruzamento dos Andes en direcci�n a Chile. As forzas patri�ticas venceron aos realistas en Chacabuco o 12 de febreiro; entrou en Santiago dous d�as despois e nomeou a Bernardo O'Higgins director supremo. En marzo regresou a Bos Aires para solicitar axuda ao Directorio para continuar o seu campa�a libertadora. Logra certo apoio econ�mico e regresa a Chile, onde as tropas sofren a derrota en Cancha Raiada o 19 de marzo de 1818 e obte�en unha vitoria en Maip� o 5 de abril.
San Mart�n e O'Higgins, contando coa axuda de Lord Thomas Cochrane, organizan unha expedici�n por v�a mar�tima que partiu o 20 de agosto de 1820 do porto de Valpara�so. O 12 de setembro chegan ao porto de Pisco, Per�, para finalmente chegar a Lima en xullo de 1821. O d�a 28 San Mart�n declara a independencia e � nomeado Protector do Per� con autoridade civil e militar. Goberna o Per� dende o 3 de agosto de 1821 ata o 20 de setembro de 1822.
Durante o seu protectorado recibe un pedido de axuda do xeneral Sucre, lugartenente de Bolivar, para a campa�a en Ecuador. San Mart�n env�a soldados que participaron nas vitorias de Riobamba e Pichincha, que garantiron a rendici�n de Quito. Entre os d�as 26 e 27 de xullo de 1822 real�zase a Entrevista de Guayaquil, onde se re�ne con Bol�var. Pouco despois decide retirarse de t�dolos cargos e volver ao seu pa�s.
Volto a Mendoza pediu autorizaci�n para regresar a Bos Aires e reencontrarse coa s�a esposa que estaba gravemente doente. Bernaldino Rivadavia, ministro de goberno do gobernador Mart�n Rodr�guez, negoullo argumentando que non ser�a seguro para San Mart�n volver � cidade. O seu apoio aos caudillos do interior e a desobediencia a unha orde que recibira do goberno de reprimir aos federais, valeulle que os unitarios quixesen sometelo a un xu�zo.
Por�n, como a sa�de da s�a esposa empeoraba decidiu viaxar a Bos Aires, onde � s�a chegada xa ela falecera o 3 de agosto de 1823.
Exilio e morte
[editar | editar a fonte]
Ao chegar a Bos Aires acus�uselle de converterse nun conspirador. Desalentado polas loitas exteriores entre unitarios e federais decidiu marchar do pa�s coa s�a filla, quen estivera ao coidado da s�a avoa. O 10 de febreiro de 1824 partiu cara ao porto do Havre, Francia. Ti�a 45 anos e era Xeneral�simo do Per�, Capit�n xeneral da Rep�blica de Chile e Xeneral das Provincias Unidas do R�o da Prata. Logo dun breve per�odo en Londres, instal�ronse en Bruxelas e pouco despois en Par�s.
En 1825 redactou as M�ximas para mi hija, onde sintetizaba cales eran os seus ideais educativos.
En 1828 intentou regresar a Bos Aires, a�nda que non chegou a desembarcar. Por tres meses permaneceu en Montevideo. O levantamento do seu antigo compa�eiro Juan Lavalle contra o gobernador Manuel Dorrego, o posterior fusilamento de Dorrego, as rivalidades e a profunda decepci�n que sent�a polo que acontec�a na pol�tica do pa�s foron os motivos principais para que San Mart�n decidise instalarse definitivamente en Europa.
Durante os anos en que durou o seu exilio San Mart�n mantivo contacto cos seus amigos en Bos Aires. Ao decatarse, en 1827, da guerra que Arxentina manti�a co Brasil, ofreceuse para loitar nela, pero nunca foi chamado. Entre os compatriotas que recibiu durante o seu exilio atop�ronse Sarmiento, Alberdi e Alexandre Augado. En 1843 recibe a visita de Juan Bautista Alberdi. Entre 1845 e 1848 Domingo Faustino Sarmiento, que viaxou a Europa por encargo do goberno de Chile, atopouse con San Mart�n en Grand Bourg en varias oportunidades. Durante estes encontros inform�base constantemente dos cambios e acontecementos da pol�tica arxentina.
En 1831 estableceuse en Francia nunha leira de campo pr�xima a Par�s. Tres anos m�is tarde mudouse a unha casa en Grand Bourg, onde residiu ata 1848. Finalmente, en marzo trasladouse a Boulogne-sur-Mer, onde faleceu en 17 de agosto de 1850.
En 1861 os seus restos foron trasladados á bóveda da familia González Balcarce, situada no cemiterio de Brunoy, Francia. Posteriormente houbo varios intentos de repatrialos ao país. Durante a presidencia de Nicolás Avellaneda creouse a "Comisión encargada da repatriación dos restos do Libertador", feito que finalmente se produciu o 28 de maio de 1880. Os seus restos descansan na Catedral da cidade de Bos Aires, fronte á Praza de Maio, custodiados por soldados do corpo de Granaderos dacabalo.
O seu testamento
[editar | editar a fonte]
O testamento hológrafo foi datado en París o 23 de xaneiro de 1844, deixando como única herdeira á súa filla Mercés de San Martín, casada con Mariano Balcarce. Outras cláusulas foron:
- Que Mercés outorgue á súa tía María Helena unha pensión ata o seu falecemento.
- Que á morte de María Helena se lle outorgue unha pensión á filla desta, Petronila.
- Que o seu sabre corvo fose entregado a Juan Manuel de Rosas.
- Prohibiu a realización de funerais e de acompañamentos ata o cemiterio, aínda que a súa vontade era que o seu corazón descansase en Bos Aires.
| Precedido por:
--- |
Protector do Perú
1821-1822 |
Sucedido por: |
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Commons ten máis contidos multimedia sobre: José de San Martín |
