Redondela
Localización | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Estado | España | ||||
Comunidade autónoma | Galicia | ||||
Provincia | Provincia de Pontevedra | ||||
Capital | Redondela | ||||
Poboación | |||||
Poboación | 28.937 (2023) (557,55 hab./km²) | ||||
Xeografía | |||||
Parte de | |||||
Superficie | 51,9 km² | ||||
Bañado por | Océano Atlántico | ||||
Altitude | 17 m | ||||
Comparte fronteira con | |||||
Santo padrón | Santiago o Maior | ||||
Organización política | |||||
• Alcaldesa | Digna Rivas G�mez | ||||
Elecci�ns municipais en Redondela | |||||
Identificador descritivo | |||||
C�digo postal | 36800 | ||||
Fuso horario | |||||
C�digo INE | 36045 | ||||
P�xina web | redondela.gal |
Redondela[1] � un concello da provincia de Pontevedra, pertencente � comarca de Vigo. O seu xentilicio � redondel�n.[2] Ten unha superficie de 52,1 km� e, segundo o IGE, a 1 de xaneiro de 2021 ti�a 29.192 habitantes, dos cales 14.150 eran var�ns e 15.042 eran mulleres, resultando unha densidade de poboaci�n de 560,31 hab./km�. � o cuarto concello m�is poboado da provincia, por detr�s de Vigo, Pontevedra e Vilagarc�a de Arousa, e est� situado entre as d�as primeiras, a 13 km de Vigo e a 20 km de Pontevedra.
Xeograf�a
[editar | editar a fonte]Situaci�n
[editar | editar a fonte]O concello (con titularidade de Vila) est� emprazado no suroeste de Galicia, na marxe sur da R�a de Vigo, xusto diante da enseada de San Sim�n, onde se atopa o arquip�lago hom�nimo e desemboca o r�o Alvedosa, ao que se xunta o Maceiras no centro da vila e o Pexegueiro case na s�a desembocadura.
Noroeste: R�a de Vigo | Norte: Soutomaior | Nordeste: Soutomaior |
Oeste: R�a de Vigo | Leste: Pazos de Borb�n | |
Suroeste: Vigo | Sur: Mos | Sueste: Pazos de Borb�n |
A s�a superficie � de 52,1 km�, e limita polo norte con Soutomaior, polo leste con Pazos de Borb�n, polo sur con Mos e con Vigo e polo oeste coa r�a de Vigo, estando dividido en 47 entidades ou n�cleos de poboaci�n agrupados en trece parroquias, d�as delas conformando o centro administrativo. A parroquia de Chapela �, xunto coas anteriormente mencionadas, a �nica de car�cter urbano. O resto das parroquias son marcadamente rurais, a�nda que o crecemento do centro urbano est� a converter estas parroquias en mixtas ou rururbanas. Estas parroquias son Cabeiro, Cedeira, Cesantes, Cabeiro, Negros, Quintela, Reboreda, Saxamonde, Trasma��, Ventosela, Vilar de Infesta e O Viso.
Morfolox�a urbana
[editar | editar a fonte]A orixe da vila ten lugar sobre dous n�cleos de poboaci�n diferenciados. Un primeiro n�cleo, o de Vilavella, nacer�a situado onde actualmente se atopa o convento hom�nimo. As�, aproveitando as boas condici�ns agrarias que ofertaba a confluencia dos r�os Alvedosa e Maceiras, as� como a localizaci�n do n�cleo no cruzamento da antiga estrada romana que �a de Tui a Pontevedra, e o cami�o a Baiona; nacer�a o n�cleo da Redondela Vella. S�culos m�is tarde, arredor do s�culo XIII, xurdir�a un segundo n�cleo de poboaci�n co�ecido como Redondela Nova ou Vilanova arredor da marisma, como pobo maioritariamente pesqueiro, e proba deste feito � a localizaci�n neste n�cleo da Praza de Abastos, o esteiro de Redondela, a confrar�a de pescadores e mesmo o porto.[3]
Historicamente e at� a creaci�n do Partido Xudicial, Redondela Vella ou Vilavella pertenc�a ao bispado de Tui, mentres que o resto das parroquias, xunto con Redondela Nova, pertenc�an ao Arcebispado de Santiago de Compostela.[3]
Cornide Saavedra, na s�a Descripci�n circunstanciada de la costa de Galicia, definiu Redondela en 1764 coma:[4]
"A d�as leguas de Ponte de San Paio, sobre un pequeno r�o, est� situado o porto de Redondela, no que s� poden entrar os barcos de pescadores. A vila est� sobre un r�o pouco m�is arriba da barra nun sitio moi delicioso e abundante en todo tipo de froitos. Ten catrocentos veci�os entre os que hai alg�ns morgados de boa e esgrevia nobreza, moitos pescadores matriculados, e alg�ns menesterais e labregos."
Divisi�ns administrativas
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Lugares de Redondela.
Administrativamente, div�dese en 13 parroquias. Santiago de Redondela � a parroquia m�is pequena, e onde se localiza a sede municipal. A parroquia m�is poboada � Chapela, e a de maior superficie, Reboreda. � s�a vez, cada parroquia div�dese en varios n�cleos de poboaci�n ou lugares, entidades de poboaci�n menores. En total, pos�e 46 entidades menores ou lugares.
# | Parroquia | Entidades menores (lugares) | Superficie[5] (km�) |
Poboaci�n[6] (hab) |
Localizaci�n |
---|---|---|---|---|---|
1 | Redondela | Redondela (centro urbano). | 1,7 | 7.436 | |
2 | Cedeira | A Aldea, Fort�ns, A Formiga, Eira Pedri�a, Cruceiro, A Portela, Rande. | 5,8 | 2.099 | |
3 | Cesantes | Outeiro das Penas, Carballi�o, O Coto, San Pedro, Illa de San Sim�n . | 12 | 3.467 | |
4 | Negros | Fix�n, A Igrexa, Negros, Pregal. | 2,9 | 533 | |
5 | Cabeiro | A Igrexa, Porto Cabeiro. | 2 | 755 | |
6 | Chapela | Angor�n, Cidadelle, A Igrexa, Parada, Laredo | - | 7.696 | |
7 | Trasma�� | Cabanas, A Igrexa, Trasma��. | 4,75 | 1.050 | |
8 | O Viso | Tuimil, Soutoxuste, Saramagoso, A Nogueira. | 5,3 | 1.521 | |
9 | Ventosela | Casti�eira, O Vilar do Mato. | 4 | 714 | |
10 | Vilar de Infesta | A Igrexa, Millarada (aeroporto). | - | 1.241 | |
11 | Saxamonde | Os Valos, Casal do Monte, Padr�n, O Souto. | - | 797 | |
12 | Quintela | A Costela, Quinteiro. | 2,5 | 694 | |
13 | Reboreda | Asnelle de Abaixo, Asnelle de Arriba, Santo Paio de Abaixo, Santo Paio de Arriba, Quintana. | 8 | 2.231 |
Clima
[editar | editar a fonte]O clima da vila � de car�cter oce�nico. Caracter�zase por uns invernos suaves e chuviosos e uns ver�ns calorosos mais non extremos, xa que as temperaturas non adoitan superar os 35 �C.
A vila caracter�zase por un clima suave, con escasas xeadas ag�s nas zonas m�is afastadas da costa e elevadas en altitude, variaci�ns t�rmicas moderadas e con precipitaci�ns elevadas e certa seca estival. P�dese dicir que � un clima oce�nico caracter�stico das R�as Baixas.
O mar que ba�a as costas redondel�s exerce unha acci�n suavizante do clima, reducindo a diferenza de temperaturas estivais e invernais.
Aeroporto de Peinador[7] (1972-2000) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Mes | Xan | Feb | Mar | Abr | Mai | Xu� | Xul | Ago | Set | Out | Nov | Dec | Ano |
Temperatura m�xima absoluta (�C) | 21,0 | 27,6 | 28,0 | 29,6 | 33,6 | 38,6 | 36,6 | 37,5 | 36,0 | 30,0 | 24,6 | 23,2 | |
Temperatura m�xima media (�C) | 11,6 | 12,9 | 15,1 | 16,1 | 18,2 | 22,0 | 24,3 | 24,2 | 22,4 | 18,5 | 14,7 | 12,3 | |
Temperatura media (�C) | 8,3 | 9,3 | 10,9 | 11,9 | 14,0 | 17,3 | 19,4 | 19,4 | 18,0 | 14,6 | 11,3 | 9,2 | |
Temperatura m�nima media (�C) | 5,0 | 5,8 | 6,6 | 7,7 | 9,9 | 12,6 | 14,6 | 14,6 | 13,6 | 10,8 | 7,9 | 6,2 | |
Temperatura m�nima absoluta (�C) | -4,0 | -5,0 | -3,0 | -0,2 | 2,0 | 4,6 | 7,6 | 7,2 | 5,0 | 2,0 | -0,8 | -3,4 | |
Precipitaci�ns (mm) | 255 | 219 | 145 | 148 | 141 | 73 | 43 | 40 | 113 | 215 | 228 | 298 | |
Horas de sol | 113 | 116 | 176 | 184 | 217 | 269 | 296 | 281 | 205 | 154 | 109 | 90 | |
Humidade relativa media (%) | 85 | 81 | 76 | 75 | 77 | 74 | 74 | 74 | 78 | 82 | 86 | 86 | |
Fonte: AEMET |
Orograf�a
[editar | editar a fonte]A orograf�a � bastante irregular por mor da tect�nica e por se atopar nunha zona de transici�n. O relevo alterna elevaci�ns e depresi�ns do terreo, a�nda que non existen grandes picos ou monta�as debido � grande erosi�n. Cedeira e Trasma�� son as parroquias con maior altitude media.
P�dese dividir o relevo do concello en tres franxas que o atravesan lonxitudinalmente:[8]
- A franxa costeira, segue a li�a de costa. A li�a costeira � irregular, alternando areais coma os de Cesantes ou Arealonga, en Chapela, con zonas de cant�s coma nas inmediaci�ns do Estreito de Rande, na parroquia de Trasma��.
- A franxa central, que se atopa no territorio da Depresi�n Meridiana. Coto Ferreira (449 m) e Pico de San Vicente (448 m) son os lugares de m�is altitude nesta franxa, cuxa altitude media abrangue dende os 200 aos 400 m de altitude.
