Saltar ao contido

Vilagarc�a de Arousa

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Vilagarcía e Arousa.
Modelo:Xeografía políticaVilagarcía de Arousa
Imaxe
Localización
lang=gl Editar o valor en Wikidata Mapa
 42°35′42″N 8°44′35″O / 42.5951, -8.7431
EstadoEspaña
Comunidade autónomaGalicia
ProvinciaProvincia de Pontevedra Editar o valor en Wikidata
Capital de
CapitalVilagarcía de Arousa Editar o valor en Wikidata
Poboación
Poboación37.689 (2023) Editar o valor en Wikidata (799,51 hab./km²)
Xeografía
Parte de
Superficie47,14 km² Editar o valor en Wikidata
Ba�ado porOc�ano Atl�ntico Editar o valor en Wikidata
Altitude0 m Editar o valor en Wikidata
Comparte fronteira con
Organizaci�n pol�tica
• Alcalde Editar o valor en WikidataAlberto Varela Paz Editar o valor en Wikidata
Elecci�ns municipais en Vilagarc�a de Arousa Editar o valor en Wikidata
Identificador descritivo
C�digo postal36600 Editar o valor en Wikidata
Fuso horario
UTC+01:30 (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
C�digo INE36060 Editar o valor en Wikidata
P�xina webvilagarcia.gal Editar o valor en Wikidata
Facebook: concellovilagarcia Twitter: vgaarousa Instagram: vilagarciaviva Editar o valor en Wikidata

Vilagarc�a de Arousa � un concello e vila da provincia de Pontevedra, pertencente � comarca do Saln�s.

Xeograf�a

[editar | editar a fonte]

Situaci�n

[editar | editar a fonte]

Vilagarc�a de Arousa at�pase na parte meridional da r�a de Arousa formando unha ampla enseada. Limita ao norte con Catoira, ao leste con Caldas de Reis e ao sur con Vilanova de Arousa. O extremo norte do concello, a parroquia de Bamio, sit�ase xa na confluencia do r�o Ulla co oc�ano mentres que no sur destaca o Monte Lobeira cunhas boas vistas de toda a ba�a.

Demograf�a

[editar | editar a fonte]

Segundo o padr�n municipal (IGE), a s�a poboaci�n no ano 2016 era de 37.283 persoas, das que 19.389 eran mulleres e 17.894 homes. � a novena cidade galega en poboaci�n e a terceira da provincia tras Vigo e Pontevedra.

Fonte INE; 1857-2011

Evoluci�n da poboaci�n de Vilagarc�a de Arousa   Fontes: INE e IGE.
1900 1930 1950 1981 2004 2009 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
7.814 17.342 21.335 30.199 35.053 37.576 37.903 37.621 37.741 37.712 37.482 37.283
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Historia

[editar | editar a fonte]
Calco do panel n�1 dos Ballotes

A primeira pegada dos poboadores desta zona est� representada polos restos arqueol�xicos atopados no Salgueiral (Bamio), datados no 2000 a.C., e polos petr�glifos dos Ballotes, tam�n en Bamio. Hai tam�n restos da �poca castrexa: O Carril, Castro de Agud�n, Monte Lobeira) e, especialmente, no castro Alobre.

En 1812 consitu�ronse os concellos de Rubi�ns, Sobr�n, Vilagarc�a e O Carril, que se reduciron a tres coa reforma de 1835: Vilagarc�a, Vilaxo�n e O Carril. Vilagarc�a foi medrando de acordo co desenvolvemento do seu porto, especialmente a ra�z da construci�n dos peiraos en 1866, e en detrimento dos concellos estremeiros, ata que o 1� de marzo de 1913 prod�cese a fusi�n dos tres nun �nico concello, que nace baixo o nome de Vilagarc�a de Arousa e con Valeriano Deza como �nico alcalde (Suevia 1913, 2, 11).

Cultura

[editar | editar a fonte]

Toponimia

[editar | editar a fonte]

O top�nimo est� composto por un elemento orixinario do lat�n Villam, 'explotaci�n agropecuaria', e polo nome do seu fundador, Garc�a de Caama�o.[1]

Patrimonio

[editar | editar a fonte]

Patrimonio arquitect�nico

[editar | editar a fonte]
Pazos
Igrexas

Patrimonio natural

[editar | editar a fonte]

Etnograf�a

[editar | editar a fonte]

Festas e celebraci�ns

[editar | editar a fonte]
Pazo de Vista Alegre.

O 22 de maio cel�brase a festa de Santa Rita, na honra da italiana Rita de Casia, que ten en Vilagarc�a e en toda a comarca do Saln�s un gran n�mero de devotos desde hai uns cen anos. Santa Rita � a patroa dos imposibles. Os devotos acoden ao Convento de Vista Alegre, alg�ns a p� desde lonxe,[2][3], para facerlle unha ofrenda � santa como sinal de agradecemento.

