Taj Mahal

Taj Mahal

(hi) ताज महल (ur) تاج مَحَل (fa) تاج محل
Tipo	mausoleo tumba atracción turística
Epónimo	Mumtaz Mahal (pt)
Localización
División administrativa	Agra - आगरा, India e Uttar Pradesh, India
27°10′30″N 78°02′31″L
Características
Dimensións	73 () m
Material usado	mármore
Superficie	17 ha
Monumento de Importancia Nacional
Patrimonio da Humanidade
Tipo	Patrimonio cultural  → Asia-Oceanía insular
Data	?, Criterios de Patrimonio da Humanidade: (i)
Identificador	252
Historia
Data de creación ou fundación	1631
Cronoloxía
1631-1653	construción
Actividade
Visitantes anuais	6.532.366 (2018)
Fundador	Shah Jahan
Páxina web	tajmahal.gov.in

O Taj Mahal (en hindi ताज महल, persa تاج محل), situado en Agra, na beira do río Yamuna, no Estado de Uttar Pradesh, India, é un suntuoso mausoleo de mármore branco construído entre 1632 e 1652 polo emperador mogol Shâh Jahân, en memoria da súa esposa Arjumand Bânu Begam, máis coñecida polo nome de Mumtāz Mahal, que falecera o 17 de xuño de 1631, ao dar a luz o seu décimo cuarto fillo, en tanto acompañaba ao seu home en campaña. Tivo unha sepultura inicial no xardín Zainabad en Burhampur.

Así, o Taj Mahal é tamén considerado como unha gran proba de amor, contendo inscricións retiradas do Corán. Ten incrustadas pedras semi-preciosas, tales como o lapislázuli entre outras. A súa cúpula ten fíos de ouro. O edificio está flanqueado por dúas mesquitas e cercado por catro minaretes.

Suponse que o emperador pretendía facer para el unha réplica do Taj Mahal orixinal na outra marxe do río, en mármore negro, pero acabou deposto por un dos seus fillos antes do suposto comezo de tal obra.

Orixe e inspiración

Localización de Agra na India.

O emperador Shah Jahan foi un prolífero mecenas. Baixo a súa tutela construíronse os palacios e xardíns de Shalimar en Lahore, tamén en honra da súa esposa.

Mumtaz Mahal faleceu no parto do décimo cuarto fillo, e o emperador, desolado, iniciou case de seguida a construción do Taj como presente póstumo. Os pormenores do edificio mostran a súa natureza romántica e o conxunto promove unha estética espléndida. Aproveitando unha visita realizada en 1663, o explorador francés François Bernier realizou o seguinte retrato do Taj Mahal e dos motivos do emperador que levaron á súa edificación:

[...] Completarei esta carta cunha descrición dos marabillosos mausoleos que outorgan total superioridade a Agra sobre Delhi. Un destes foi erixido por Jehan-guyre en honra do seu pai Ekbar, e Shah Jahan construíu outro de extraordinaria e celebrada beleza, en memoria da súa esposa Taxe Mehale, de quen se di que o seu esposo estaba tan apaixonado que lle foi fiel toda a súa vida e, despois da súa morte, ficou tan afectado que non tardou en seguila para a morte.

Síntese histórica

Soldados estadounidenses en 1942, en fronte do Taj Mahal, cuxa cúpula se atopa cuberta polo xigantesco estada que a protexería de eventuais ataques das forzas aéreas alemás e xaponesas.

A pouco tempo do termo da obra en 1657, Shah Jahan adoeceu gravemente e o seu fillo Shah Shuja declarouse a el mesmo emperador en Bengala, en canto Murad, co apoio do seu irmán Aurangzeb, facía o mesmo en Gujarat. Cando Shah Jahan, caído doente no seu leito, se rendeu aos ataques dos seus fillos, Aurangzeb permitiulle continuar a vivir exiliado no forte de Agra. A lenda conta que pasou o resto dos seus días observando pola fiestra o Taj Mahal e, despois da súa morte en 1666, Aurangzeb sepultouno no mausoleo lado a lado coa esposa, xerando a única ruptura da perfecta simetría do conxunto.

A finais do século XIX, varios sectores do Taj Mahal estaban moi deteriorados por falta de mantemento e durante a época da rebelión hindú, en 1857, sufriu a desfeita de soldados británicos e oficiais do goberno, que lle arrancaban as pedras embutidas nas paredes e o lapislázuli dos seus muros. En 1908 completouse a restauración ordenada polo vicerrei británico, Lord Curzon, que tamén incluíu o gran candelabro da cámara interior segundo o modelo dun similar que se atopaba nunha mesquita no Cairo. Curzon ordenou a remodelación dos xardíns ao estilo inglés que aínda hoxe se conservan.

Durante o século XX mellorou o coidado co monumento. En 1942 o goberno construíu unha estada xigantesca cubrindo a cúpula, prevendo un ataque aéreo da Luftwaffe e, posteriormente, da forza aérea xaponesa. Esta protección volveu a erguerse durante as guerras indo-paquistanís, de 1965 a 1971. As ameazas máis recentes proveñen da polución ambiental nas ribeiras do río Yamuna e da choiva ácida causada pola refinaría de Mathura. Ambos os problemas son obxecto de varios recursos ante a Corte Suprema de Xustiza da India.