- A franxa oriental, que � a m�is interior e limita cos concellos de Pazos de Borb�n e Fornelos de Montes, m�is monta�osos c� de Redondela. Nesta franxa os picos m�is altos son, respectivamente, a Poza da Rega (442 m), o Monte Picapedroso (432 m) e o Penedo das Cancelas (382 m).
O monte da Peneda, no Viso, con 329 m de altitude, � unha elevaci�n de terreo que malia non ser das elevaci�ns de maior altitude, er�xese en solitario no medio dun val, sendo distintivo do terreo que o arrodea. As� mesmo, o monte de Baltar ten especial importancia por albergar dende 2008 unha estaci�n meteorol�xica.[9]
Hidrograf�a
[editar | editar a fonte]A rede hidrogr�fica do concello est� formada por pequenos cursos de auga de importancia relativa, xa que se trata de r�os e regatos procedentes dos montes achegados, resultando de cursos fluviais curtos e pouco caudalosos.
Os principais r�os son o r�o Alvedosa, o Pexegueiro e o Maceiras.
O primeiro deles constit�e o de maior lonxitude e capacidade, e atravesa o centro urbano da vila. Ten unha lonxitude de aproximadamente 12 km e nace no concello lim�trofe de Pazos de Borb�n, percorrendo ademais as parroquias redondel�s de Ventosela e Reboreda.
O segundo r�o en lonxitude � o Pexegueiro, e � chamado as� pola existencia de plantaci�ns de pexegueiros na s�a beira. Nace na parroquia do Viso, e percorre a parroquia de Cesantes at� desembocar a car�n do r�o Alvedosa, no esteiro de Redondela. Ten unha lonxitude de 6 km.
O terceiro r�o en importancia � o Maceiras, con 5 km de lonxitude. � tam�n un afluente do r�o Alvedosa, produc�ndose a uni�n de ambos cursos fluviais no centro urbano da vila. Ademais, percorre as parroquias de Saxamonde, Negros, Cedeira e Vilar de Infesta, esta �ltima onde ten o seu nacemento. Est� dabondo fundamentado que o nome do r�o remite � existencia de plantaci�ns de maceiras na beira do r�o.[10] Cada ano cel�brase na parroquia de Negros a Festa da maz� de Redondela.
Outros regatos que verten directamente � R�a de Vigo son o Rego das Cabras ou o Rego Fond�n. Este �ltimo � o cuarto en importancia, e baixa de xeito abrupto dende o monte Penide para desembocar na parroquia de Chapela.
A flora e a fauna fluvial foron alterados por mor da presenza humana, polo que a vexetaci�n aut�ctona da ribeira quedou seriamente danada, sendo na actualidade meras canles de escoamento con apenas diversidade.[11]
Solo e vexetaci�n
[editar | editar a fonte]O solo predominante e de tipo gran�tico, con abundancia de xistos e micas. Xeoloxicamente o territorio redondel�n fica englobado no Complexo Cabo Home-A Lanzada[12] , caracterizado pola presenza de metasedimentos que agroman a �mbolos dous lados do Complexo Vigo-Pontevedra. No concello de Redondela � onde esta franxa xeol�xica alcanza a anchura m�xima de todo o complexo, abarcando uns 3 km. Dita configuraci�n do solo conf�relle a area das praias unhas caracter�sticas diferentes das praias da r�a de Vigo, coma as de Vigo ou Cangas, con grans grosos e ben clasificados.
Entre os materiais m�is frecuentemente atopados, destacan os granitoides alcalinos, sobre todo os gneis de biotita. A �nica excepci�n constit�ea a �rea norte, na que ademais de material gran�tico, p�dense atopar lousas e pedras de gra.
En canto o uso do solo, a maior�a desta at�pase poboado por �rbores e arbustos, ag�s as zonas urbanas das parroquias de Chapela, Redondela, Cesantes e Reboreda. A vexetaci�n predominante est� composta por pi�eiros (Pinus pinaster) e eucaliptos (Eucalyptus globulus). Por�n, a superficie arb�rea � de menos 0,5 hect�reas por habitante. A vexetaci�n aut�ctona, na s�a meirande parte casti�eiros e carballos, at�pase relegada � beira dos r�os, onde tam�n � com�n atopar maceiras. S� nalgunhas zonas boscosas da parroquia de Ventosela p�dense atopar plantaci�ns aut�ctonas de carballos e casti�eiros. O resto da vexetaci�n compl�tana terreos adicados � vide e ao mato.
Demograf�a
[editar | editar a fonte]Datos demogr�ficos (2000-2010) | ||
---|---|---|
Ano | Poboaci�n | Fogares |
1842 | 7.028 | 1.559 |
1887 | 11.399 | 3.184 |
1910 | 11.985 | 2.721 |
1930 | 14.996 | 3.434 |
1950 | 17.024 | 4.895 |
1960 | 17.206 | 4.837 |
1970 | 22.128 | 5.264 |
1981 | 27.202 | 6.872 |
1991 | 27.751 | 7.422 |
2002 | 29.045 | - |
2005 | 29.863 | - |
2010 | 30.067 | - |
2015 | 29.697 | - |
2021 | 29.192 | - |
Fonte: INE.[13] |
En 1969 o concello bateu cifras hist�ricas de natalidade, sendo reco�ecida con varios premios provinciais.
No ano 2018 o termo municipal era o cuarto da provincia e o d�cimo quinto de Galicia en poboaci�n, superando os vinte nove mil habitantes (29.194 a 1 de xaneiro de 2018, fronte a 30.015 en 2012). Deles, a inmensa maior�a at�pase entre os 15 e os 64 anos. O 14% da poboaci�n ten menos de 15 anos, mentres que arredor do 18% te�en m�is de 65 anos.
A parroquia m�is populosa sempre foi a de Redondela, que lle d� nome � municipio, pero nos �ltimos anos e, axudada pola proximidade con Vigo e o pulo da industria pesqueira (con Pescanova � cabeza), a parroquia de Chapela medrou ata o punto de ser na actualidade a m�is poboada das 13 que conforman a localidade. As�, as parroquias m�is populosas son as de Chapela (con 7.590 habitantes), Santiago de Redondela (7.381) e Cesantes (3.474).
Ademais destas, existen outras parroquias que superan os mil habitantes, como son Reboreda (2.238), Cedeira (2.023), O Viso (1.507), Vilar de Infesta (1.261) e Trasma�� (1.044).
A densidade de poboaci�n � de 566,32 habitantes por quil�metro cadrado, cifra superior � da provincia de Pontevedra (213) e tam�n � de Galicia (94).
A idade media da poboaci�n � de 40 anos, situ�ndose por baixo da media galega, que � de 43 anos.
Censo total (2014) | 29.909 |
Menores de 15 anos | 4.129 (13,81 %) |
Entre 15 e 64 anos | 20.035 (66,99 %) |
Maiores de 65 anos | 5.745 (19,21 %) |
Inmigraci�n
[editar | editar a fonte]Principais nacionalidades estranxeiras (2012)[14] | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Posici�n | Nacionalidade | Poboaci�n | |||||
1� | Portugal | 208 | |||||
2� | Marrocos | 106 | |||||
3� | Colombia | 62 | |||||
4� | Roman�a | 47 | |||||
5� | Brasil | 36 | |||||
6� | Uruguai | 30 | |||||
7� | Arxentina | 24 | |||||
8� | Venezuela | 20 | |||||
9� | Italia | 19 | |||||
10� | Chile | 18 | |||||
11� | Rep�blica Dominicana | 17 | |||||
12� | Francia | 16 |
Dos arredor de 30.000 habitantes que pos�e a vila, uns 750 corresponden a poboaci�n de orixe estranxeira. A finais do ano 2012 a poboaci�n for�nea era de 745 habitantes, dos cales a meirande parte deles correspond�a a cidad�ns portugueses (208), dada a proximidade territorial do pa�s veci�o, que se atopa a uns 30 km do concello. Logo dos lusos, s�guenlle na lista os cidad�ns marroqu�s (106) e colombianos (62). No c�mputo global, m�is de 50 nacionalidades te�en presenza no padr�n redondel�n.
Os �ndices de poboaci�n emigrante roldan o 2,46% da poboaci�n. Isto af�stase da media galega, que � do 4%, e tam�n da estatal, do 10%. Concellos lim�trofes coma o de Vigo (5,75%) ou o de Soutomaior (4,77%) te�en �ndices de emigraci�n considerabelmente maiores.[15]
No ano 2013, por mor da crise e das dificultades econ�micas e para procurar emprego, produciuse un �xodo de poboaci�n inmigrante que provocou unha perda de poboaci�n importante, deixando o padr�n municipal por baixo do limiar dos 30.000 habitantes.[16]
Evoluci�n da poboaci�n por parroquias
[editar | editar a fonte]Velaqu� unha t�boa coa evoluci�n de poboaci�n das parroquias entre os anos 1887 e 1960:
Evoluci�n demogr�fica | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ano | Cabeiro | Cedeira | Cesantes | Chapela | Negros | Quintela | Reboreda | Redondela | Saxamonde | Trasma�� | Ventosela | Vilar de Infesta | O Viso |
1887 | 437 | 1.202 | 1.217 | 1.362 | 458 | 325 | 1.166 | 3.046 | 576 | 588 | 410 | 350 | 1.103 |
1900 | 463 | 1.056 | 1.175 | 1.242 | 418 | 296 | 1.062 | 2.893 | 503 | 569 | 387 | 392 | 1032 |
1910 | 494 | 1.170 | 1.391 | 1.464 | 493 | 332 | 852 | 3.362 | 582 | 679 | 413 | 464 | 1.200 |
1920 | 530 | 1.401 | 1.493 | 2.011 | 432 | 429 | 1.195 | 3.166 | 594 | 805 | 410 | 566 | 1.196 |
1930 | 623 | 1.813 | 1.855 | 2.081 | 557 | 446 | 1.286 | 3.296 | 720 | 880 | 509 | 683 | 1.275 |
1940 | 694 | 1.729 | 2.114 | 2.884 | 560 | 566 | 1.492 | 3.363 | 715 | 1.097 | 557 | 761 | 1.281 |
1950 | 535 | 1.704 | 2.061 | 2.666 | 626 | 560 | 1.569 | 3.261 | 736 | 1.101 | 542 | 830 | 1.395 |
1960 | 528 | 1.792 | 2.258 | 3.081 | 531 | 565 | 1.669 | 2.897 | 709 | 935 | 467 | 793 | 1.324 |
Historia
[editar | editar a fonte]Por favor, axuda na mellora deste artigo ou secci�n ampliando a informaci�n que achega. Se cadra, podes atopar m�is informaci�n na p�xina de conversa. |
- Artigo principal: Historia de Redondela.