O 16 de agosto, d�a de San Roque, � o d�a grande das festas de Vilagarc�a. Ao remate da procesi�n do santo dende a igrexa parroquial do centro ata a capela do santo, ten lugar todos os anos a festa da Auga en varias r�as do centro da vila, sendo unha festa que atrae a numerosos turistas de toda Galicia e mesmo de f�ra dela. Esta festa naceu a finais da d�cada de 1970, cando nunha xornada de moita calor os veci�os pediron que os refrescasen con auga desde os balc�ns. As festas patronais duran 10 d�as arredor desta data e rematan cun espect�culo pirot�cnico chamado Combate Naval.

Outras festas populares son o Entroido, a Festa dos maios (o primeiro d�a do mes das flores) e As Uvas, celebrada o 31 de decembro �s 12 do mediod�a. O �ltimo s�bado de agosto celebrase a Noite Meiga, onde as meigas toman as r�as e reparten queimada e alimentos t�picos.

Entre as festas gastron�micas destacan a Festa da ameixa do Carril, na segunda quincena de agosto, a Mostra do Albari�o a mediado de agosto, que empezou cham�ndose AlbArousa, pero dende 2012 recibe o nove de Vi�aGarc�a e a Semana Micol�xica na segunda quincena de novembro.

En canto a m�sica, Vilagarc�a conta co festival de As Revenidas, celebrado en Vilax�an no mes de xullo; e ata o ano 2013 contaba co Festival do Norte no mes de maio, que pasou a ser organizado na Illa de Arousa[4].

Deporte

[editar | editar a fonte]

Clubs deportivos

[editar | editar a fonte]

Cidades irmandadas

[editar | editar a fonte]
[editar | editar a fonte]
Cantigueiro
  • As moci�as de Carril,/ non son unha que son todas,/ po�en tres pares de medias/ para ter as pernas gordas [5].
  • Cando pases pola Laxe/ leva o sombreiro na man,/ elas son medias se�oras/ non sei se che falar�n [6].
  • En Carril hai boas mozas/ e na Torre a flor de elas,/ en chegando a Trabanca/ clavixas para cancelas [7].
  • En Vistalegre dix�n/ baixando a Vilagarc�a:/ Eu monxa non quero ser,/ casada non sei que diga [8].
  • Estas moci�as da Laxe/ t��ense por que alabar,/ te�en o Santo San Roque/ na entrada do lugar [9].
  • Fuches a Vilagarc�a,/ fuches e non viches nada,/ non viches beilar o Rei/ na isla de Cortegada [10].
  • Fuches a Vilagarc�a,/ fuches e non viches nada,/ non viches beilar o sol/ nunha maz�n colorada [11].
  • Meu amor est� en Palmeira,/ meu esprito en Santa Ux�a/, meu coraz�n en Carreira,/ meu todo en Vilagarc�a [12].
  • Na alde��a da Torre/ non entra un carro con toxo/ por causa dunha meni�a/ que ten o peli�o roxo [13].
  • � alcalde de Trabanca/ haino que mandar prender/ que non dou unha peseta/ pra a festa de San Miguel [14].
  • O lugarci�o da Laxe/ de lonxe parece vila,/ ten unha rosa na entrada/ e un caravel na sa�da [15].
  • O pino do Pousadoiro/ ten a folla revirada/ que lla revirou o vento/ unha ma��n de xiada [16].
  • Os de Vilagarc�a/ mataron un burro,/ os de Carril, com�rono crudo/ e os de Vilaxo�n puxeron a bandeira/ para que lles deran a tripa cagueira [17].
  • Os mozos de Bamio/ prendelos, prendelos;/ van polos cami�os,/ parecen carneiros [18].
  • Santo San Xin�s de Bamio,/ feito de pau de ameneiro,/ primo carnal dos meus zocos,/ irm�n do meu tabaqueiro [19][20].
  • Se che preguntan ma��n/ de quen era a parranda,/ era das mozas da Torre/ porque elas levan a palma [21].
  • Se�or San Bartolomeu/ que est�s no medio da R�a,/ dunha banda tes Rianxo/ e doutra Vilagarc�a [22].
  • Te�o un amor en Rianxo/ outro en Vilagarc�a./ Para ver os meus amores/ te�o que cruza-la r�a.
  • Vale m�is unha da Laxe/ cunha chaqueta de li�o/ que t�dalas de Cornazo/ vestidas de pano fino [23].
  • Viva Boiro, viva Boiro,/ viva Boiro, viva ben./ Viva Boiro, viva Boiro,/ Vilagarc�a tam�n [24].