Importante destino turístico, en 1993, foi elixido como Patrimonio Mundial da Humanidade pola UNESCO. Recentemente, algúns sectores sunnitas reclamaron para si a propiedade do edificio, baseándose de que se trata do mausoleo dunha muller desposada por un membro deste culto islámico. O goberno indio rexeitou a reclamación considerándoa mal fundamentada, xa que o Taj Mahal é propiedade de toda a nación india.

Deseño

A estrutura

O complexo arquitectónico do Taj Mahal cobre aproximadamente unha área de 580 x 300 m², compóndose de cinco elementos principais: darwaza (portón), bageecha (xardín) que ten a típica forma de charbagh (xardín mughal dividido en catro partes), masjid (mesquita), mihman khana (casa de hóspedes) e o mausoleo ou Taj Mahal.

O complexo sepulcral foi realizado de modo que fose accesíbel, ben do norte, ben do sur, respectivamente desde o río Yamuna ou desde terra. Esta última entrada estaba formada do portón principal. Superada esa entrada estase na parte inicial do charbagh. No interior do xardín, que mide 300 x 300 m², áchanse canteiros de flores, canles de auga -que reflicten a imaxe do Taj Mahal- e vías arboradas.

Ao final do eixe central do xardín está a tumba. A oeste da tumba está situada a mesquita, construída en arenisca roxa, sendo o edificio que santifica o complexo e o lugar de culto dos peregrinos. Ao leste da tumba sitúase o jawab ("resposta"), edificio utilizado como casa de hóspedes, construído como fábrica xemelga da mesquita, a fin de respectar a simetría arquitectónica.

Elementos formais

Elementos formais do Taj Mahal.

Os elementos formais e decorativos son empregados repetida e consistentemente por todo o complexo, unificando o vocabulario estético. As principais características do mausoleo reflíctense no resto das construción:

1. Finial: remate ornamentado das cúpulas usado nos pagodes asiáticas igualmente.
2. Decoracións de loto: esquemas cuxo motivo é a flor de loto, esculpidos nas cúpulas.
3. Amrud: Cúpula en forma de cebola, típica na arquitectura islámica e que, máis tarde, sería usada en Rusia.
4. Tambor: base cilíndrica da cúpula, que serve de apoio e transición formal sobre o resto do edificio.
5. Guldasta: agulla decorativa fixa no rebordo das balaustradas.
6. Chattri: galería de columnas e cúpula, utilizado principalmente en monumentos de carisma conmemorativo.
7. Zanefas: paneis esculpidos sobre as arcadas.
8. Caligrafía: escritura estilizada de versos do Corán sobre as arcadas principais
9. Arcadas ou portais: tamén denominados pishtaq (palabra persa para os portais).
10. Datos: paneis decorativos sobrepostos ás paredes da fachada frontal do edificio.

Influencias

Planta do conxunto

O Taj Mahal incorpora e amplía as tradicións idílicas do islam, da Persia, da India e da arquitectura mogol antiga.

O deseño xeral do proxecto inspirouse nunha serie de edificios mogois, entre os cales a tumba de Itmad-Ud-Daulah e a Jama Masjid, en Delhi. Baixo o mecenado de Shah Jahan, a arquitectura mogol alcanzou novos niveis de refinamento. Antes do Taj Mahal era habitual edificar con pedra vermella, pero o emperador promoveu o uso de mármore branco con incrustacións de pedras semi-preciosas.

Os artesáns indianos, especialmente escultores e decoradores, percorrían aos países asiáticos durante esta época e o seu traballo era particularmente apreciado polos construtores de mausoleos. A arquitectura palaciana mogol, aplicada noutros edificios indianos (como o palacio Man Sing, en Galore), foi a gran fonte inspiradora dos chattris que se ven no Taj Mahal.

Simetría

O conxunto do Taj Mahal, coa súa fachada principal perpendicular a unha ribeira do Yamuna, foi construído cos seguintes elementos arquitectónicos:

1. Portal de acceso
2. Tumbas secundarias
3. Patios
4. Patio (esplanada) de acceso principal
5. Darwaza ou forte de acceso
6. Jabaz
7. Mesquita
8. Mausoleo
9. Minaretes

No centro, os amplos xardíns divididos en cadrados, organízanse mediante a cruz formada polos canais. A superficie da auga reflicte os edificios, producindo un efecto adicional de simetría.

Os xardíns

O xardín cos camiños xunto ao tanque central

O complexo atópase rodeado dun gran chahar bagh que mede 320 x 300 metros e inclúe canteiros de flores, camiños elevados, avenidas de árbores, fontes, cursos de auga, e piares que reflicten a imaxe dos edificios na auga.

Cada sección do xardín está dividida por camiños en 16 canteiros de flores, cun tanque central de mármore a medio camiño entre a entrada e o mausoleo, que devolve a imaxe reflectida do edificio.

O chahar bagh foi introducido na India por Babur, o primeiro emperador mogol, segundo un deseño inspirado na tradición persa a fin de representar os xardíns do paraíso. Nos textos místicos do islam no período mogol, o paraíso é descrito como un xardín ideal, pleno de abundancia. A auga ten un papel-chave nestas descricións, xa que se refiren a catro ríos que xorden dunha fonte central, constituída por montañas, que dividen o Éden en catro partes segundo os puntos cardeais (norte, sur, leste e oeste).