Prehistoria
[editar | editar a fonte]Achados arqueol�xicos amosan presenza humana desde o 3000 a.C. encadrados na denominada cultura megal�tica. Os poboados castrexos de Monte do Castro e Castro da Peneda xunto a achados arqueol�xicos, como ferramentas e petr�glifos, testemu�an tam�n un importante asentamento na zona durante a cultura castrexa. O monte Penide conserva na actualidade m�is de 30 m�moas que testemu�an a presenza dunha poboaci�n neol�tica no concello, tal e como acontec�a no resto de Galicia nese momento.
Da Idade de Bronce cons�rvanse hoxe en d�a vestixios coma gravados rupestres e petr�glifos, as� coma machadas e outros utensilios de bronce, que na actualidade alberga o Museo Provincial de Pontevedra.
Idade Antiga
[editar | editar a fonte]O Imperio Romano deixou constancia da s�a presenza na zona co miliario do "Marco", na parroquia de Vilar da Infesta, e cos restos do miliario de Socalco da Veigadela en Saxamonde, adicado � emperador Hadriano.
Idade Media
[editar | editar a fonte]Na idade media e co cristianismo, a vila revitalizouse grazas ao establecemento do Cami�o Portugu�s de Santiago que atravesa a localidade. As illas de San Ant�n e San Sim�n foron utilizadas como lugar de acollida de diferentes ordes relixiosas como os beneditinos, os franciscanos e os templarios.
Idade Moderna
[editar | editar a fonte]A situaci�n da r�a, no oc�ano Atl�ntico e coa cobertura da R�a de Vigo e das illas C�es, era aproveitada pola Coroa de Castela para desembarcar o ouro procedente das colonias de Am�rica. O 23 de outubro de 1702 librouse a Batalla de Rande entre a escuadra castel�-francesa e unha escuadra anglo-holandesa da que sa�ron vencedores os segundos. Segundo conta a lenda, durante a batalla afundiuse un gale�n espa�ol cargado de ouro que a�nda segue no fondo da r�a.[C�mpre referencia]
Idade Contempor�nea
[editar | editar a fonte]Durante a hexemon�a de Napole�n Bonaparte, os pobos da r�a de Vigo, inclu�do Redondela, foron invadidos pola armada francesa. No ano 1809 a frota franca asediou a vila dende o mar como represalia pola axuda prestada polos redondel�ns � vila de Tui durante un ataque franc�s.
No s�culo XIX, no auxe da industria ferroviaria, na vila constru�ronse os dous viadutos que a atravesan. A imaxe que ofreceu a vila coas d�as v�as no seu ceo converteuse na s�a marca de distinci�n e hoxe en d�a �mbolos dous viadutos son s�mbolo da cidade. Dende ent�n co��cese a Redondela co alcume da "vila dos viadutos".
Desde 1830 at� o 1927 as illas foron utilizadas como leproser�as. Desde a guerra civil at� 1943 as illas serviron de campo de concentraci�n e exterminio para as persoas contrarias � r�xime franquista.[17][18] Dende ent�n estiveron en estado de semiabandono at� 1999 ano no que foron declaradas Ben de Interese Cultural.[19]
A vila est� en pleno auxe demogr�fico en gran medida alimentado pola proximidade con Vigo e o efecto de cidade sat�lite que implica. As�, as parroquias redondel�s m�is achegadas ao centro est�n a ser copadas por edificaci�ns urbanas, como est� a acontecer co barrio dos Eidos, onde se est�n a constru�r a estaci�n do AVE as� como varias urbanizaci�ns que act�an coma cidade dormitorio de traballadores de Vigo e Pontevedra.
Cultura
[editar | editar a fonte]Toponimia
[editar | editar a fonte]Segundo varios autores, na actual vila os gregos formaron un asentamento co�ecido na antig�idade coma B�rbida.[20]
O top�nimo vixente de Redondela prov�n do lat�n Rotunda (redonda). Este top�nimo evolucionou a Retondus en lat�n vulgar e ulteriormente, coa adici�n do sufixo diminutivo -ulus, a Retondulus, dando lugar ao top�nimo definitivo de Redondela.
Esta denominaci�n estar�a sustentada na morfolox�a de crecemento da vila en torno ao mar, as� como da situaci�n xeogr�fica na que se atopa, ao estar formando un meandro semicircular que forma o esteiro de Redondela, na r�a de Vigo.
Patrimonio arqueol�xico
[editar | editar a fonte]Destaca o complexo funerario arqueol�xico co�ecido coma necr�pole do Monte Penide,[21] un enorme cemiterio do per�odo neol�tico e da idade de bronce, no que se poden encontrar numerosas m�moas e petr�glifos, entre os que destaca a M�moa do Rei.
Tam�n se poden encontrar gravados rupestres na parroquia de Ventosela no conxunto da Pedreira, un conxunto de gran relevancia pola abundancia de gravados, o seu tama�o e as escenas ecuestres. � unha das estaci�ns da ruta das Pedras.
No concello encontr�ronse un total de cinco miliarios, dous na parroquia de Cesantes, un na de Quintela, outro na de Saxamonde e o �ltimo na de Vilar de Infesta. A excepci�n do de Vilar de Infesta at�panse todos no museo de Pontevedra. O miliario de Vilar est� no l�mite con Mos e, a�nda hoxe en d�a, mant�n o culto froito da cristianizaci�n. Este miliario data do s�culo II e no seu d�a intentouse trasladar � Museo de Pontevedra pero os veci�os imped�rono.
Patrimonio arquitect�nico
[editar | editar a fonte]Os viadutos
[editar | editar a fonte]- Artigos principais: Viaduto de Pontevedra e Viaduto de Madrid.
A marca caracter�stica da vila � o seu ceo presidido por dous grandes viadutos ferroviarios constru�dos no s�culo XIX: O viaduto de Madrid e o viaduto de Pontevedra. No ano 1978 abriuse un expediente para declaralos Ben de Interese Cultural na categor�a de monumento pero a�nda non foi resolto.[22] Debido a estas infraestruturas Redondela � co�ecida baixo o alcume de "Vila dos viadutos".
O m�is antigo � o viaduto de Madrid. A s�a construci�n combinou a t�cnica vangardista do ferro e a tradicional cantar�a dando como resultado unha ponte de ferro sostido por piares de pedra, e foi constru�do pola empresa francesa Compagnie des Fives Lilles.[23] Rematouse en 1876 e conta con 411 metros de lonxitude inclu�dos os extremos de acceso. A primeira locomotora cruzou o viaduto o 30 de xu�o de 1876. C�ntase que Pedro Floriani, un dos contratistas ou subcontratistas do viaduto tentou suicidarse lanz�ndose dende el porque non lle pagaron o seu traballo baixo a desculpa de que nunca entrar�a en servizo porque estaba mal feito. Malferido conseguiu sobrevivir o suficiente como para ver pasar a primeira locomotora. O viaduto deixou de prestar servizo en 1971.
O Viaduto de Pontevedra inaugurouse o 30 de xu�o de 1884, pola necesidade de comunicar a li�a Ourense-Vigo con Pontevedra. A diferenza do de Madrid, a estrutura est� soportada por piares met�licos. A�nda est� en servizo.
Igrexas
[editar | editar a fonte]De todas formas � necesario destacar a importancia da igrexa parroquial de Santiago de Redondela e da igrexa barroca de Cedeira.
- Igrexa de Santiago de Redondela: situada no casco antigo, na s�a zona m�is alta, est� situado en pleno cami�o de Santiago. Despois de m�ltiples reconstruci�ns a igrexa actual est� datada no s�culo XVI e � de estilo g�tico tard�o.
- Igrexa parroquial de Cedeira: no s�culo XVIII proc�dese � ampliaci�n da ata daquela pequena igrexa parroquial, e contr�tase para tal obra � arquitecto de moda da �poca, o arquitecto Fernando de Casas Novoa, que nese momento estaba en plena construci�n da fachada do obradoiro da catedral de Santiago[24]. En Cedeira realiza unha igrexa barroca de cruz latina cunha soa nave distribu�da en dous tramos que se mantivo de forma case inalterada.
- Capela da Virxe das Neves: at�pase na parroquia do Viso, no alto do Monte da Peneda.
-
Igrexa parroquial de Redondela, no casco antigo.
-
Igrexa de San Marti�o de Ventosela.
-
Igrexa de Cedeira, un dos mellores exemplos do barroco na provincia.[25]
-
Igrexa de Cabeiro.
-
Igrexa de San Fausto de Chapela, de estilo rom�nico.
-
Igrexa de San Mamede de Quintela.
-
Igrexa de Santo Estevo de Negros.
-
Igrexa parroquial de Reboreda.
-
Igrexa parroquial do Viso.
-
Igrexa parroquial de Saxamonde.
-
Igrexa parroquial de Vilar de Infesta.
-
Capela da Virxe do Carmen, na praia de Cesantes.
Convento de Vilavella
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Convento de Vilavella.
O conxunto arquitect�nico do convento de Vilavella est� situado nesta parroquia, cerca do centro de Redondela. Foi fundado no 1501 e estivo ocupado polas monxas de San Lourenzo Xustiniano. Est� formado por un convento, unha igrexa e un cruceiro, que se atopan na entrada sur do casco urbano da cidade, a car�n da N-550 procedente do Porri�o.[26]
A orde abandonou o convento no ano 1931, e at� o ano 2003 permaneceu baleiro. Foi nese ano cando comezou a funcionar como restaurante e sal�n de vodas.
Outros elementos relixiosos
[editar | editar a fonte]Abundan elementos patrimoniais de car�cter relixioso de gran valor como son os cruceiros e os petos de �nimas. Por todo o concello p�dense observar cruceiros de pedra asociados a ritos relixiosos e lendas.
Tam�n hai varios petos de �nimas, elementos funerarios de culto aos mortos. Moitos destes petos de �nimas a�nda conservan o seu car�cter m�is relixioso e se lle rende culto. Estes monumentos te�en tres partes fundamentais: o pedestal, o retablo e a cruz.
