Lacértidos
Lacértidos Lacertidae Rango fósil: cretáceo temperán – actualidade (136,4 - 0 millóns de anos)[1][2] | |||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Lagarto arnal (Timon lepidus) en Fisterra | |||||||||||||||||||||
Clasificación científica | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Especie tipo | |||||||||||||||||||||
Lacerta agilis Linnaeus, 1758 | |||||||||||||||||||||
Subfamilias, Tribos e X�neros | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Sinonimia | |||||||||||||||||||||
|
A dos lac�rtidos,[3] taxonomicamente Lacertidae, � unha familia de r�ptiles da orde dos escamosos, suborde dos lacertilios e infraorde dos escincomorfos, que comprende especies de pequeno tama�o co�ecidas vulgarmente en galego como lagartas,[4] e outras de maior tama�o como os lagartos,[5][6] que viven en Europa, �frica e Asia.
� unha familia moi diversa con polo menos 300 especies distribu�das en 39 x�neros. O grupo incl�e o x�nero Lacerta, que cont�n algunhas das especies de lagartos m�is com�ns en Europa.
En Galicia p�dense atopar con maior ou menor abundancia dez especies de lac�rtidos, pertencentes aos x�neros Acanthodactylus, Iberolacerta, Lacerta, Podarcis, Psammodromus, Timon e Zootoca.[7]
Taxonom�a
[editar | editar a fonte]Descrici�n
[editar | editar a fonte]A familia foi descrita en 1811 polo zo�logo, especializado en herpetolox�a, e tax�nomo alem�n Nicolaus Michael Oppel.[8][9]
Etimolox�a
[editar | editar a fonte]O nome cient�fico Lacertidae est� formado sobra a base do x�nero tipo, Lacerta coa adici�n do sufixo do lat�n cient�fico -idae, propio dos nomes das familias de animais.
Sin�nimos
[editar | editar a fonte]Ademais do nome actualmente v�lido, a familia co�eceuse tam�n polos sin�nimos (ambos nomes de subfamilias):
- Lacertinae Oppel, 1811
- Gallotiinae Cano, B�ez, L�pez-Jurado & Ortega, 1984
Clasificaci�n
[editar | editar a fonte]A clasificaci�n en subfamilias, tribos e x�neros dada aqu� segue a presentada por Arnold et al., 2007, baseada en an�lises filoxen�ticas.[10]
Familia Lacertidae Oppel, 1811
- Subfamilia Gallotiinae Cano, Baez, L�pez-Jurado & Ortega, 1984 (Galotiinos)
- X�nero Gallotia (8 especies)
- X�nero Psammodromus (6 especies; en Galicia viven P. hispanicus e P. manuelae - ou algirus-)
- Subfamilia Lacertinae Oppel, 1811 (Lacertinos)
- Tribo Eremiadini Shcherbak, 1975 (Eremiadininos)
- X�nero Acanthodactylus (42 especies; en Galicia vive A. erythrurus)
- X�nero Adolfus (6 especies)
- X�nero Australolacerta (1 especie)
- X�nero Congolacerta (2 especies)
- X�nero Eremias (37 especies)
- X�nero Gastropholis (4 especies)
- X�nero Heliobolus (4 especies)
- X�nero Holaspis (2 especies)
- X�nero Ichnotropis (6 especies)
- X�nero Latastia (10 especies)
- X�nero Meroles (8 especies)
- X�nero Mesalina (19 especies)
- X�nero Nucras (11 especies)
- X�nero Ophisops (10 especies)
- X�nero Pedioplanis (13 especies)
- X�nero Philochortus (7 especies)
- X�nero Poromera (1 especie)
- X�nero Pseuderemias (7 especies)
- X�nero Scapteira (1 especie)
- X�nero Tropidosaura (4 especies)
- Tribo Lacertini Oppel, 1811 (Lacertininos)
- X�nero Algyroides (4 especies)
- X�nero Anatololacerta (4 especies)
- X�nero Apathya (2 especies)
- X�nero Archaeolacerta (1 especie)
- X�nero Atlantolacerta (1 especie)
- X�nero Dalmatolacerta (1 especie)
- X�nero Darevskia (34 especies)
- X�nero Dinarolacerta (2 especies)
- X�nero Hellenolacerta (1 especie)
- X�nero Iberolacerta (8 especies; en Galicia vive I. galani)
- X�nero Iranolacerta (2 especies)
- X�nero Lacerta (8 especies; en Galicia viven L. schreiberi e o L. bilineata)
- X�nero Omanosaura (2 especies)
- X�nero Parvilacerta (2 especies)
- X�nero Phoenicolacerta (4 species)
- X�nero Podarcis (23 especies; en Galicia viven P. bocagei, P. hispanica e P. muralis)
- X�nero Scelarcis (1 especie)
- X�nero Takydromus (23 especies)
- X�nero Timon (6 especies; en Galicia vive T. lepidus)
- X�nero Vhembelacerta (1 especie)
- X�nero Zootoca (1 especie, que vive en Galicia, Zootoca vivipara).
- Tribo Eremiadini Shcherbak, 1975 (Eremiadininos)
Filoxenia
[editar | editar a fonte]As relaci�ns filoxen�ticas entre os x�neros dos lac�rtidos m�stranse no seguinte cladograma, segundo Arnold et al., (2007).[10]
Lacertidae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nota: Nesta �rbore p�dese apeciar a proximidade entre os x�neros Lacerta e Timon, o que explica que as especies deste �ltimo estivesen tantos anos inclu�dos no primeiro. (Ver ambos os artigos destes x�neros).