A maioría destes xardíns mogois son de forma rectangular, cun pavillón central. O Taj Mahal non é usual neste sentido, xa que sitúa o edificio principal, o mausoleo, nun dos extremos. Mais a recente descuberta da existencia do "Mahtab bagh" (Xardín da Lúa) na ribeira oposta do río Yamuna permite unha interpretación distinta, incorporando o vale no deseño global de tal forma que se converta nun dos ríos do paraíso.

O trazado dos xardíns e as características arquitectónicas principais, como as fontes, camiños de mármore e azulexo, e canteiros lineares do mesmo material — similares ao xardín de Shalimar — suxiren que poden ter sido deseñados polo mesmo enxeñeiro, Alí Mardan.

As descricións máis antigas do xardín mencionan a súa profunda vexetación, con abundancia de rosas, narcisos e árbores froiteiras. Coa declinación do imperio mogol tamén decreceu o mantemento, e cando os británicos asumen o control do Taj Mahal, introducen modificacións paisaxísticas para reflectir mellor o estilo dos xardíns de Londres.

Porén, os visitantes poderán admirarse ao ver os xardineiros cortar o céspede cunha máquina poxada por bois.

Panorama de 360º dos xardíns Char bagh

Edificios secundarios

Darwaza de acceso ao Taj Mahal.

O complexo está limitado por tres lados por un muro en pedra vermella. Despois dos muros, existen varios mausoleos secundarios, incluíndo os das demais viúvas de Shah Jahan e do servente favorito de Mumtaz. Estes edificios, construídos principalmente con pedra vermella, son típicos dos edificios funerarios mogois da �poca.

Do lado interior os muros compl�tanse cunha columnata coroada por varios arcos, caracter�stica com�n nos templos hind�s, incorporada nas mesquitas mogois. A distancias fixas incl�ense os chattris e outras pequenas construci�ns que puideran ter sido utilizadas como miradoiros, inclu�ndo a que actualmente se chama �Casa da M�sica�, utilizada como museo.

Interior do jawab usado posibelmente como hospedar�a

A entrada principal, a "darwaza", � un edificio monumental constru�do tam�n en pedra vermella. O estilo recorda a arquitectura mogol e os primeiros emperadores. As s�as arcadas repiten as formas do mausoleo, e incorporan a mesma caligraf�a decorativa. Se utilizan decoraci�ns florais en baixo-relevo e incrustaci�ns. As paredes e os teitos abovedados presentan elaborados dese�os xeom�tricos, similares aos que existen noutros edificios do complexo. Orixinalmente a entrada fech�base con d�as grandes portas de prata, que se desmontaron e fundidas polos jats en 1764.

O masjid, a mesquita.

No extremo do complexo �rguense dous grandes edificios laterais ao mausoleo, paralelos aos muros leste e oeste. Ambos son fieis ao reflexo un do outro. O edificio occidental � unha mesquita e o seu oposto � o , cuxo sentido orixinal era balancear a composici�n arquitect�nica e crese que se usou como hospedar�a. As diferenzas consisten en que o jawab non ten minarete e os seus pisos presentan dese�os xeom�tricos, en canto os da mesquita est�n decorados cun dese�o en m�rmore negro que marca a posici�n das tapizar�as para a oraci�n de 569 fieis.

O proxecto b�sico da mesquita � similar a outras construci�ns mandadas edificar por Shah Jahan, especialmente o seu Jama Masjid, en Delhi, que consiste nunha gran sala rematada por tres c�pulas. As mesquitas mogois desta �poca dividen o santuario en tres �reas distintas: un sector principal con d�as alas.

O mausoleo

O Iwan principal do mausoleo

O foco visual do Taj Mahal, a�nda que non se localice no centro do conxunto, � o mausoleo de m�rmore branco. Como a maior�a dos edificios funerarios mogois, os elementos b�sicos son de orixe persa. Un edificio sim�trico cun iwan e coroado por unha gran c�pula.

A tumba descansa sobre un pedestal cadrado. O edificio consiste nunha gran superficie dividida en m�ltiplas salas, das cales a central alberga o cenotafio de Shah Jahan e Muntaz. Na realidade, as tumbas reais at�panse nun nivel inferior.

A base � esencialmente un cubo con v�rtices cortados, de 55 metros de lado. Sobre cada lado, unha grande pishtaq ou arcada rodea o iwan, cun nivel superior similar de balc�ns. Estes arcos principais el�vanse ata ao teito da base, xerando unha fachada integrada.

A cada lado da arcada principal, hai arcadas menores enriba e embaixo. Este motivo rep�tese nas esquinas. O proxecto � completamente uniforme e consistente nos catro lados da base. En cada esquina do pedestal base, complementa o conxunto un minarete.

A c�pula de m�rmore branco sobre o mausoleo � visibelmente o m�is espectacular elemento do conxunto. A s�a altura � case igual � da base, en torno de 35 metros, dimensi�n que se acent�a por estar apoiada nun tambor circular de sete metros de altura.

A c�pula ten unha forma de cebola. Os �rabes chaman a esta tipolox�a da c�pula amrud, ou sexa, con forma de maz�. O terzo superior da c�pula est� decorado cun anel de flores de loto en relevo, e no remate unha agulla ou finial dourada combina tradici�ns isl�micas e hind�s. Esta agulla termina nunha l�a crecente, motivo t�pico isl�mico, cos seus extremos apuntando para o ceo. Pola s�a colocaci�n sobre a agulla, o cumio desta e os extremos da l�a combinados forman unha figura semellante a un tridente, exacerbo do s�mbolo tradicional hind� para a divindade de Shiva. O corpo final cont�n, ademais, unha serie de formas bulbosas.