Pazos
[editar | editar a fonte]HAGO SABER: Yo, el alcalde de esta real villa; tierra de pazos y conventos; de preclaros frailes y santas monjas; de nobles se�ores y viejos hidalgos; de curtidos marineros y h�biles artesanos; de poetas, de pintores, de m�sicos y liberales...
- Pazo de Pet�n ou de Santa Teresa: situado no centro da vila. A s�a construci�n data do s�culo XVII, por Garc�a Prego de Montaos e Soutomaior. Pertence � familia Regojo.
- Pazo do Pousadouro: na parroquia de Reboreda, no barrio de Asnelle de Abaixo. Foi fundado por Francisco Casimiro Marc� del Pont no ano 1740.[27] En 1834 foi posto � venda por mor do seu pasamento. Restaurado por G�mez Rom�n, nel foron rodados varios filmes. Na actualidade empr�gase coma escenario de episodios do programa de coci�a Larpeiros, da Televisi�n de Galicia.
- Pazo de Torres-Agrelo: local�zase tam�n na parroquia de Reboreda. A s�a orixe data de 1750. Foi empregado coma hospital para o ex�rcito xermano durante a segunda guerra mundial e coma refuxio durante a guerra civil espa�ola, e por este motivo conserva restos de pasaxes subterr�neas. Empr�gase para fins de restauraci�n e hostalar�a.
- Casa de Carballo en Redondela
- Pazo de Reboreda: unha casa do s�culo XVII, anexa � igrexa parroquial de Reboreda. �mbalas d�as construci�ns est�n comunicadas por unha pasaxe elevada.
- Casa dos Queimali�os ou dos Pregos Montaos en Redondela. Sit�ase no centro da vila, na r�a Isidoro Queimali�os � que d� nome. Nela morou o propio Isidoro Queimali�os.
- Casa Reitoral do Viso
- Casa da Torre: edificio renacentista no centro da vila, a car�n do r�o Alvedosa. Foi fundada pola familia Prego de Montaos no s�culo XVI. Foi a sede municipal antes de situarse a casa do concello onde est� na actualidade. Empr�gase como albergue de peregrinos do Cami�o portugu�s de Santiago.
- Pazo de Torre-Cedeira ou O Corredor: na parroquia de Cedeira, do s�culo XVII. O parque ten unhas 10 hect�reas, cinco delas dentro da muralla. Era propiedade da familia Pesta�a Chamucero.
- Casa Masiell
- Casa da Alf�ndega
- Casa de Quintela
- Casa de Ma��, fundada a finais do s�culo XVI, na parroquia de Quintela.
- Pazo de San Rom�n (desaparecido) na parroquia de Saxamonde. S� se conserva a capela, que pasou a ser a igrexa parroquial.
- Pazo de Soutoxusto, na parroquia do Viso.
- Fortaleza de Castriz�n, no monte da Peneda, mandada levantar por Alonso III de Fonseca.
Patrimonio natural
[editar | editar a fonte]Rutas de sendeirismo
[editar | editar a fonte]O concello, pola s�a situaci�n e caracter�sticas, re�ne as condici�ns propicias para a pr�ctica do sendeirismo e dos deportes como a BTT ou os paseos a cabalo. Polo concello atravesan at� tres rutas de gran percorrido, os co�ecidos como G.R., ademais doutros dous de car�cter local se ben est�n en proceso de homologaci�n. O m�is co�ecido � o Sendeiro das Greas, que no tramo do concello de Redondela coincide co Sendeiro Rural de Galicia. G.R. 94. O outro sendeiro de gran percorrido � o Cami�o da Franqueira que actualmente est� en proceso de rehabilitaci�n.
Ademais polo municipio pasa o Cami�o Portugu�s a Santiago, que propiamente non se trata dunha ruta sendeirista pero que presenta unhas caracter�sticas similares, � parte de presentar unha gran riqueza patrimonial e arquitect�nica.
Tam�n hai d�as rutas de car�cter local como a co�ecida como Senda da Auga, que vai polos tramos utilizados para levar a auga a Vigo e que se rehabilitou recentemente con fondos europeos e o traballo das Comunidades de Montes. Tanto o Cami�o de Santiago como esta Ruta da Auga quedar�n baixo un Pol�gono Industrial que auspiciado pola Conseller�a de Vivenda e co consentimento do Concello asolar� unha paraxe de alto valor natural, ecol�xico, paisax�stico e social coma � a zona do Chan das Pipas, en contra da oposici�n da totalidade dos veci�os do lugar [C�mpre referencia].
Na parroquia de San Marti�o de Ventosela fica encrvada a co�ecida como ruta das Pedras.
Espazos naturais
[editar | editar a fonte]Redondela ten m�ltiples lugares co encanto labrado co paso dos anos. Entre os distintos lugares de interese hai que destacar os seguintes polo seu valor hist�rico, paisax�stico e medioambiental.
Illa de San Sim�n
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Illa de San Sim�n.
O arquip�lago de San Sim�n, pertencente � parroquia de Cesantes, est� formado pola illa do mesmo nome e a illa de Santo Ant�n, �mbalas d�as unidas por unha ponte.
San Sim�n foi un antigo centro mon�stico saqueado por piratas ingleses e entre outros destinos foi utilizada como leproser�a e tam�n como campo de concentraci�n durante a guerra civil.
O seu conxunto est� catalogado como Ben de Interese Cultural dende 1999[28], e dende o ano 2011 cel�brase na illa o Festival Sinsal Audio.
Enseada de San Sim�n
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Enseada de San Sim�n.
A enseada de San Sim�n est� situada na R�a de Vigo, unha das r�as pertencentes �s R�as Baixas de Galicia. Est� situada cara ao final da R�a de Vigo, comezando no estreito de Rande. Ba�a os concellos de Redondela, Soutomaior, Vilaboa e Pontevedra. De norte a sur mide 7 quil�metros de longo e est� inclu�da no programa da Rede Natura 2000.
Monte da Peneda
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Monte da Peneda.
O monte da Peneda � un dos emblemas da Redondela rural, que se atopa na parroquia do Viso, e dende o cal se pode observar a R�a de Vigo. Comezou sendo un asentamento castrexo, e proba diso son os restos dos muros exteriores que na actualidade se conservan.
Pola s�a situaci�n estrat�xica e xeogr�fica, xa que se atopa preto do castelo de Soutomaior, o monte pertenceu a Pedro Madruga, famoso por facer fronte ao centralismo dos Reis Cat�licos. Tam�n se constru�ron varios castelos medievais, posteriormente asolados en diferentes conflitos.
Un dos m�is co�ecidos elementos deste monte � a a�nda en p� Ermida da Peneda, constru�da arredor do s�culo XVIII, e que at� o de agora foi escenario de numerosas romar�as e festas. Ademais da ermida, o cumio do monte conta cun miradoiro dende o cal � pos�bel ver os arredores da parroquia e ata as Illas C�es.
Praias
[editar | editar a fonte]Nos quince quilómetros de costa[Cómpre referencia] hai sete praias: A Punta-Cesantes, Arealonga, Cabanas, O Cabo, Penedos, Rande e Soutoxuste.[29]
- Praia de Cesantes: situada na parroquia homónima, é a máis longa do concello, destacando a zona coñecida como "A Punta", que conta cun paseo marítimo, un parque para nenos, un gran areal e numerosos locais e bares próximos. Tamén conta cun cámping sendo a máis turística do concello. É unha praia situada na Enseada de San Simón e o seu areal esténdese ata case tocar a illa. Polas súas particulares características está especialmente indicada para a realización de deportes náuticos, como o windsurf.
- Praia de Arealonga: situada na parroquia de Chapela, posúe un parque para cativos, pero o que destaca desta praia é o paseo marítimo construído recentemente. Nesta zona atópanse varios bares e restaurantes especializados en pratos típicos da ría.
- Praia Cabanas: situada na parroquia de Trasmañó, baixo a Ponte de Rande. É un pequeno areal ao que se accede cruzando as vías do tren. Cando a marea está alta desaparece para deixar soamente rocas.
Arealonga (esquerda), Rande (dereita) e Cesantes (abaixo). |
Parroquia | Nome | Extensión km |
---|---|---|---|
Cesantes | Praia de Cesantes | 2,4 | |
Chapela | Praia de Arealonga | 0,15 | |
Trasmañó | Praia de Cabanas | 0,1 | |
Cedeira | Praia de Rande | ||
Cesantes | Praia do Cabo | — | |
Trasmañó | Praia de Penedos | ||
O Viso | Praia de Soutoxuste |
Festivais
[editar | editar a fonte]- Festival Internacional de Títeres
O Festival Internacional de Títeres de Redondela é un festival cultural de arte, música e titiriteiros que se celebra dende o ano 2000. O evento, organizado pola Concellaría de Cultura e pola Asociación Xente Titiriteira, vénse celebrando a finais do mes de maio nas prazas e parques do centro da vila. Dende a súa primeira edición, tiveron actuado compañías de diferentes países de todo o mundo, como Reino Unido, Bulgaria, Arxentina, Portugal ou Rusia, entre outros.[30] Na edición do 2012 superáronse os 30.000 asistentes.[31]
- Sinsal Audio
O Festival Sinsal é un festival de música alternativa, experimental e minimalista, entre outros estilos, que se celebra en diversos lugares da xeografía galega, entre eles a Illa de San Simón. A súa característica máis peculiar é que non ten cartel, isto é, que as bandas que actúan no festival non se coñecen por adiantado senón unha vez os asistentes estean no lugar. Dende a súa primeira edición reuniu a bandas coma Alt-J, Triángulo de Amor Bizarro, Unicornibot, Maïa Vidal, Jane Joyd, Alela Diane, Christian Kjellvander, Nite Jewel ou Das Kapital, entre outras.
- Outros festivais
- Redondela en Curto. Festival Internacional de Curtametraxes.
- Teatrarte. Festival de Teatro
- Noites Máxicas dos Viadutos. Programa de concertos e espectáculos culturais para as noites das fins de semana de verán.
- Entroido de Verán. Entroido celebrado a penúltima fin de semana de agosto. Celébrase dende 1997 e conta cun programa de concertos e un concurso de drag queens. Polo festival pasaron artistas como King África, Georgie Dann ou Los Inhumanos.