Galer�a de imaxes

[editar | editar a fonte]
Vexa o artigo principal en: Galer�a de imaxes de Vilagarc�a de Arousa
  • Vilagarc�a.
    Vilagarc�a.
  • Vilagarc�a.
    Vilagarc�a.
  • Solpor en Vilagarc�a.
    Solpor en Vilagarc�a.
  • Casa do concello.
    Casa do concello.
  • Central leiteira Larsa.
    Central leiteira Larsa.
  • Fonte na Praza de Espa�a.
    Fonte na Praza de España.

Parroquias

[editar | editar a fonte]
Galicia | Provincia de Pontevedra | Parroquias de Vilagarcía de Arousa

Arealonga (Santa Baia) | Bamio (San Xens) | O Carril (Santiago) | Cea (San Pedro) | Cornazo (San Pedro) | Fontecarmoa (San Pedro) | Rubiáns (Santa María) | Sobradelo (San Salvador) | Sobrán (San Martiño de Fóra) | Sobrán (San Martiño) | Solobeira (San Fins) | Vilagarcía (Santa Baia)

Lugares

[editar | editar a fonte]

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Vilagarcía de Arousa vexa: Lugares de Vilagarcía de Arousa.

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ LA FAMILIA DE D. GARCÍA DE CAAMAÑO, FUNDADOR DE LA VILLA, DESDE SU ORIGEN. en Turvilagarcia.
  2. ↑ "Santa Rita, una fiesta entre lo eclesiástico y lo profano". www.revistaesmas.com (en castelán). Consultado o 10 de abril de 2020. 
  3. ↑ "Ravella aumenta el presupuesto para las fiestas de Santa Rita". Diario de Arousa (en castelán). 12 de maio de 2014. Consultado o 10 de abril de 2020. 
  4. ↑ El Festival do Norte anuncia su traslado a A Illa de Arousa
  5. ↑ Fermín Bouza Brey 1929, 170.
  6. ↑ Fermín Bouza Brey 1929, 173. A Laxe é lugar de Arealonga, parroquia de Vilagarcía.
  7. ↑ Fermín Bouza Brey 1929, 172). Carril é parroquia de Vilagarcía; A Torre é lugar de Arealonga, tamén parroquia de Vilagarcía. Hai un Trabanca Sardiñeira en Carril e un Trabanca Badiña en Arealonga.
  8. ↑ Alude a un convento que existiu en Vistalegre, chegando a Vilagarcía desde Cambados. Fermín Bouza-Brey 1929, 169.
  9. ↑ Fermín Bouza Brey 1929, 202. No orixinal: ô Santo. A Laxe é lugar de Arealonga, parroquia de Vilagarcía. San Roque é lugar da parroquia de Santa Baia de Vilagarcía.
  10. ↑ Bouza Brey engade que se trata dunha adaptación doutra cantiga popular (non viches beilar o sol...) co gallo da visita de Afonso XIII a Cortegada, en 1909. Fermín Bouza-Brey 1929, 204. No orixinal: ô Rei.
  11. ↑ Fermín Bouza-Brey 1929, 203. No orixinal: n-unha.
  12. ↑ Fermín Bouza-Brey 1929, 158. No orixinal: Sta. Euxía.
  13. ↑ A Torre é un lugar de Arealonga, parroquia de Vilagarcía. Fermín Bouza-Brey 1929, 160.
  14. ↑ Fermín Bouza Brey 1929, 174. Hai un Trabanca Sardiñeira en Carril e un Trabanca Badiña en Arealonga, Vilagarcía.
  15. ↑ Fermín Bouza Brey 1929, 203.
  16. ↑ O Pousadoiro é un monte entre Vilagarcía e Caldas de Reis. Fermín Bouza-Brey 1929, 162.
  17. ↑ Fermín Bouza-Brey 1929, 190. No orixinal: Vilaxohán, lle deran.
  18. ↑ Fermín Bouza Brey 1929, 170. No orixinal: pol-os.
  19. ↑ Fermín Bouza Brey 1929, 186. No orixinal: mail-a, e a miña nai.
  20. ↑ Fermín Xaquín Lorenzo Fernández, 266. Recollida na ría de Arousa.
  21. ↑ Fermín Bouza-Brey 1929, 163.
  22. ↑ Refírese a unha capela dedicada a San Bertomeu que había, no século XVIII, nas illas Malveiras; Bouza Brey engade que estas illas aparecen como ínsua de San Bartolomeu nas cartas de navegación antigas. Fermín Bouza-Brey 1929, 202. No orixinal: de unha, de outra.
  23. ↑ A Laxe é lugar de Arealonga, parroquia de Vilagarcía; Cornazo é outra parroquia de Vilagarcía.
  24. ↑ Fermín Bouza-Brey 1929, 200.

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligaz�ns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vilagarcía_de_Arousa&oldid=6724745»