Base, c�pula e minarete

A figura central mostra un forte parecido co kalash ou kumbh, o barco sagrado da tradici�n hind�. A forma da c�pula � enfatizada tam�n polos catro chattris en cada esquina. As c�pulas destes replican a forma da central. As s�as bases decoradas con columnas abren a trav�s do teito do mausoleo un espazo para a entrada de luz natural no interior do espazo pechado. Os chattris tam�n est�n rematados por finiais.

Nas paredes laterais, as estilizadas espirais decoradas en relevo axudan a aumentar a sensaci�n de altura do edificio, e rep�tense os motivos de loto ao longo desta e das restantes, as� como en todos os chattris.

En cada esquina do pedestal el�vase un minarete: catro grandes torres de m�is de 40 m. de altura que novamente mostran a atracci�n de Taj polo dese�o sim�trico e repetitivo, criando en parte varios padr�ns. As torres est�n dese�adas como minaretes funcionais, elemento tradicional das mesquitas onde o almuac�n chama os fieis isl�micos � oraci�n. Cada minarete est� dividido en tres partes iguais por dous balc�ns que o rodean con aneis. No cumio da torre, un terrazo cuberto por un chattri repite o dese�o do mausoleo.

Estes chattris te�en todos os mesmos detalles de acabamento: o dese�o de flor de loto e o finial dourado sobre a c�pula. Cada minarete foi constru�do levemente inclinado para f�ra do conxunto. Desta maneira, en caso de ca�da, algo non tan improb�bel nese tempo para construci�ns de semellante altura, o material ir�a caer lonxe do templo.

Decoraci�n

Exterior

Practicamente toda a superficie do complexo ornamentouse e at�pase entre as m�is belas decoraci�ns exteriores mogois de calquera �poca. Tam�n neste aspecto, os motivos rep�tense en todos os edificios e elementos. Os elementos decorativos pertencen basicamente a tres categor�as, recordando que a relixi�n isl�mica prohibe a representaci�n da figura humana:

• Caligraf�a
• Elementos xeom�tricos abstractos
• Motivos vexetais

Estas decoraci�ns efectu�ronse con tres t�cnicas diferentes:

• Pintura ou estuque aplicado sobre as paredes
• Incrustaci�n de pedras
• Esculturas

Caligraf�a

Caligraf�a sobre o gran portal de acceso ao mausoleo.

As pasaxes do Cor�n util�zanse en todo o complexo como elementos decorativos. Os textos creados polo cal�grafo persa da corte mogol Amanat Khan son tan detallados e fantasiosos, que se tornan case ilex�beis. A sinatura do cal�grafo xorde en varios paneis.

A letras est�n incrustadas con cuarzo opaco sobre os paneis de m�rmore branco. Alg�ns dos traballos son extremadamente detallados e delicados, especialmente os que se atopan no m�rmore dos cenotafios da tumba. Os paneis superiores est�n escritos con caligraf�a proporcionada para compensar a distorsi�n visual ao observalos desde baixo.

Estudos recentes suxeren que foi tam�n Amanat Khan quen seleccionou as pasaxes do Cor�n. Os textos tratan en xeral temas de xustizas, de inferno para os incr�dulos e de promesa de para�so para os fieis. Entre as principais pasaxes, incl�ense as seguintes suras: 91 (o sol) , 112 (pureza da fe) , 89 (descanso diario) , 93 (luz da ma��), 95 (as figueiras), 94 (a abertura), 36 (Ya Sin) , 81 (a escuridade), 84 (a ferida), 98 (a evidencia), 67 (o dominio) , 48 (a vitoria), 77 (os enviados) e 39 (os grupos).

Decoraci�n xeom�trica: �espi�a de peixe�.

Decoraci�n xeom�trica abstracta

As formas de arte abstractas util�zanse especialmente no pedestal do mausoleo, nos minaretes, na mesquita de no jawab, e tam�n en superficies menores do templo. As c�pulas e b�vedas dos edificios de pedra est�n traballadas con trazar�a. para crear elaboradas formas xeom�tricas.

Nas zonas de transici�n o espazo entre elementos veci�os �nchese con trazar�a, formando padr�ns en V. Nos edificios de pedra vermella usase unha trazar�a branca e sobre o m�rmore branco util�zase como elemento contrastante unha trazar�a escura ou mesmo negra.

O chan est� cuberto por mosaicos de cores e formas distintas combinados en padr�ns xeom�tricos diferentes.

A t�cnica da incrustaci�n sobre as placas de m�rmore presenta tal perfecci�n que as xuntas entre as pedras e xemas incrustadas s� se distinguen cunha lente de aumento, unha lupa. Unha flor, de s� sete cent�metros cadrados, ten 60 incrustaci�ns ou marquetar�as diferentes, que ofrecen ao teito unha superficie irregular.

Motivos vexetais

Motivos vexetais: detalle do panel xunto a un arco.

As paredes baixas do templo funerario mostran frisos de m�rmore con baixorrelevos de flores e vexetais que foron pu�dos para resaltar o extremo requinte do traballo. Os frisos e as arcadas decor�ronse con incrustaci�ns de pedras semi-preciosas formando dese�os moi estilizados de flores, froitos e outros vexetais. As pedras incrustadas son m�rmore amarelo, xade, cuarzo pu�do e outras xemas menores.