- Noite da Lúa Meiga. Festival de música folk e música tradicional galega, celebrado o último sábado de agosto. Celébrase na parroquia redondelá do Viso.[32]
- Arte lixo. É un evento cultural que se celebra na vila durante os últimos días de agosto e os primeiros de setembro. Inclúe varios eventos como Arte lixo, unha exposición de esculturas na rúa feitas con materiais reutilizados; Videolixo, unha mostra de curtametraxes que integran dende vídeos feitos por afeccionados da vila, até curtametraxes profesionais procedentes de todo o mundo; Obralixo e Mercalixo, eventos que promoven a reciclaxe de materiais, que pretende darlle unha nova oportunidade aos refugallos; e o festival Lixorrock de música rock, celebrado en espazo aberto, coa peculiaridade de dar voz a bandas non profesionais.
- Arde Rande, festival de música rock que se celebra dende o ano 2007 baixo a Ponte de Rande, na parroquia de Trasmañó.
- Festival Millo Verde, en Reboreda.
Etnografía
[editar | editar a fonte]Festas e celebracións
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Festas de Redondela.
A festa da Coca � unha celebraci�n de orixe pag� que ten lugar o d�a do Corpus Christi. A orixe desta celebraci�n radica na lenda mitol�xica da coca, un ser da mitolox�a galega que vive nas augas do mar ou dos r�os. Foi declarada Festa de Interese Tur�stico Galego en 2001.
- Festas gastron�micas
En Redondela destacan principalmente catro festas gastron�micas, nas que se degustan os produtos t�picos da festa, ademais de celebrarse concursos gastron�micos.
- Festa do choco, celebrada en Redondela a primeira semana de maio.
- Festa da maz�, celebrada en Negros a primeira quincena de outubro.
- Festa da orella, celebrada en Cedeira a primeira semana de xaneiro.
- Festa do mexill�n, celebrada en Chapela a primeira quincena de setembro.
Gastronom�a
[editar | editar a fonte]A gastronom�a redondel� est� subordinada � s�a situaci�n xeogr�fica a car�n do mar. As�, os produtos m�is representativos do concello son alimentos mari�eiros, coma polbos, sardi�as, bonito, bacallau, mexill�n e o choco. Este �ltimo � o produto m�is representativo, e ten unha festa propia, a Festa do choco, celebrada en Redondela a primeira semana de maio.
Outros produtos c�rnicos coma os chourizos, o cordeiro ou o cocido son tam�n t�picos.
Na literatura popular
[editar | editar a fonte]- Gaiteiro de Redondela,/ ofrec�cheme unha tunda/ e agora ve�o por ela [33].
- Ofrec�cheme unha tunda,/ choqueira de Redondela,/ ofrec�cheme unha tunda,/ agora ve�o por ela [34].
- Para peixe fresco Vigo,/ para chocos, Redondela, / para camar�ns Moa�a,/ para marisco Cedeira.
- Vexo Vigo, vexo Cangas,/ tam�n vexo Redondela;/ vexo a ponte de Sampaio,/ cami�o da mi�a terra [35].
Medios de comunicaci�n
[editar | editar a fonte]Redondela ten unha tradici�n de diferentes xornais que se remonta ao ano 1883. Entre ese ano e a Segunda Rep�blica Espa�ola edit�ronse un bo n�mero de publicaci�ns, onde esporadicamente a intelectualidade xurdiu dando forma, neste caso escrita, aos diferentes acontecementos pol�tico-sociais. De feito foi a Rep�blica a que no seu conxunto deu un cambio de rumbo cara �s avances sociais apoiando toda clase de medios de comunicaci�n.[36]
- El Eco de Redondela (1883): os seus redactores eran Jacinto Mos, Manuel Mos e Juan Otero Milleiro. Administrador: Pedro Otero.
- El Alvedosa (1884): os seus redactores foron Juan Jos� Crespo, Antonio Orellana, Fernando Alfaya P�rez e Ram�n Lorenzo.
- La Voz del Pueblo (1892): redactores: Buenhijo P�rez Sobrino, propietario da primeira imprenta que houbo en Redondela.
- La Propaganda (1894): redactores: Antonio Orellana, Pedro Fontela, Felipe Cordero e Buenhijo P�rez Sobrino. O seu director foi Fernando Gonz�lez.
- El Pueblo (1895): redactores: Jos� da Cal, Antonio Otero, Juan Otero Milleiro, Buenhijo P�rez Sobrino, Seraf�n Reboredo, Ram�n Ancoechea, Fernando Gonz�lez. Administrador: Seraf�n Rebolledo Blanco.
- La Verdad (1895): redactores: Isidoro Queimali�os e Amador P�rez Sobrino.
- El Progreso (1898).
- La Idea (1901): redactores: Manuel Amoedo Seoane, Juan Amoedo Seoane, Manuel Cacheiro, Claudio Contreras, Juan Otero Milleiro, Antonio Garrido. Director: Buenhijo P�rez Sobrino.
- El Contribuyente (1902): redactores: Juan Otero Milleiro, Antonio Garrido. Director: Alejo Real Soto.
- Nueva Gente (1906): redactores: Antonio Orellana e Telmo Bern�rdez.
- La Opini�n (1909): redactores: Juan Amoedo, Antonio Orellana, Telmo Bern�rdez, Claudio Contreras. Director: Heliodoro Rivas.
- La Cigarra (1912): revista literaria.
- La Raz�n (1918).
- Pimienta y Mostaza (1920): dirixido por Fernando Gonz�lez.
- Ecos del Distrito (1921): foi o sucesor de Pimienta y Mostaza, co mesmo director.
- Tramancazos (1923): redactores: Rogelio Rivero, Mario Canda e outros que asinaban con pseud�nimo, como "Mexete", "Ante-eo", "Xan dos Zocos", "O Demo d`os Tras", "Choco", "Canti�o". Director: Amador P�rez Sousa.
- El Soplete (1931): redactores: Generoso Mui�os Blanco, Antonio Criado, Lu�s M�guez Extremadouro, Antonio Extremadouro. Director: Amador P�rez Sousa. Este xornal xorde combinando galego e castel�n. Vinc�lase presuntamente � Partido Radical. O seu car�cter � particularmente pol�tico, deixa notar unha postura de apoio incondicional � Rep�blica, pero tam�n denota certa cr�tica desta. Red�ctanse artigos en pro do estatuto galego, apoiando a autonom�a de Galicia.
- Terra!: Era o voceiro do Grupo Galeguista de Redondela. O primeiro n�mero sa�u o 16 de abril de 1933, public�ndose os primeiros e terceiros domingos de mes. O seu presidente era Francisco Pereira Fern�ndez e ti�a como colaboradores a Xos� M� Blanco Alfaya e Avelino Cal, que tam�n era director. Foi a �nica publicaci�n, realizada en Redondela, escrita integramente en galego, contendo alg�ns artigos e noticias redactados por personaxes do talle de Castelao ou Paz Andrade. Custaba 25 c�ntimos � mes. Ti�a catro p�xinas e cinco columnas.
- Radio Redondela
- Redondela TV
Antes da Sublevaci�n do 18 de xullo de 1936 xa se deixara de publicar peri�dicos.
Na parroquia de Chapela est� a sede, redacci�n e factor�a de Faro de Vigo, xornal decano de Espa�a e un dos de m�is tirada de Galicia.
S�mbolos
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Escudo de Redondela.
- Artigo principal: Bandeira de Redondela.
A bandeira non foi aprobada[37] segundo o Decreto 258/1992, do 10 de setembro, polo que se regula o procedemento e normas her�ldicas para a adopci�n, modificaci�n ou rehabilitaci�n dos escudos e bandeiras das corporaci�ns locais e doutras entidades locais.[38]
O escudo foi aprobado en outubro de 2014.[39]
De azur (azul), a letra R de ouro (amarelo), posta no centro, e acompa�ada de tres vieiras, tam�n de ouro, d�as no xefe e unha na punta. Ao timbre, coroa real pechada.
Econom�a
[editar | editar a fonte]Sectores produtivos
[editar | editar a fonte]O concello est� situado de xeito estrat�xico equidistante entre Vigo e Pontevedra, e consid�rase unha localidade da �rea Metropolitana de Vigo.
Historicamente, a agricultura e a pesca foron os sectores con m�is peso. A industrializaci�n trouxo consigo a proliferaci�n da industria conserveira e as primeiras f�bricas de salga e conserva de peixe. Coa chegada do ferrocarril e a construci�n dos viadutos de Madrid e Pontevedra a finais da d�cada dos setenta, o desenvolvemento econ�mico comeza a fraguar na vila.
Agricultura e pesca
[editar | editar a fonte]Ao se tratar dunha vila tradicionalmente mari�eira, dentro do sector primario a pesca ten un peso relativo maior que a agricultura. A maior�a do sector pesqueiro ad�case � pesca de baixura e ao marisqueo. A confrar�a de pescadores de San Xo�n de Redondela � o organismo regulador desta actividade, e conta nas s�as estat�sticas m�is de 600 traballadores, m�is do 60% mariscadoras. O concello conta cunha lonxa situada no porto de Cesantes.
A actividade agraria constit�e a segunda en importancia trala pesqueira. A meirande parte destas explotaci�ns son policultivos de car�cter de subsistencia, ao seren de pequeno tama�o e orientadas ao consumo dom�stico. A actividade gandeira � tam�n discreta, e o 75% das cabezas de gando corresponden �s especies av�cola, bovina e ovina.
Por �ltimo, a actividade forestal completa o sector primario. O 31% da superficie municipal est� poboada por �rbores, e a maior�a deles pertencen a comunidades de montes.
Industria
[editar | editar a fonte]Actividade industrial (ano 2003) | ||
---|---|---|
Tipo | Porcentaxe | |
Alimentaria | 12,6% | |
T�xtil | 33,1% | |
Madeira | 8,6% | |
Papel | 8,0% | |
Caucho e pl�sticos | 5,3% | |
Metalurxia | 18,3% | |
Maquinaria mec�nica | 5,3% | |
Automoci�n | 8,0% | |
Material el�ctrico | 1,2% | |
Fonte: IGE.[40] |
A principal actividade industrial � a industria t�xtil e da confecci�n, seguida da industria do metal e a alimentaria. A maior�a das realidades empresariais redondel�s constit�ense coma sociedades limitadas (SL), e case o 90% delas son pequenas empresas de menos de 9 empregados.[41] As empresas multinacionais ocupan un espazo residual na actividade econ�mica local. As �nicas excepci�ns poder�an ser a empresa Pescanova, coa s�a sede en Chapela e a conserveira Coca.