Caracter�sticas
[editar | editar a fonte]Os lac�rtidos son especies de pequeno (lagartas) ou mediano tama�o (lagartos). A maior�a delas miden menos de 9 cm de longo, sen contar a cola, a�nda que o lagarto arnal pasa dos 15 cm, e a especie m�is grande viva, Gallotia stehlini, chega aos 46 cm, e algunhas especies extintas eran a�nda meirandes. Son principalmente insect�voros.[11]
Unha excepci�n � Meroles anchietae, que � unha pequena lagarta que come regularmente sementes, e vive no deserto do Namib (Namibia) e o suroeste de Angola.[12]
Todos son moi similares en forma, con corpos delgados e longas colas, pero te�en patr�ns moi variados de coloraci�n, mesmo entre poboaci�ns da mesma especie. As s�as escamas son grandes na cabeza, que a mi�do ten osteodermos, e son pequenas e granulares no dorso, e rectangulares no ventre. A maior�a das especies son sexualmente dim�rficas, e os machos e femias adoitan ter coloraci�ns diferentes, e as femias son normalmente de menor tama�o que os machos.[11]
A maior�a das especeis son ov�paras, pero tam�n hai casos de ovoviviparismo e viviparismo. Polo menos oito especies que viven no C�ucaso son partenoxen�ticas,[13][14] e tres especies dan � luz as cr�as, como algunhas poboaci�ns da lagarta das bra�as (Zootoca vivipara), especie presente en Galicia.[11][15]
H�bitat
[editar | editar a fonte]As especies europeas e maditerr�neas viven principalmente en bosques e matogueiras.[11]
As especies dos x�neros Eremias e Ophisops substitúenas nos hábitats de praderías e desertos de Asia.[16]
As especies africanas viven xeralmente en zonas rochosas e áreas áridas.[16]
Holaspis é un dos poucos xéneros arborícolas, e unha das súas dúas especies, Holaspis guentheri, é planadora (aínda que non é moi habilidosa), xa que usa a súa longa cola e corpo aplanado como un plano aerodinámico para lanzarse a planar desde as árbores.[16]
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Lacertidae na EOL.
- ↑ Family Lacertidae Arquivado 20 de xullo de 2020 en Wayback Machine. en Fossilworks.
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para lacértidos.
- ↑ lagarta, 1ª acepción, no Dicionario da RAG.
- ↑ lagarto, 1ª acepción, no Dicionario da RAG.
- ↑ Galán Regalado & Fernández Arias 1993, p. 285.
- ↑ Galán Regalado & Fernández Arias 1993, pp. 285-347.
- ↑ Oppel, N. M. 1811.
- ↑ ADB:Oppel, Nikolaus Michael na Allgemeine Deutsche Biographie.
- ↑ 10,0 10,1 E. Nicholas Arnold, Oscar Arribas & Salvador Carranza (2007): Systematics of the Palaearctic and Oriental lizard tribe Lacertini (Squamata: Lacertidae: Lacertinae), with descriptions of eight new genera (Zootaxa 1430: 86). Auckland, New Zealand: Magnolia Press. (Ver en PDF) Arquivado 05 de marzo de 2016 en Wayback Machine..
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Bauer, Aaron M. (1998). Cogger, H. G. & Zweifel, R. G., ed. Encyclopedia of Reptiles and Amphibians. San Diego, California: Academic Press. pp. 163–165. ISBN 0-12-178560-2.
- ↑ Meroles anchietae (Bocage, 1867) en The Reptile Database.
- ↑ Darevskii, I. S. (1967): Rock lizards of the Caucasus: systematics, ecology and phylogenesis of the polymorphic groups of Caucasian rock lizards of the subgenus Archaeolacerta. Leningrado: Nauka [en ruso: tradución en inglés publicada polo Indian National Scientific Documentation Centre, New Delhi, 1978].
- ↑ Tarkhnishvili, D. N. (2012): "Evolutionary History, Habitats, Diversification, and Speciation in Caucasian Rock Lizards". Advances in Zoology Research, Volume 2 (ed. Jenkins, O. P.), Hauppauge (NY): Nova Science Publishers, pp. 79-120.
- ↑ Galán Regalado & Fernández Arias 1993, pp. 306-319.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 Zug, G. R.; Vitt, L. J. & Caldwell, J. P. (2001): Herpetology: An Introductry Biology of Amphibians and Reptiles 2nd. Orlando, Florida: Academic Press. ISBN 0-1278-2622-X.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Commons ten máis contidos multimedia sobre: Lacértidos |
Wikispecies posúe unha páxina sobre: Lacértidos |
Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Cano, J.; M. Baez, L. F. López-Jurado & G. Ortega(1984): "Karyotype and Chromosome Structure in the Lizard, Gallotia galloti in the Canary Islands". Journal of Herpetology 18 (3): 344-346.
- Galán Regalado, Pedro e Fernández Arias, Gustavo (1993): Anfibios e réptiles de Galicia. Vigo: Edicións Xerais de Galicia. ISBN 84-7507-722-6.
- Oppel, N. M. (1811): Die Ordnungen, Familien und Gattungen der Reptilien, als Prodrom einer Naturgeschichte derselben. München: J. Lindauer (Texto completo).
Outros artigos
[editar | editar a fonte]Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- The Reptile Database, Familia Lacertidae en The Reptile Database (en inglés).
- Lacertidae na ADW.
- Lacertidae na EOL.
- Cyber lizard
- Herpetocultura de Lacertidae