Interior

A sala central do Taj Mahal presenta unha decoraci�n que vai para al�n das t�cnicas tradicionais, e aparenta con formas m�is elevadas da arte manual, como a ourivar�a e a xoiar�a. Aqu� o material usado para as incrustaci�ns xa non � m�rmore ou xade, sen�n xemas preciosas e semi-preciosas. Cada elemento decorativo do exterior foi redefinido mediante xoias. A sala principal conten tam�n os cenotafios de Mumtaz e Shah Jahan, obras-primas de artesanado, sen precedentes na �poca.

A forma da sala � octogonal e a�nda que o dese�o permita ingresar por calquera dos lados, s� a porta sur, en direcci�n aos xard�ns usase habitualmente. As paredes interiores te�en aproximadamente 25 metros de altura, sobre as cales se constru�u unha falsa c�pula interior decorada con motivos solares. Oito arcos definen o espazo a nivel do solo. Similar ao que se sucede no exterior, a cada medio arco sobreponse un segundo a media altura na parede. Os catro arcos centrais superiores forman balc�ns con miradoiros para o exterior. Cada fiestra deste balc�ns leva un intricado traballo de m�rmore, o o jali. Al�n da luz proveniente dos balc�ns, a iluminaci�n complem�ntase coa que ingresa a trav�s dos chattris en cada esquina da c�pula exterior.

Cada unha das paredes da sala foi detalladamente decorada con frisos en baixorrelevo, intricadas incrustaci�ns de pedrar�a e refinados paneis de caligraf�a, reflectindo inclusivamente o nivel minimalista do complexo. Con estes elementos, cr�ase unha especie de ligaz�n ou fusi�n sim�trica do espazo interior e exterior, nunha li�a decorativa que permite que contacten directamente os dous espazos do complexo funerario.

A tradici�n musulm� prohibe a decoraci�n elaborada das campas, polo que os corpos de Mumtaz e Shah Jahan descansan nunha c�mara relativamente simple debaixo da sala principal do Taj Mahal. Est�n sepultados segundo un eixo norte-sur, cos rostros para a dereita, en direcci�n a Meca.

Os cenotafios, as campas baleiras.

Todo o Taj Mahal se centra en redor dos cenotafios que duplican en forma exacta a posici�n das d�as campas e son copia id�ntica das pedras do sepulcro inferior.

O cenotafio de Mumtaz �rguese no centro exacto da sala principal, sobre unha base rectangular de m�rmore de aproximadamente 1,50 x 2,50 metros. Hai unha pequena urna tam�n de m�rmore. Tanto a base como a urna est�n incrustadas cun requintado traballo de xemas. As inscrici�ns te�en a funci�n de identificar Mumtaz e protexela, en xeito de oraci�n. Na tampa da urna sobresae un placa, que se asemella a un cadro de escola.

O cenotafio de Shah Jahan est� xunto ao de Mumtaz, formando a �nica disposici�n asim�trica de todo o complexo. � maior que o da s�a esposa, mais cont�n os mesmos elementos: unha grande urna con base alta, tam�n decorada con marabillosa precisi�n mediante incrustaci�ns e caligraf�a identificadora. Sobre a tampa da urna existe unha escultura dunha pequena caixa de plumas de escribir .

Placas do cenotafio, en m�rmore tallado e con incrustaci�ns de pedras preciosas.

Proceso construtivo

A construci�n do Taj Mahal comezou co alicerce do mausoleo. Escavouse e formouse, cos cascallos, unha superficie de aproximadamente 12.000 m� para reducir o risco de infiltraci�ns do r�o. Toda a �rea foi erguida a unha altura de case 15 metros sobre o nivel da ribeira. O Taj Mahal ten unha altura aproximada de 60 metros e a c�pula principal mide 20 metros de di�metro e 25 de altura.

Na zona do mausoleo cav�ronse pozos ata atopar auga e preench�ronse con pedra formando as bases da fundaci�n. Deixouse un pozo aberto en torno do edificio para monitorizar as mudanzas do nivel da auga subterr�nea.

En vez da utilizaci�n de estadas de bamb�, com�ns na �poca, os traballadores constru�ron colosais estadas de ladrillo por f�ra e por dentro das paredes do mausoleo. Estas estadas eran tan grandes, que se estima en anos o tempo que levou desmantelalos. De acordo coa lenda, Shah Jahan decretou que calquera un poder�a levar os ladrillos e, en consecuencia, moitos foron levados, pola noite, polos campesi�os lugares.

Para transportar o m�rmore e outros materiais desde Agra ata ao lugar da edificaci�n, constru�use unha rampla de terra de 15 km de lonxitude. De acordo cos rexistros da �poca, para o transporte dos grandes bloques utiliz�ronse carretas especialmente constru�das, tiradas por carros de vinte ou trinta bois.

Para colocar os bloques en posici�n foi necesario un elaborado sistema de roldanas montadas sobre postes e vigas de madeira, e a forza de xuntas de bois e mulas.

A secuencia construtiva foi:

1. A base ou pedestal;
2. O mausoleo coa s�a c�pula;
3. Os catro minaretes;
4. A mesquita e o jawab;
5. O forte de acceso;

O pedestal e o mausoleo consumiron doce anos de construci�n. As restantes partes do complexo levaron m�is dez anos. Como o conxunto foi constru�do por etapas, os historiadores da �poca informan de diferentes datas de �remate�, a causa posibelmente de opini�ns diverxentes sobre a definici�n da palabra �remate�. Por exemplo, o mausoleo en si completouse en 1643, mais o traballo continuou no resto do complexo.