A tradici�n da industria t�xtil redondel� v�n de lonxe. A xa desaparecida empresa Jos� Regojo, creada polo empresario do mesmo nome, foi un referente nacional nese eido, e durante d�cadas foi unha importante fonte de ocupaci�n e de ingresos entre a poboaci�n da vila. Unha das s�as fundadoras, Pilar Regojo, impulsou o proxecto de Aldeas Infantiles.
Turismo
[editar | editar a fonte]Malia se atopar relegada a un segundo chanzo por mor da proximidade de localidades tur�sticas moito m�is consolidadas, coma Vigo, Cangas, Sanxenxo, Pontevedra ou Baiona, a vila est� a experimentar un incremento no sector tur�stico nos �ltimos anos. As�, predomina o turismo di�rno ou de excursi�n sobre a ocupaci�n hoteleira e as pernoctaci�ns.[C�mpre referencia]
O feito de presentar varios areais grandes, unha abondosa oferta de festas gastron�micas, como a festa do Choco (declarada Festa de interese tur�stico de Galicia), e a gran presenza de elementos arquitect�nicos (a necr�pole de Monte Penide, o patrimonio relixioso, o convento de Vilavella ou o Pazo de Torres Agrelo, entre outros), contrib�en ao desenvolvemento do turismo local. Mais sen d�bida o lugar que m�is visitantes recibe � a Illa de San Sim�n.
Infraestruturas
[editar | editar a fonte]Infraestruturas de transporte
[editar | editar a fonte]- Estradas
A autoestrada de pago AP-9, que une Vigo con Ferrol, atravesa o termo municipal de Redondela, dende a fronteira co concello de Vigo, na parroquia de Chapela at� a ponte de Rande, que cruza a r�a. Na Avenida de Redondela, que atravesa a �rea interior de Chapela, hai unha entrada cara � autoestrada, e na parroquia de Trasma��, xusto antes da ponte, hai unha sa�da e unha incorporaci�n.
O municipio est� comunicado mediante varias estradas dependentes do Estado espa�ol: a N-550, a N-555 e a N-558. A N-558 parte do centro de Redondela e remata en Vigo; nos seus primeiros tramos, circula pola li�a costeira, mentres que nos �ltimos fica paralela � autoestrada AP-9. A N-550 percorre o concello de norte a sur, e atravesa o centro. Comunica as parroquias do Viso e Saxamonde. Por �ltimo, a N-555 percorre as parroquias de Quintela, Negros e Vilar de Infesta, at� chegar ao aeroporto de Peinador.
Amais das estradas nacionais, o concello pos�e unha estrada provincial, a PO-250, que comunica o centro da vila co concello lim�trofe de Pazos de Borb�n.
- Ferrocarril
Este artigo (ou sección) está desactualizado(a). A información fornecida mudou ou é insuficiente. |
O núcleo urbano redondelán ten unha importancia relevante ao ser o lugar de unión das vías férreas procedentes do eixo norte-sur galego (liña Vigo-Santiago-A Coruña) e mais das vías férreas procedentes de Ourense e do resto da península. Así, a Estación de Redondela é unha estación de paso obrigatorio para a meirande parte dos convois que circulan en Galicia.
Ademais da estación de Redondela (que oficialmente se coñeceu coma Redondela de Galicia até 2013), o concello conta con outras tres estacións ou apeadoiros: a estación de Cesantes, un apeadoiro na parroquia homónima; a estación de Redondela-Picota, un pequeno apeadoiro sito no centro urbano da vila; a estación de Chapela, sita no casco urbano de Chapela; e dende o ano 2015 está en funcionamento a estación de Redondela AV.
Media Distancia | |
A Coruña – Redondela - Vigo | |
Vigo – Redondela - Monforte de Lemos | |
Vigo – Redondela - Tui/Porto | |
Longa Distancia | |
Arco Camiño de Santiago | Vigo/A Coruña – Redondela - Irún/Bilbao |
Trenhotel Galicia | Vigo/A Coruña – Redondela - Barcelona |
Alvia | Vigo – Redondela - Monforte de Lemos |
Talgo/Altaria | Vigo/A Coruña – Redondela - Barcelona |
Trenhotel Rías Galegas | Madrid-Chamartín – Redondela - A Coruña/Vigo/Pontevedra |
- Autobús
A parroquia de Chapela benefíciase da súa situación xeográfica limítrofe con Vigo, xa que unha das súas liñas regulares, a liña C3, ou Circular 3 do transporte urbano de Vigo Vitrasa, comunica a cidade olívica coa parroquia de Chapela dando servizo nas dúas avenidas principais: Avenida de Vigo e Avenida de Redondela. Ambas as dúas avenidas comunícanse no Alto da Encarnación, que é á vez unha das paradas terminais da liña circular.
A vila de Redondela tamén conta con buses que a conectan coa cidade de Vigo grazas a unha concesión da empresa Autos González.
Infraestruturas portuarias
[editar | editar a fonte]A vila ten dous portos recreativos e un porto pesqueiro. Este último, o porto de Cesantes, está situado na parroquia que leva o mesmo nome, e conta cunha lonxa de venda de peixe e marisco. Ademais, existen outros dous portos deportivos en Cesantes e Chapela. O porto deportivo de Cesantes atópase a carón do porto pesqueiro, e pertence ao Club Náutico Illa de San Simón. Conta con 210 amarres.[42] O porto deportivo de Chapela atópase na praia de Arealonga.
Infraestrutura aeroportuaria
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Aeroporto de Peinador.
O aeroporto de Vigo, ou aeroporto de Peinador, é o aeroporto máis achegado á vila, e mesmo unha parte das infraestruturas deste están localizadas en terreos do concello. De feito, o aeroporto de Vigo atópase sito en terreos pertencentes a tres concellos: o de Vigo, o de Mos e o propio redondelán. A terminal aeroportuaria atópase a 8 km do centro de Vigo, e a 8,7 km do centro de Redondela, e a parte norte das pistas de aterraxe atópanse situadas na parroquia redondelá de Vilar de Infesta.
A xestión do aeroporto corresponde á empresa AENA, e oferta voos regulares a cidades coma Barcelona, Madrid, Bilbao e París e ás Illas Canarias. Por número de pasaxeiros, voos e transporte de mercadorías, é o segundo aeroporto galego por detrás do Aeroporto da Lavacolla, en Santiago de Compostela e por diante do Aeroporto de Alvedro, na Coruña.
Recibe o seu nome do lugar de Peinador, na parroquia viguesa de Cabral.
Os aeroportos máis achegados son os de Lavacolla (79 km) e Sá Carneiro, no Porto (109 km).
Infraestruturas industriais
[editar | editar a fonte]Redondela posúe un parque empresarial nos terreos de Vilar de Infesta, que xunto con terreos do concello de Mos forma o Parque Empresarial de Mos-Redondela.
Está situado nun lugar estratéxico por mor da súa proximidade ao Aeroporto de Vigo, situado a 4 km. Ademais, fica a 16 km de Vigo e 35 km de Pontevedra. Ten unha superficie de 761.670,26 m2 e dispón de máis de 200 parcelas.[43] A empresa xestora e promotora é Xestur.
Infraestruturas turísticas
[editar | editar a fonte]En 2011 o concello tiña, entre outros servizos turísticos, unha oficina de información na Alameda, dous hoteis, catro hostais, un cámping, 36 restaurantes e 139 establecementos de bebidas.[44]
Servizos públicos
[editar | editar a fonte]Educaci�n
[editar | editar a fonte]A oferta educativa para o curso escolar 2013/2014 incl�e un total de 20 centros dos cales 19 eran p�blicos e un privado, contando as� con 221 aulas para escolarizar a m�is de 4.000 alumnos. De todos eles, 7 est�n localizados na parroquia de Redondela, 4 en Chapela e 2 en Cesantes e en Cedeira. Nesta �ltima parroquia at�pase o �nico centro privado, o CPR Vigo. O resto das parroquias pos�en un centro educativo cada unha.
Non hai ning�n centro que ofreza ensinos universitarios superiores.
Por niveis educativos, ditos centros son:[45]
- Educaci�n secundaria obrigatoria e post-obrigatoria:
- IES Mendi�o, en Redondela.
- IES Illa de San Sim�n, en Redondela.
- IES Pedro Floriani, en Redondela.
- IES de Chapela, en Chapela.
- Educaci�n infantil e primaria:
- CEIP de Cedeira, en Cedeira.
- CEIP Santo Paio de Abaixo, en Reboreda.
- CEIP Pluriling�e Outeiro das Penas, en Cesantes.
- CEIP Quintela, en Quintela.
- CEIP Laredo, en Chapela.
- CEIP da Igrexa-Chapela, en Chapela.
- CEIP Pluriling�e Alexandre B�veda, en Chapela.
- CEP de Santa Mari�a, en Redondela.
- CEIP de Porto Cabeiro, en Cabeiro.
- Educaci�n infantil:
- EEI de Ventosela, en Ventosela.
- EEI A Marisma, en Redondela
- EEI de San Pedro de Cesantes, en Cesantes.
- Privados:
- CPR Pluriling�e Vigo, en Cedeira.
- Escolas de m�sica:
- ESMU Municipal de Redondela
- CMUS Profesional de Redondela
Sa�de
[editar | editar a fonte]O concello conta con dous centros de sa�de de titularidade p�blica, un na parroquia de Redondela[46] e outro na parroquia de Chapela.[47]
Prestan asistencia sanitaria primaria, con medicina xeral, pediatr�a, matronas, asistencia social e enfermar�a. Os servizos hospitalarios son prestados polos hospitais de Vigo, xa que pertencen a esta �rea de Sa�de.
Goberno e pol�tica
[editar | editar a fonte]Goberno municipal
[editar | editar a fonte]- V�xase tam�n: Elecci�ns municipais en Redondela.
Redondela caracter�zase por ter un amplo pluripartidismo e unha gran cantidade de movementos cidad�s e agrupaci�ns veci�ais. Desde xu�o de 2019 goberna o PSdeG, sendo Digna Rivas a primeira rexedora do municipio.
