Oppidum

Un oppidum (en plural oppida) � un termo xen�rico en lat�n que designa un lugar elevado, un outeiro ou meseta, cuxas defensas naturais se viron reforzadas pola intervenci�n do home. Os oppida establec�anse, xeralmente, para o dominio de terras aptas para o cultivo ou como refuxio fortificado que pod�a ter partes habitables.

Os oppida son co�ecidos grazas �s descrici�ns feitas por Xulio C�sar en De Belo Gallico. Os seus muros son de terra e pedras, reforzados cunhas travesas de madeira unidas perpendicularmente por unhas longas caravillas de ferro (20 a 30 cm). Este tipo de muro caracter�stico dos oppida galos denom�nase murus gallicus.

O nome de oppidum util�zase, xenericamente, para designar lugares de diferente amplitude, que poden ir dende unha ou d�as at� varias centenas de hect�reas: o recinto do oppidum de Manching, pr�ximo a Ingolstadt en Baviera (Alema�a) abarca at� 350 hect�reas. Os lugares co�ecidos con este nome puideron ser utilizados desde principios da primeira Idade de Ferro at� o s�culo I.

Funci�n

No continente e, particularmente, na Galia, alg�ns oppida poden ser considerados como as primeiras formas de "aldeas" ou como centros "proto-urbanos" da Europa b�rbara, dando lugar � denominaci�n de civilizaci�n dos oppida, para designar a realidade socio-econ�mica que predominaba antes da guerra das Galias. As dificultades para co�ecer a s�a funci�n son varias: en primeiro lugar non se co�ecen as infraestruturas de todos os oppida existentes, s� a daqueles que a arqueolox�a nos permite entrever. Por outra banda, a opini�n dos arque�logos tam�n � diverxente en canto � importancia exacta que eses lugares puideron ter durante a civilizaci�n c�ltica e, particularmente, na civilizaci�n gala que precedeu � conquista romana.

Como o demostran os documentos acerca dos lugares de Manching acerca dos oppida que se achan sobre un monte de Luxemburgo (Tielberg), ou en Bibracte (no monte Beuvray de Francia) s�bese que os oppida m�is importantes, repartidos regularmente e en gran n�mero, foron constru�dos, o m�is tarde, a partir do s�culo II antes da era cristi�.

A organizaci�n dalg�ns oppida durante o per�odo final de La T�ne puido aproximarse, en certa medida, ao modelo das cidades arcaicas do mundo cl�sico. Parece que, na s�a orixe, o desenvolvemento particular dalg�n destes lugares puido estar ligado � existencia dun lugar de culto importante (Entremont, no norte de Aix-en-Provence) ou a Alesia dos mandubios.

Tipolox�a

Existen moitas formas de murallas oppida, pero predominan d�as grandes categor�as: os ?espolones pechados? e as murallas ou recintos pechados.

Os espor�ns pechados poden ser de diferentes tipos:

os meandros barrados (ex. Besan�on), ou o meandro dunha costa, dun r�o? pechados por unha presa. Durante a Tena Final, un encoro constru�ase ao redor do oppidum (isto revela unha utilidade puramente simb�lica, a separaci�n poboo/campo, en ning�n caso militar).
as confluencias pechadas, nas que o pobo se sit�a entre as d�as correntes de auga que se unen; o encoro protexe a abertura do oppidum.
os bordos dun cantil, o encoro protexe, da mesma maneira que nas anteriores, a abertura do pobo. Con todo, sempre durante a Tena Final, obs�rvase, as� mesmo, un foso que rodea este tipo de murallas. Estas te�en, a�nda, unha funci�n simb�lica.

Os foxos (por exemplo Mont Beuvray, ou Bibracte, do tempo de Xulio C�sar), non te�en formas diferentes. Unha muralla rodea a aldea, situada sobre un monte ou un outeiro, a construci�n da mesma non ten en conta a topograf�a do terreo (por exemplo Donneberg).

P�dese deducir, por tanto, que os oppida te�en dous grandes tipos de murallas. O que distingue os oppida de La T�ne Final daqueloutros que datan dun ou dous s�culos anteriores � que as murallas son perpendiculares �s curvas do terreo e que aparecen os fosos. O obxectivo non � crear un espazo militar, sen�n un espazo urbano.

V�xase tam�n

Ligaz�ns externas

Oppidum de Iru�a-Veleia en castellano.

(en franc�s)

Les Gaulois en Provence : l'oppidum d'Entremont Arquivado 11 de abril de 2010 en Wayback Machine. p�gina del ministerio de Cultura.
Bibracte, Mont de Beuvray
Oppidum : lista de lugares

Bibliograf�a

Mortimer Wheeler, Hill Forts of Northern France, Londres, 1957.
Patrice Brun, Princes et princesses de la Celtique. Le premier �ge du fer en Europe 850-450 av. J.-C., Ediciones Errance, Par�s, 1987
Stephan Fichtl, Les peuples gaulois. III-I siglos av. J.-C., Ediciones Errance, Par�s, 2000
Stephan Fichtl, La ville celtique. Les Oppida de 150 av. J.-C. � 15 ap. J.-C., Ediciones Errance, Paris, 2000
Dominique Garcia, La Celtique m�diterran�enne. Habitats et soci�t�s en Languedoc et en Provence du VIII a II si�cle avant J-C, Ediciones Errance, Par�s, 2000