Infraestrutura hidr�ulica

A auga para o Taj Mahal provi�a dunha complexa infraestrutura que inclu�a series de purs, movidos por animais, que levaban a auga a grandes cisternas, onde, mediante mecanismos similares, se elevaba a un gran tanque de distribuci�n erguido sobre a planta baixa do mausoleo.

Do tanque principal de distribuci�n, a auga pasaba por tres tanques subsidiarios, desde os cales se conduc�a a todo o complexo. A unha profundidade de 1,50 metros, corre a conduci�n de barro que completa o sistema de rega dos xard�ns. Outros canos de cobre alimentan as fontes na canle norte-sur, e escavaron canles secundarias para regar o resto do xard�n. As fontes non se conectaron de forma directa cos tubos de alimentaci�n, sen�n un tanque intermedio de cobre debaixo de cada sa�da, co fin de igualar a presi�n en todas.

Os purs non se conservaron, mais si o resto das instalaci�ns.

Artes�ns e construtores

Interior da c�pula, mostrando o traballo xeom�trico en pedra.

O Taj Mahal non se proxectou por unha s� persoa. Os nomes dos construtores das diversas especialidades que participaron na obra chegou aos o nosos d�as a trav�s de diversas fontes.

Dos disc�pulos do grande arquitecto otom�n Koca Mimar Sinan Agha, Ustad Isa e Isa Muhammad Effendi, tiveron un papel chave no dese�o do complexo. Alg�ns textos en lingua persa mencionan Puru de Benarus como arquitecto supervisor.

A c�pula principal dese�ouse por Isma�l Khan do Imperio Otom�n, considerado o primeiro arquitecto e construtor de c�pulas daquela �poca. Khazim Khan, un nativo de Lahore, moldou o finial de ouro macizo que coroa a c�pula principal. Chiranjilal, un artes�n de Delhi, foi o escultor xefe e respons�bel dos mosaicos. Amanat Khan de Shiraz, Persia), foi o respons�bel da caligraf�a Muhammad Hanif foi o capataz de masonar�a (arte de traballar a pedra). Mir Abdul Karim e Mukkarimat Khan de Shiraz, Persia, supervisaron as finanzas e a xesti�n da produci�n diaria.

O grupo de artistas inclu�ndo escultores de Bucara, cal�grafos da Siria e Persia, mestres en incrustaci�n do sur da India, cortadores de pedra de Baluchist�n, un especialista en constru�r torres, outro que gravaba flores sobre os m�rmores, completando un total de 37 artes�ns principais. Este equipo directriz estivo acompa�ado por unha forza laboral que se estima superior a 20.000 traballadores recrutados en todo o norte da India.

Os cronistas europeos, especialmente durante o primeiro per�odo do Raj brit�nico, suxeriron que alg�ns dos traballos do Taj Mahal foran obra de artes�ns europeos. A maior�a destas suposici�ns eran puramente especulativas, mais unha referencia de 1640, segundo a carta dun frade espa�ol que visitou Agra, menciona que Ger�nimo Veroneo, un aventureiro italiano na corte de Shah Jahan, foi o respons�bel principal do dese�o. Non hai proba para probar esta afirmaci�n, nin se citou ning�n Veroneo nos documentos relativos � obra que a�nda se conservan. E.B. Havell, o principal investigador brit�nico de arte india no �ltimo Raj descartou esta teor�a por non se atopar evidencia algunha e por resultar inconsistente cos m�todos empregados polos dese�istas.

Materiais

O principal material empregado para a construci�n � o m�rmore branco tra�do en carros puxados por bois, b�falos, elefantes e camelos desde as pedreiras de Makrana, no Raxast�n, situadas a m�is de 300 km de distancia.

O segundo material m�is utilizado � a pedra are�sca rochosa, empregada na construci�n da maior�a dos palacios e fortes musulm�ns anteriores � era de Shah Jahan. Este material utilizouse en combinaci�n co m�rmore negro, nas murallas, no acceso principal, na mesquita e no jawab.

O Taj Mahal incl�e, ademais, outros materiais tra�dos de toda a Asia. M�is 1.000 elefantes transportaron materiais de construci�n dos conf�ns do continente. O xaspe importouse do Punjab, e o cristal e o xade, da China.

Do T�bet troux�ronse turquesas e do Afganist�n o lapisl�zuli, en canto os zafiros, provi�an de Ceil�n e os cuarzos da Pen�nsula ar�bica. No total utiliz�ronse 28 tipos de xemas e pedras semi-preciosas para facer as incrustaci�ns no m�rmore.

Custo

O custo total da construci�n do Taj Mahal est�mase en 50 mill�ns de rupias. Naquel tempo, un gramo de ouro val�a aproximadamente 1,40 rupias, de modo que segundo a valoraci�n actual, a suma equivaler�a a m�is de cincocentos mill�ns de d�lares estadounidenses.

Lendas e hip�teses

Orixe do nome

Taj Mahal significa "Coroa de Mahal".

A palabra "Taj" prov�n do persa, linguaxe da corte mogol, e significa "Coroa", en canto que "Mahal" � unha variante curta de Mumtaz Mahal, o nome formal na corte de Arjumand Banu Begun, cuxo significado � "Primeira dama do palacio". Taj Mahal, ent�n, ref�rese � "coroa de Mahal", a amada esposa de Shah Jahan. Xa en 1663 o viaxante franc�s Fran�ois Bernier mencionou o edificio como "Tage Mehale".