Nos primeiros comicios locais da democracia no ano 1979, Xaime Rei Barreiro alcanzou a alcald�a encabezando a candidatura de Unidade Galega.[48] Nos seguintes comicios, no ano 1983, t�rnase a presentar coma candidato, desta vez dentro do PSdeG-PSOE, e volve a ga�ar as elecci�ns, repetindo lexislatura como alcalde. Nas vindeiras elecci�ns de 1987 e 1991 torna a conseguir a maior�a absoluta, gobernando por terceira e cuarta vez como alcalde. Por�n, nas nas elecci�ns de 1995 s� foi quen de alcanzar unha maior�a simple. Iso permitiulle a Amado Ric�n, o candidato do Partido Popular presentar unha moci�n de censura en 1996 e retiralo da alcald�a. Por�n regresou a ela nas elecci�ns de 1999, e revalidou a alcald�a tam�n nas elecci�ns de 2003 e nas elecci�ns de 2007, e s� foi derrotado electoralmente nos comicios de 2011, co que deu paso a un goberno do Partido Popular.
As�, no ano 2011 prod�cese o cambio de goberno. O PPdG alcanzou os dez deputados e Javier Bas f�xose coa alcald�a. Neses mesmos comicios, o PSdeG mantivo os oito deputados que ti�a dende os �ltimos comicios, e o BNG alcanzou os dous ed�s, perdendo un respecto ao 2007. Nesas elecci�ns tam�n entrou por vez primeira no concello o movemento veci�al AER (Agrupaci�n de Electores de Redondela).
O PG, partido no que ficou integrada a formaci�n liderada por Alejandro Bastos Redondel�ns Adiante, quedou sen representaci�n.
Partido | Votos | Porcentaxe | Concelleiros |
---|---|---|---|
Partido Popular | 6.029 | 37,32% | 9 |
Partido Socialista de Galicia | 5.256 | 32,53% | 7 |
Agrupaci�n de Electores de Redondela | 2.164 | 13,4% | 3 |
Bloque Nacionalista Galego | 1.325 | 8,2% | 2 |
Nas elecci�ns municipais de 2019 o PPdG foi o partido m�is votado.[49] Tras un pacto de goberno entre o PSdeG e a Agrupaci�n de Electores de Redondela, Digna Rivas accedeu � alcald�a.[50]
Alcaldes
[editar | editar a fonte]Inicio | Titular | Notas |
Segunda Rep�blica | ||
1931 | Pedro Otero Sestelo | Agrarista |
1932 | Florencio Soto L�pez | |
1933 | Seraf�n Alonso Veiga | Nomeado por unha comisi�n xestora. Ese ano abandona a alcald�a por unha denuncia por irregularidades na creaci�n da comisi�n. |
1933 | Joaqu�n Pais Llorens | Tras a dimisi�n do anterior alcalde, ocupa o cargo de xeito provisional at� �s novas elecci�ns municipais. |
1933 | Manuel Joaqu�n Mart�nez Vidal | Alcalde provisional tras as elecci�ns. |
1933 | Seraf�n Dacosta Pazo | Nomeado por unha comisi�n xestora. Foi destitu�do ese mesmo ano. |
1934 | Buenhijo P�rez Sobrino | Nomeado por unha comisi�n xestora. |
1936 | Manuel Florentino Pereira M�guez | Nomeado por unha comisi�n xestora. |
1936 | Seraf�n Dacosta Pazo | Trala vitoria da Frente Popular nas elecci�ns xerais, torna a ocupar a alcald�a. |
Franquismo | ||
1936 | Heliodoro Rivas Rivas | |
1936 | Francisco Cunqueiro Montenegro | |
1936 | Jos� Mar�a Izarzugaza de Velasco | |
1936 | C�ndido Mart�nez Esteiro | |
1936 | Juan Mu��os Iglesias | Falanxista |
1943 | Ra�l Carlos Gunche L�pez | |
1948 | Ulpiano Rodr�guez Villarino | |
1949 | Francisco Cunqueiro Montenegro | |
1951 | Juan Mu��os Iglesias | Falanxista |
1966 | Pedro Otero Rey | |
19- | Amado Gonz�lez Cardama |
Dende a proclamaci�n do sistema democr�tico en 1978, Redondela foi gobernada por catro alcaldes. O primeiro alcalde ap�s a Ditadura Franquista foi Xaime Rei.
Restauraci�n democr�tica | ||
Inicio | Titular | Notas |
1976 | Xaime Rei | Partido Socialista (PSdeG). Accedeu � alcald�a ap�s ga�ar as elecci�ns municipais dese ano. |
1996 | Amado Ric�n | Partido Popular (PPdeG). Accedeu � alcald�a ap�s unha moci�n de censura contra o anterior alcalde. |
1999 | Xaime Rei | Partido Socialista (PSdeG). Accedeu � alcald�a ap�s ga�ar as elecci�ns municipais dese ano. |
2011 | Javier Bas | Partido Popular (PPdeG). Accedeu � alcald�a ap�s ga�ar as elecci�ns municipais dese ano. |
2019 | Digna Rivas | Partido Socialista (PSdeG). Accedeu � alcald�a despois dun pacto de goberno en coalici�n coa Agrupaci�n de Electores de Redondela. |
Movementos veci�ais
[editar | editar a fonte]A vila conta con numerosas asociaci�ns veci�ais. Entre elas, destaca a Liga Veci�al de Redondela. Esta asociaci�n pediu nas elecci�ns do ano 2007 o voto nulo, por considerar que ningunha das formaci�ns pol�ticas do abano local representaba os intereses dos redondel�ns.[51][52] A campa�a foi un �xito, e nesas elecci�ns rexistr�ronse 1.544 votos nulos, fronte aos 138 votos nulos rexistrados nas elecci�ns do ano 2003 ou os 1.591 votos do Partido Galeguista, que conseguira dous escanos. Este movemento tivo como consecuencia indirecta a exclusi�n de varios partidos do concello, como Esquerda Unida (632) ou Terra Galega (589 votos).
Xustiza
[editar | editar a fonte]O Partido Xudicial de Redondela comprende, ademais, os concellos lim�trofes de Pazos de Borb�n, Fornelos de Montes e Soutomaior. As�, este partido xudicial abrangue unha poboaci�n de dereito de 40.766 habitantes.[53]
O partido xudicial forma parte dos 45 partidos xudiciais nos que se divide Galicia, sendo o n�mero 10 da provincia de Pontevedra. A cabeza do partido e polo tanto a sede das instituci�ns xudiciais � Redondela. A direcci�n do partido sit�ase na r�a Xunqueira da localidade, e conta con dous Xulgados de Primeira Instancia e Instruci�n.
No ano 2012 o Consello Xeral do Poder Xudicial (CGPJ) propuxo reducir de 13 a 5 os partidos xudiciais existentes na provincia, co fin de modernizar o sistema xudicial do pa�s e rematar cunha estruturaci�n xur�dica decimon�nica. As� as cousas, con esta nova modificaci�n o de Redondela ficar�a integrado no de Vigo.[54]
O Partido Xudicial conta con dous xu�ces, establecendo unha raz�n dun xu�z por cada 20 383 habitantes (2004), en contraste co ano 1994 cando contaba cun xu�z por cada 40.110 habitantes.
Plano urban�stico
[editar | editar a fonte]En febreiro do ano 2002 foi aprobado o Plan Xeral de Ordenaci�n Municipal (PXOM). Por�n, e a falta da s�a aplicaci�n, fica vixente a lexislaci�n das Normas Subsidiarias de Planeamento Municipal desde o ano 1988.[55]
No ano 2012, a empresa redactora do PXOM rescindiu o seu contrato, produc�ndose un estancamento na aplicaci�n do plan perante as queixas de numerosas asociaci�ns veci�ais e de empresarios.[56]
Deporte
[editar | editar a fonte]Deportivamente a vila destaca pola pr�ctica do balonm�n, sendo o club m�is importante o Club Balonmano Chapela, que militou catro tempadas na Liga ASOBAL entre as tempadas 1996-97 e a 1999-00, conseguindo un s�timo posto como mellor rexistro na s�a segunda tempada na elite do balonm�n espa�ol. Actualmente compite na segunda categor�a estatal, a Divisi�n de Honra Prata e se encontra no 29� posto na clasificaci�n hist�rica da Liga ASOBAL. Tam�n destaca nesta modalidade a Sociedade Atl�tica Redondela (SAR), que chegou a militar na segunda categor�a do balonm�n espa�ol (Divisi�n de Honra Prata) e que na actualidade o fai na terceira categor�a (Primeira Estatal).
Outra modalidade deportiva de gran tradici�n � o remo, sendo o club m�is destacado o Club de Remo Chapela, que compite na m�xima competici�n galega na categor�a de trai�eiras, a LGT-A, e cuxa trai�eira � chamada "Chapela". Outro club destacado � o CCD Cesantes, da parroquia de Cesantes, que � o segundo en importancia no concello, competindo na segunda categor�a de regatas de trai�eiras en Galicia, a LGT-B.
Outro deporte destacado na localidade � o f�tbol, sendo o club m�is destacado o Club Deportivo Choco, que milita no grupo I da Terceira Divisi�n. Na base destaca a EFB Redondela, fundada o 19 de xu�o de 2008. Na modalidade de f�tbol sala, o principal representante da localidade � o Redondela FS, que participa na rexional galega.
Outra instituci�n deportiva da localidade � o Centro Recreativo Cultural de Redondela na modalidade de tenis de mesa.
Galer�a de imaxes
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Galer�a de imaxes de Redondela.
-
En 1893 (Hauser y Menet).
-
Praia de Cesantes, coa parroquia ao fondo.
-
Praza da Constituci�n de 1812, na vila.
-
Chapela dende o pinar do crego.
-
Enseada de San Sim�n dende Cesantes.
-
Embarcadoiro de Cesantes � solpor.
-
Casco urbano de Chapela e a nave de Pescanova � fondo.
-
Ponte sobre o r�o Alvedosa.
-
R�a Telmo Bern�rdez.
-
Viaduto de Pontevedra visto dende o chan.
-
O r�o Alvedosa ao seu paso polo casco urbano.
Parroquias
[editar | editar a fonte]Lugares
[editar | editar a fonte]Para unha lista completa de todos os lugares do concello vexa: Lugares de Redondela.