O Taj Negro

Unha vella tradici�n popular afirma que se previu constru�r un mausoleo id�ntico na marxe oposta do r�o Yamuna, substitu�ndo o m�rmore branco por negro. A lenda suxire que Shah Jahan foi destronado polo seu fillo Aurangzeb antes de ser edificada a versi�n negra, e que os restos de m�rmore negro que poden atopar ao cruzar o r�o son as bases inacabadas do segundo mausoleo.

Estudos recentes desmenten parcialmente esta hip�tese e proxectan novas luces sobre o dese�o do Taj Mahal. Todos os restantes grandes t�mulos mogois situ�banse en xard�ns formando unha cruz, co mausoleo no centro. O Taj Mahal, polo contrario, est� disposto en forma dun gran "T" co mausoleo nun extremo. O rastro das ru�nas na marxe oposta do r�o estende o dese�o ata formar un esquema de cruz, en que o propio r�o se converter�a en canal central dun gran chahar bagh. A cor negra parece ser produto da acci�n do tempo sobre os m�rmores brancos orixinalmente abandonados no lugar. Os arque�logos chamaron a este segundo e nunca constru�do Taj como "Mahtab Bagh", ou sexa, "Xard�n de Luz da L�a".

O t�mulo asim�trico de Shah Jahan

De notar que o cenotafio de Shah Jahan est� desprazado do centro, como se colocou na s�a morte.

Aurangzeb situou o t�mulo e o cenotafio de Shah Jahan no Taj Mahal en vez de lle constru�r un mausoleo propio como era caracter�stico para os emperadores. Esta ruptura da simetr�a � atribu�da por unha lenda complementar do Taj Negro � malicia ou � indiferenza de Aurangzeb. Os av�s deste �ltimo foran xa sepultados nun mausoleo con configuraci�n asim�trica semellante.

O fillo de Shah Jahan era un home piadoso, e o islam evita todo o tipo de ostentaci�n, especialmente no aspecto funerario. As�, no canto de utilizar un ata�de, era normal usar simplemente un sudario para sepultar os mortos.

Os libros isl�micos describen a sepultura en ata�des como "un gasto in�til, que poder�a ser mellor utilizado para alimentar o famento ou axudar o necesitado". Segundo a visi�n de Aurangzeb, constru�r un mausoleo novo para Shah Jahan ser�a un desperdicio. Por iso sepultou o seu pai xunto a Mumtaz Mahal sen m�is complicaci�ns.

Mutilaci�n dos traballadores

Un sen fin de historias describen, moitas veces con detalles horripilantes, a morte, desmembramento e mutilaci�n que Shah Jahan ter�a inflixido a varios artes�ns relacionados coa construci�n do mausoleo. Talvez a historia m�is repetida � a de que como o emperador tivo � s�a disposici�n os mellores arquitectos e decoradores, despois de completar o seu traballo fac�aos cegar e cortar as mans para que non puidesen volver a constru�r un monumento que igualase a superioridade do Taj Mahal. Ningunha referencia respect�bel permite asegurar estas hip�teses, na cal alg�ns cren, por outro lado, que foi unha pr�ctica bastante com�n en relaci�n a alg�ns grandes monumentos da Antig�idade.

Elementos desaparecidos

Abundan as lendas en relaci�n a moitos elementos roubados pertencentes ao Taj Mahal. Alg�ns deterior�ronse co tempo, mais moitos dos supostos elementos en falta son s� lendas.

Entre as falsas perdas m�is difundidas, dest�canse:

• As follas de ouro, que supostamente cubr�an toda a parte da c�pula principal.
• A Varanda dourada, que ter�a rodeado os cenotafios, posibelmente por confusi�n cos l�mites provisorios colocados e logo substitu�dos ao terminar as cantar�as de m�rmore.
• Os diamantes, supostamente incrustados nos cenotafios.
• O tecido de perlas, que segundo alg�ns cubr�a o cenotafio de Mumtaz.

Outros elementos perd�ronse ao longo do tempo, entre eles:

• Os port�ns de prata do forte de acceso.
• As follas douradas que cubr�an as xuntas met�licas das cantar�as de m�rmore en torno dos cenotafios.
• Numerosas tapizar�as que cubr�an os interiores do mausoleo.
• As l�mpadas esmaltadas do interior.

Plano brit�nico para demoler o Taj Mahal

Unha historia frecuentemente repetida narra que Lord William Bentinck (gobernador da India na d�cada de 1830) pensou en demoler o Taj Mahal e vender o m�rmore. Nalgunhas versi�ns do mito, a demolici�n estivo a piques de ocorrer, mais non comezou porque Bentinck foi incapaz de crear un proxecto vi�bel desde un punto de vista financeiro. Non hai probas da �poca sobre tal plano, que pode ter sido difundido no final do s�culo XIX cando Bentinck era criticado polo seu insistente utilitarismo e Lord Curzon enfatizaba a neglixencia en que incorrer�an os anteriores respons�beis do monumento, present�ndose a si mesmo como un salvador do patrimonio indio.

De acordo con John Roselli, bi�grafo de Bentinck, a historia creouse a partir doutros acontecementos, de tipo diferente: a venda de m�rmore proveniente do forte de Agra e a dun famoso a�nda que obsoleto can�n, en ambos casos con fins de beneficencia.

O templo de Shiva

O presidente do instituto revisionista indio, P.N. Oak, ten afirmado repetidamente que o Taj Mahal foi na realidade un templo hind� dedicado a Shiva, usurpado e remodelado por Shah Jahan. Segundo el, o nome orixinal do templo era "Tejo Mahalaya", que logo pasou a "Taj Mahal" mediante corrupci�n fon�tica.

Oak asegura tam�n que os t�mulos de Humayun, Akbar e Itimiad-u-Dallah, tal como a cidade do Vaticano en Roma, a Kaaba en Meca, Stonehenge, e "todos os edificios hist�ricos" na India, foron templos ou palacios hind�s.

O Taj s� unha mostra t�pica de como todos os edificios hist�ricos de orixe hind� desde Caxemira ao Cabo Comor�n, te�en sido atribu�dos a este ou aquel goberno musulm�n.

En breve asegurou que o Taj "non era" un templo de Shiva, mais que poder�a ter sido o palacio dun rei do Rajput. De calquera modo manti�a a s�a acusaci�n de que o monumento era de orixe india, roubado por Shah Jahan e adaptado como t�mulo. Oak aseguraba que Mumtaz non estaba sepultada al�. Dixo tam�n que os numerosos testemu�os da �poca relativos � construci�n do Taj Mahal, inclu�ndo os voluminosos rexistros financeiros de Shah Jahan e das s�as directivas sobre a obra eran fraudes elaboradas para ocultar a orixe hind�.

Estas provocantes acusaci�ns fixeron que Oak fose co�ecido. Chegaron a iniciarse demandas xudiciais para conseguir a abertura dos cenotafios e a demolici�n por parte da albear�a do primeiro piso, xa que neses "falsos t�mulos" e en "salas seladas" se ocultar�an varios elementos correspondentes ao Shivalingam ou outro monumento.

As acusaci�ns de Oak non son aceptados polos especialistas, mais estes mitos te�en sido igualmente utilizados por varios activistas do nacionalismo hind�.

No 2000 a Supremo Tribunal de Xustiza rexeitou as petici�ns de Oak relativas � declaraci�n de orixe hind� do Taj Mahal, e condenouno a pagar os custos xudiciais . De acordo con Oak, o rexeitamento polo goberno indio da s�a petici�n � parte dunha conspiraci�n contra o hindu�smo.

Cinco anos despois, o tribunal de Allahabad rexeitou unha petici�n similar, neste caso interposta por Amar Nath Misrah, un pregador que asegura que o Taj Mahal foi constru�do polo rei hind� Parmar Dev en 1196.

Visi�ns do Taj Mahal

Vista do Taj Mahal a partir do forte de Agra.

Ao longo dos s�culos o Taj Mahal inspirou a prosa de viaxantes, escritores, e outras personalidades de todo o mundo, colocando en relevo a gran carga emocional que representa o monumento:

A pesar dos seus adornos severos, puramente xeom�tricos, o Taj Mahal flut�a. Na c�pula, a inmensa c�pula, hai algo levemente excesivo, algo que todo o mundo sente, algo doloroso. Documenta a mesma irrealidade. Porque a cor branca non � real, non pesa, non � s�lida. Falso abaixo do Sol, falso na claridade da Lua, especie de pez prateado constru�do polo home cunha tenrura nerviosa.

Henri Michaux

O Taj Mahal parece a encarnaci�n de todas as cousas puras, de todas as cousas sagradas e de todas as cousas infelices. Este � o misterio de edificio.

Rudyard Kipling

Unha l�grima no limiar dos tempos.

Rabindranath Tagore

Presente e futuro

• Desde 1985 t��ense notado inestabilidades na estrutura do mausoleo, inclu�ndo a inclinaci�n progresiva dos altos minaretes. As principais causas parecen ser a progresiva seca do leito do r�o Yamuna, modificando o teor de humidade do solo, e a s�a capacidade portadora.
• O edificio presenta unha gran fraxilidade �s emanaci�ns industriais moito contaminantes para a atmosfera. Ordes xudiciais determinaron o fin da circulaci�n de veh�culos motorizados en redor do complexo.
• As autoridades de Agra permiten novamente a visita en noites de luar, paseo tradicional polo monumento, que foron prohibidas desde 1984 por receo de atentados da rebeli�n Sikh daquela �poca. O m�rmore branco presenta caracter�sticas de fluorescencia baixo a luz da L�a.
• O Taj Mahal foi nomeado o 7 de xullo de 2007 como parte das Novas sete marabillas do mundo. Incont�beis turistas te�en visitado o lugar - m�is de tres mill�ns en 2004.
• Tendo en conta que o complexo incl�e unha mesquita, o acceso os venres perm�tese soamente a fieis musulm�ns.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• O Taj Mahal na lista da UNESCO (en inglés) (en francés)
• Cronoloxía de eventos relacionados co Taj Mahal segundo fontes do séc. XVII (en inglés)
• Historia do Taj Mahal (en inglés)
• O mito do Taj Negro (en inglés)
• Fondation Berger Sitío en francés con fotos do conxunto
• Un arquitecto en busca das lendas do Taj por Marvin H. Mills (en inglés)
• Fotos do Taj Mahal
• Taj Mahal en 3D Arquivado 02 de febreiro de 2008 en Wayback Machine. no Google Earth
• Fotos do Taj Mahal