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Topónimo oficial Arquivado 04 de abril de 2014 en Wayback Machine. segundo o Nomenclátor de Galicia.
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para redondelán.
- ↑ 3,0 3,1 González Fernández, Xoán Miguel. A vila de Redondela nos tempos do catastro de Ensenada. Redondela: Concello de Redondela.
- ↑ Cornide Saavedra, J (1984). Descripción circunstanciada de la costa de Galicia y raya por donde confina con el intermedio Reyno de Portugal. A Coruña: O Castro. p. 189.
- ↑ "Diagnóstico Socioeconómico de Redondela: Estrutura parroquial." (PDF). Mancomunidade de Vigo. Consultado o 9 de febreiro de 2014.
- ↑ "Instituto Galego de Estatística, consulta do nomenclátor". Xunta de Galicia. Arquivado dende o orixinal o 30 de decembro de 2020. Consultado o 27 de abril de 2021.
- ↑ O aeroporto de Peinador abrangue terreo de tres concellos: Vigo, Mos e Redondela.
- ↑ Unidade de Promoción e Desenvolvemento. Mancomunidade de Vigo (ed.). "Diagnóstico Socioeconómico de Redondela. Capítulo 3: Recursos naturais" (PDF)..
- ↑ "Estación meteorolóxica de O Viso.". Meteogalicia. Arquivado dende o orixinal o 12 de setembro de 2019. Consultado o 23 de xaneiro de 2014..
- ↑ Xeografía de Redondela. Anecdotario Redondelán. Arquivado 27 de decembro de 2013 en Wayback Machine.
- ↑ Fundación Española para la Ciencia y la Tecnología. (ed.). "Redondela: biodiversidade aos teus pés." (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 16 de abril de 2014. Consultado o 16 de abril de 2014.
- ↑ Rubio Navas, Javier (1981). Instituto Geológico y Minero de España., ed. Mapa xeolóxico de España: Vigo (PDF). Madrid. pp. 7–10. ISSN 0373-2096. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 22 de febreiro de 2014. Consultado o 14 de febreiro de 2014.
- ↑ "Alteraciones de los municipios en los Censos de Población desde 1842". Instituto Nacional de Estadística (INE) España. Consultado o 27 de decembro de 2013..
- ↑ Faro de Vigo (ed.). "Los extranjeros permiten que Redondela supere el listón de los 30.000 habitantes"..
- ↑ Faro de Vigo (ed.). "Redondela, lejos del crisol"..
- ↑ Faro de Vigo (ed.). "La fuga de inmigrantes deja por debajo de 30.000 la cifra de habitantes de Redondela"..
- ↑ "Listado de presos de la colonia penitenciaria de San Simón (Redondela-Pontevedra, 1936-1943" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 16 de xullo de 2013.
Fonte: "Episodios de terror durante a Guerra Civil na provincia de Pontevedra" Amoedo, G. y Gil, R. (2007) Ed. Xerais. I.S.B.N.: 978-84-9782-604-4
. - ↑ Blog Memoria Histórica Democrática (ed.). "Illa de San Simón"..
- ↑ Xunta de Galicia (ed.). "Relación de Bens de Interese Cultural de Galicia" (PDF). Arquivado dende o orixinal o 31 de outubro de 2013.
- ↑ Barciela, Alberto (5/4/2019). "Redondela de Galicia" Galicia única (en castelán).
- ↑ Acitania.com (ed.). "Visita guiada" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 11 de xaneiro de 2014..
- ↑ "Viadutos de Redondela, Ben de Interese Cultural"..
- ↑ Antuña Souto CA, Antuña Castro J. Os viadutos de Redondela: arquitectura, arte e estética. Seminario de Estudos Redondeláns. ISSN 1698-8051, Nº4, 2007, páxs. 103-132
- ↑ Otero Pedrayo, Ramón (1945). Galaxia, ed. Guía de Galicia: Xeografía, Historia, Vida económica, Literatura e arte, Itinerarios completos por ferrocarril e estrada. Santiago. p. 292.
- ↑ Gran Enciclopedia Galega Silverio Cañada.
- ↑ Anecdotario Redondelán (ed.). "convento de Vilavella". Arquivado dende o orixinal o 27 de decembro de 2013..
- ↑ 27,0 27,1 Juan Manuel López-Chavez Meléndez e Grato Enrique Amor Moreno: Inventario Pazos y Torres de la provincia de Pontevedra (tomo I). Deputación de Pontevedra, 1988. ISBN 84-86845-09-2.
- ↑ "Decreto 237/1999" (PDF). BOE..
- ↑ Localizador de recursos de Turgalicia.
- ↑ Faro de Vigo (ed.). "El Festival de Títeres lleva a Redondela espectáculos de quince compañías"..
- ↑ "Festival de Títeres de Redondela". Arquivado dende o orixinal o 26 de decembro de 2013..
- ↑ "Festival Noite da Lua Meiga". Arquivado dende o orixinal o 28 de agosto de 2007..
- ↑ Álvaro das Casas (colector): "Pra un canzoneiro de Noia", en "Arquivo Filolóxico e Etnográfico de Galiza", en Nós 94, 15.10.1931, 193.
- ↑ Fermín Bouza-Brey: "Cantigas populares da Arousa", en Arquivos do Seminario de Estudos Galegos III, 1929, 153-204 [en facsímile II], 1929, 178.
- ↑ Fermín Bouza-Brey: "Cantigas populares da Arousa", en Arquivos do Seminario de Estudos Galegos III, 1929, 153-204 [en facsímile II], 201. No texto: San Paio.
- ↑ "Prensa en Redondela. 1883-1933". Arquivado dende o orixinal o 24 de setembro de 2015..
- ↑ Deputación de Pontevedra (ed.). "Heráldica municipal". Arquivado dende o orixinal o 02 de abril de 2015..
- ↑ Xunta de Galicia (ed.). "Decreto" (PDF). DOG..
- ↑ "Decreto 129/2014, do 2 de outubro, polo que se aproba o escudo do Concello de Redondela" (PDF). Diario Oficial de Galicia n.º 195 de 13 de outubro de 2014 (Xunta de Galicia): 44.030–44.031. ISSN 1130-9229.
- ↑ "Empresas por situación de actividade e sede social". Instituto Galego de Estatística (IGE) Galicia. Arquivado dende o orixinal o 15 de setembro de 2019. Consultado o 28 de decembro de 2013..
- ↑ Unidade de Promoción e Desenvolvemento. Mancomunidade de Vigo (ed.). "Diagnóstico Socioeconómico de Redondela. Capítulo 8: Economía e sectores económicos" (PDF)..
- ↑ Guías masmar (ed.). "Porto deportivo de Cesantes, Redondela". Arquivado dende o orixinal o 03 de xaneiro de 2014. Consultado o 3 de xaneiro de 2014..
- ↑ "Parque empresarial Mos-Redondela". Xestur. Arquivado dende o orixinal o 03 de xaneiro de 2014. Consultado o 4 de xaneiro de 2014..
- ↑ Cajaespaña (ed.). "Ficha municipal de Redondela" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 03 de xaneiro de 2014. Consultado o 4 de xaneiro de 2014..
- ↑ Consellería de Educación e Ordenación Universitaria (ed.). "Webcentros". Arquivado dende o orixinal o 03 de xaneiro de 2014. Consultado o 4 de xaneiro de 2014..
- ↑ SERGAS (ed.). "Centro de saúde de Redondela". Arquivado dende o orixinal o 03 de xaneiro de 2014. Consultado o 4 de xaneiro de 2014..
- ↑ SERGAS (ed.). "Centro de saúde de Chapela". Arquivado dende o orixinal o 03 de xaneiro de 2014. Consultado o 4 de xaneiro de 2014..
- ↑ Blog Falo de Redondela (ed.). "Sobre as primeiras eleccións democráticas e os homes que se presentaban ...nunha lista". Arquivado dende o orixinal o 27 de decembro de 2013..
- ↑ "Resultados Electorales en Redondela: Elecciones Municipales 2019". Elpais.com (en castelán). Consultado o 18 de agosto de 2019.
- ↑ "PSOE y AER cierran el pacto de gobierno en Redondela al que no se sumará el BNG". www.farodevigo.es (en castelán). 6 de xullo de 2019. Consultado o 18 de agosto de 2019.
- ↑ Redondela polo voto nulo (ed.). "Manifesto polo voto nulo". Arquivado dende o orixinal o 27 de decembro de 2013..
- ↑ La Voz de Galicia, ed. (21/4/2011). "Unha liga veciñal de Redondela pide o voto nulo o 22 de maio"..
- ↑ Tribunal Superior de Justicia (ed.). "Partido Judicial de Redondela (Pontevedra). Julgados de Primeira Instancia e Instrución" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 28 de decembro de 2013..
- ↑ Faro de Vigo, ed. (20/4/2012). "El Poder Judicial propone que Redondela se integre en el partido judicial de Vigo"..
- ↑ Unidade de Promoción e Desenvolvemento. Mancomunidade de Vigo, ed. (2006). "Diagnóstico Socioeconómico de Redondela. Capítulo 5: Organización do territorio, infraestruturas e equipamento" (PDF)..
- ↑ Faro de Vigo, ed. (2/3/2012). "Dos décadas de espera por el Plan Xeral"..
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Redondela |
A Galicitas posúe citas sobre: Redondela |
Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Orge Quinteiro, José Antonio (2001). Redondela a través do tempo, Xunta de Galicia, ISBN 84-453-3195-7.
- Puga, Manuel; Moreira Docampo, Xosé Manuel e Villanueva, Darío (prolog.) (2013). Redondela e os redondelanos na obra de Diego San José, 112 pp.
- Viéitez Arizaga, Celestino (2015). Redondela. Crónica periodística del municipio: 1822-1860, 152 pp. (en castelán).
- Xesteria, Xosé Ángel (2001). A memoria de Redondela, Edicións Xerais, ISBN 84-8302-710-0
- Oficina de Turismo (2008). Comarca de Redondela. Vive y descubre, Editorial Everest, 144 pp., ISBN 978-84-441-0060-9 (en castelán).
Outros artigos
[editar | editar a fonte]Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- Páxina do concello
- Páxina de turismo
- Anecdotario RedondelánBlog da historia e o patrimonio do Concello de Redondela.
- Descúbreme. Redondela programa da TVG presentado por Tomás Alonso, 23/9/2013.